Steven Kamperman geeft als karakteristiek van Neoropa: nieuwe jazz uit de oude wereld. Een rake typering, want vroege Europese muziek wordt hier gemengd met moderne improvisatiemuziek en diverse vormen van volksmuziek. En ‘vroege’ betekent: middeleeuws. Een rare, maar in de uitvoering van dit kwintet, ook rake mix van muziek waarvan je op het eerste oog zou zeggen: dat past niet bij elkaar.
Het wordt allemaal nog gekker en daardoor interessanter als je de afwijkende instrumentatie hierbij in ogenschouw neemt: naast klarinetten, een tuba, violen, cajon en elektrische gitaar ook een doedelzak en een draailier. En bovendien een serpent, een middeleeuwse tuba in de vorm van een slang. Voeg daarbij de culturele inbreng van de diverse bandleden en je krijgt helemaal opgediend wat je eigenlijk niet voor mogelijk houdt. Want George Dumitriu komt uit Roemenië, Sanem Kalfa uit Turkije, Michel Godard uit Frankrijk en Steven Kamperman en Oene van Geel uit Nederland.
Het spreekt vanzelf dat de culturele achtergronden een stempel drukken op de muziek. Het maakt tevens dat de lassen die nodig zijn om die achtergronden tot één geheel te laten samenvloeien, uit onverwachte hoek komen. Volstrekt vrije, opdringerige vrije improvisaties worden opgevolgd door melodieuze intermezzi; Sanem Kalfa gebruikt haar stem om met tekst de muziek te versterken, maar even gemakkelijk om met klanken een volwaardig instrument aan het kwintet toe te voegen. Opvallend is hoe Neoropa zonder slagwerk en piano ritmiek onder de muziek kan schuiven.
Voor dit laatste draagt niet alleen de tuba zorg, want die wordt evengoed als solo-instrument aangewend. De violen van Oene van Geel hoor je via het linkerkanaal van je geluidsinstallatie, die van George Dimitriu via het rechter. Dat levert ook een (gering) percussief effect op en het mag dan ook worden geschaard onder de sectie ‘details’, waar deze prachtige plaat zo rijk aan is. Die details op hun beurt zorgen er weer voor dat de muziek tot in de puntjes is uitgedacht. Waarbij dient opgemerkt dat die discipline bij de uitvoering voor een groot deel is losgelaten, om er vrijheid voor in de plaats te zetten.
We gaan niet over de individuele kwaliteiten van deze musici afzonderlijk, de loftrompet steken. Die zijn genoegzaam bekend en als dit niet zo is, is dat een extra reden om deze cd aan te schaffen en er kennis mee te maken. De kracht van Neoropa ligt in het collectief. Dat komt bij musici wel vaker voor, maar hier verhouden de krachten zich onderling in gelijke mate. Hoewel Steven Kamperman vier van de negen composities voor zijn rekening nam en aan de middeleeuwse, Engelse ‘traditional’ Mirie it is een nieuw arrangement hing, droegen ook de anderen – behalve Sanem Kalfa – hun steentje bij. Het zal de vermenging van culturen hebben vergemakkelijkt. De hechtheid echter die onder dit alles is geschoven, vaagt alle scheidslijnen tussen vroeg-Europese muziek, Nederlandse improvisatiemuziek en verschillende Europese cultuuruitingen, weg.
Het is doodjammer dat deze mijlpaal in de Nederlandse improvisatiemuziek in een armetierig, graatmager kartonnen hoesje is gestoken. Natuurlijk heeft dat te maken met geld, maar kwaliteit van dit niveau verdient een bijpassende verpakking. Je zou bijna zeggen: wie schuift om dit topproduct van een adequate jas te voorzien.
RINUS VAN DER HEIJDEN
Steven Kamperman’s Neoropa – Featuring Michel Godard
Homerecords
Steven Kamperman – altklarinet, esklarinet
Michel Godard – tuba, serpent, basgitaar
Oene van Geel – viool, altviool, cajon
George Dumitriu – viool, altviool, elektrische gitaar
Sanem Kalfa – zang
