Het One Room Ensemble is de ultieme beoefenaar van vrije improvisatie. Op zijn eerste cd ‘Girovago’ wordt die vrije improvisatie tot aan het einde van rekbaarheid uitgevoerd, afgewisseld met poëzie. Nou ja, afgewisseld: poëzie is onderdeel van de muzikale improvisaties, omdat de gekozen gedichten ook geïmproviseerd worden gedeclameerd.
Poëzie van de Canadese dichteres Eleonore Schönmaier, de Italiaan Giuseppe Ungaretti en de Nederlandse dichter Gerrit Achterberg is één kant van Girovago, muziek in haar meest verwrongen vorm de andere. One Room Ensemble roept al bij de eerste klanken herinneringen op aan de manier waarop de vrije improvisatie in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw een vlucht nam. Er is sprake van improvisaties over de volle breedte: geen enkel instrument onttrekt zich aan zijn zelf opgelegde taak om naar eigen inzicht via zogeheten ‘instant composing’ een totaalconcept te creëren. Dat gaat ver: de geproduceerde klanken zijn weerbarstig, knoestig, nooit gericht op harmonie en melodie, schijnbaar willekeurig naast elkaar gerangschikt en daardoor alle kanten uit spattend. Jachtigheid is één kenmerk, intuïtieve reacties op wat de andere musici scheppen een andere.
De keuze om gedichten binnen de muziek te plaatsen is een discutabele. Het lijkt erop dat de teksten ondergeschikt zijn aan de uitdrukkelijke wens om van die teksten ‘kunst’ te maken. Daarin gaat Nico Huijbregts, die de teksten declameert, heel ver. Aan de ene kant kun je concluderen dat de menselijke stem een wezenlijk improvisatorisch aandeel levert aan de inbreng van de instrumenten, aan de andere kant wordt de betekenis van de woorden geweld aangedaan. Wellicht is dit een bewuste keuze, maar de gedichten worden van hun poëtische kracht ontdaan en dat werpt de vraag op waarom voor woorden is gekozen en bijvoorbeeld niet voor klankimprovisaties door een stem. Zoals die bijvoorbeeld vaak zijn te beluisteren bij Jaap Blonk.
One Room Ensemble levert met Girovago zijn eerste cd af. Het is een ultiem blijk van hoe ver je met improvisaties muziek kunt oprekken. Maar tevens een proef van uithoudingsvermogen voor de luisteraar. Al in de jaren zeventig bleek deze muziekvorm het best te genieten bij live-uitvoeringen. Thuis in je luie stoel wordt het door de klankexplosies al een stuk moeilijker. Ook One Room Ensemble ontkomt niet aan deze conclusies.
RINUS VAN DER HEIJDEN
One Room Ensemble – Girovago
Vindu Music, distr. Toondist
Tui Clark – klarinet
Kees Hilhorst – viool
Nico Huijbregts – stem
Gerard van der Kamp – alt- en sopraansaxofoon
Harmjan Roeles – contrabas en gitaar
Andries van Rossem – piano
