‘Er is veel leed in de provincie’, was lang geleden de kop boven een navrante Volkskrant-reportage over jongelui uit de regio die zich vreselijk achtergesteld voelden bij de hippe Randstad en Amsterdam. Jazz-insiders zullen dit sentiment onmiddellijk herkennen, want het is de afgelopen decennia uitentreuren vertolkt door muzikanten uit, bijvoorbeeld, Arnhem/Nijmegen of Twente.

Des te verfrissender is tegen die achtergrond de loopbaan van altist Paul van Kemenade. Hij begon in 1974, 17 jaar oud, op het Brabants Conservatorium in Tilburg en is nooit meer uit die stad vertrokken. Maar dat heeft hem niet belet om als muzikant eerst Nederland en daarna zo ongeveer de hele wereld te veroveren, geen seconde geremd door provinciale frustratie of regionaal ressentiment.

Paul van Kemenade speelde gewoon, met iedereen die hem wilde en die hijzelf de moeite waard vond. De lijst is haast onafzienbaar en telt Nederlanders, andere Europeanen, Amerikanen, Zuid-Afrikanen en wat niet al. Een minieme selectie: Willem Breuker, Misha Mengelberg, Han Bennink, Willem van Manens Contraband, het Surinam Music Ensemble, Pierre Courbois, Jasper van ’t Hof, Piet Noordijk, Hans Dulfer, het Metropole Orkest, Markus Stockhausen, Alexander von Schlippenbach. Philip Catherine, Kenny Wheeler, Ray Anderson, Ed Thigpen, Robin Eubanks, David Murray, Jamaladeen Tacuma, Cornell Rochester, Louis Moholo, Louis Mhlanga, Aki Takase.

Vanaf het begin bezat hij de belangrijkste kwaliteit van een jazzmusicus: zijn persoonlijke ‘cry’ op de altsaxofoon, onmiddellijk herkenbaar ondanks zijn hoorbare bewondering voor Charlie Parker, Cannonball Adderley, Johnny Hodges en Piet Noordijk. (Ik heb jarenlang gedroomd van een gezamenlijk concert door drie Nederlandse altsax-generaties: Piet Noordijk, Paul van Kemenade en Benjamin Herman. Piet Noordijk stierf in 2011, dus dat is niet meer mogelijk, maar het zou nu kunnen met Paul van Kemenade, Benjamin Herman en Ben van Gelder.)

Even persoonlijk als zijn spel was het geluid van de uiteenlopende bands die Paul van Kemenade (co-)leidde en waarvoor hij veel repertoire componeerde. Opnieuw een onvolledige opsomming: het Paul van Kemenade Quintet in tot nu toe zes verschillende bezettingen, het Podium Trio (met Wolter Wierbos en Jan Kuiper), het duo Paul van Kemenade/Ron van Rossum, Three Horns And A Bass (met Angelo Verploegen, Louk Boudesteijn en Wiro Mahieu).

Groot instrumentalist, orkestleider en componist: het is al een combinatie van verdiensten die lang niet voor iedere jazzmuzikant is weggelegd. Maar in het geval van Paul van Kemenade komt er nog minstens één belangrijke dimensie bij: festivalorganisator. In 1993 begon hij een kleinschalig eindejaars festival in de Tilburgse jazzclub Paradox. In de 25 jaar nadien is Stranger Than Paranoia uitgegroeid tot een toonaangevend evenement dat ook concerten in Breda, Den Bosch, Nijmegen en het Amsterdamse Bimhuis omvat. Daarnaast programmeerde Paul van Kemenade onder meer zeven jaar lang Jazz Around Midnight in Den Bosch.

Het wordt tijd om een conclusie te trekken: Paul van Kemenade is de Renaissance-man van de Nederlandse jazz en geïmproviseerde muziek. Ter viering van zijn veertigjarig jubileum als muzikant is er een box verschenen die deze status fraai markeert. Paul van Kemenade: Master of Lyric bevat vier cd’s met in totaal vijftig vertolkingen uit de jaren 1980-2017, die hij zelf zorgvuldig heeft geselecteerd uit zijn immense oeuvre. Er zit ook een fraai vormgegeven en rijk geïllustreerd boekwerk op lp-formaat bij, waarin Rinus van der Heijden de loopbaan van Paul van Kemenade uitvoerig documenteert (in het bovenstaande heb ik er dankbaar feiten aan ontleend). Voor € 39,95 is dit muzikale monument, dat in ‘limited edition’ van 750 genummerde exemplaren is geproduceerd, een onweerstaanbaar koopje.

Laat ik eindigen met enkele woorden van de muzikant zelf, ontleend aan een interview met dagblad Het Parool (Amsterdamser bestaat niet). Jan Jasper Tamboer stelde hem de vraag: Hoe is het met de Nederlandse jazz gesteld? Paul van Kemenade: ‘Ik vind het momenteel allemaal erg aan de veilige kant, maar daarmee wil ik niemand beschuldigen en ik zie het ook niet overal en bij iedereen. Ik ben blij met iedereen die jazz beoefent en het gaat de goede kant op. Ik wil graag jonge musici inspireren en stimuleren om risico’s te nemen, meer ballen te hebben, ondeugender te zijn en zelfs meer anarchie te tonen.’

BERT VUIJSJE


Paul van Kemenade – Master of Lyric
Kemo Records 018-021

Box met vier cd’s + boekwerk – diverse bezettingen
Bestellen via onderstaande website

www.paulvankemenade.com

 

Previous

Kaja Draksler: ‘Elke piano is een persoonlijkheid’

Next

Paviljoen voor Ongehoorde Muziek gestart in Eindhoven

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Lees ook