De Amerikaanse tenorsaxofonist Hank Mobley verbleef eind maart 1968 voor korte tijd in Nederland. Niets bijzonders zou je zeggen, want veel van zijn landgenoten zochten al jaren Europa op als nieuw ‘podium’ voor hun activiteiten. In het geval-Mobley lag de zaak toch anders: zijn aanwezigheid in respectievelijk Theater Bellevue in Amsterdam, de Varastudio in Hilversum en jazzclub B14 in Rotterdam leverde unieke muziek op, die nu in de serie ‘Treasures of Dutch Jazz’ door het Nederlands Jazz Archief is vastgelegd en als deel vier van die reeks is uitgegeven.
Hank Mobley (1930-1986) was een individualist en wellicht daardoor een uiterst introvert persoon. Er bestaat een anekdote die vertelt dat hij tussen de sets van zijn optredens naar buiten ging en in zijn auto rokend de pauze doorbracht. Zijn individualiteit was er ook de oorzaak van dat er weinig muziek van hem – als solist – is vastgelegd en hij ook nauwelijks in interviews opduikt. En als dat dan al eens gebeurde, dan werd de werkelijkheid soms naar de hand van de betreffende journalist omgebogen. Zo is rond de tweede Europese tournee van Hank Mobley, waarvan Hank Mobley in Holland – To One So Sweet Stay That Way muziek bevat een waas van onduidelijkheid geweven. Maar liefdevol en diepgaand onderzoek van onder andere Frank Jochemsen brengt aan het licht hoe het nu werkelijk zat met Hank Mobleys verblijf in Nederland.
De Amerikaan landde in de ochtend van 20 maart 1968 op Schiphol. Met een jetlag trad hij in de middag van diezelfde dag op in Theater Bellevue voor tv-opnamen met het Pim Jacobs Trio en slagwerker Han Bennink. Op 22 maart togen Hank Mobley en het trio van Pim Jacobs, nu met Pierre Courbois als slagwerker naar de Technische Hogeschool Twente in Enschede. Op 24 maart speelde Mobley in de Amsterdamse Birdclub, waar ook Piet Noordijk het podium betrad; op 28 maart verbleef de tenorsaxofonist in de Varastudio in Hilversum met het Hobby Orkest, een dag later gevolgd door een concert in B14 in Rotterdam met het trio van Rob Agerbeek. Op 30 maart reisden Mobley en het Jacobs-trio naar Groningen, om op 1 april de Nederlandse tournee te besluiten in Doetinchem, weer met Jacobs c.s.
Hank Mobley in Holland bevat opnamen van de concerten in Theater Bellevue, in de Hilversumse studio en in B14. Tussen de drie plekken zit een wereld van verschil. Met het Pim Jacobs Trio en Han Bennink speelt Hank Mobley drie stukken, waarbij Summertime opent. Hier klinkt al onmiddellijk de eigengereidheid van de tenorsaxofonist door. Hij fantaseert zo lustig op het thema, dat de herkenbaarheid voor een groot deel verdwijnt en hij zichzelf de ruimte toe eigent om grootscheeps te improviseren. De begeleiders volgen braaf, verrassen nergens, maar zorgen wel voor swing. Meer zal Hank Mobley ook niet nodig hebben gehad. Hoewel… In de vijf laatste stukken van Hank Mobley in Holland, met het Rob Agerbeek Trio, gebeurt wél het een en ander. De ritmesectie wil meer, onderzoekt, daagt solist Mobley uit. De tenorsaxofonist, die de toen woest heersende free-jazzgolf liet voor wat hij was, hield zich aan de beperkingen van de composities van anderen waarvoor hij had gekozen, maar hij deed dat vooral ornamentaal. Met Autumn Leaves sluit hij uitbundig, wervelend rond het thema, deze toch wel bijzondere cd af.
Bijzonder ook omdat van Hank Mobley tot 1968 geen opnamen met grote bezetting bekend zijn. In de Varastudio zat het Hobby Orkest hem op zijn nek, een flauwe benaming voor een groep Gooise musici die buiten de reguliere concertpodia muziek uitprobeerde met eigen composities en arrangementen van anderen. Tot het Hobby Orkest behoorden onder andere de trombonisten Cees Smal en Erik van Lier, de altsaxofonisten Piet Noordijk en Herman Schoonderwalt, tenorsaxofonist Ferdinand Povel, pianist Frans Elsen en contrabassist Rob Langereis. Garantie voor kwaliteit en dat is met name in de Rob Madna-compositie Twenty-Four And More te horen. Zo moet het ook Mobley hebben ervaren, getuige zijn spel in dit nummer en zeker in I Didn’t Know What Time It Was.
RINUS VAN DER HEIJDEN
Hank Mobley in Holland – To One So Sweet Stay That Way
Nederlands Jazz Archief – Treasures of Jazz
Theater Bellevue Amsterdam, 20 maart 1968
Hank Mobley – tenorsaxofoon
Pim Jacobs – piano
Wim Overgaauw – gitaar
Ruud Jacobs – contrabas
Han Bennink – slagwerk
Varastudio Hilversum, 28 maart 1968
Hank Mobley – tenorsaxofoon
Hobby Orkest
Jazzclub B14 Rotterdam, 29 maart 1968
Hank Mobley – tenorsaxofoon
Rob Agerbeek – piano
Hans van Rossem – contrabas
Cees See – slagwerk
