Een kleine onvolkomenheid, gedeeltelijk veroorzaakt door onachtzaamheid, jazeker. Want anders was de cd ‘Darkness Rises’ van TEMKO, al ruim een jaar oud, zeker al ter sprake geweest in de kolommen van JazzNu. Het album is echter zo afwijkend, progressief en daardoor waardevol, dat bespreking alsnog is gerechtvaardigd. Vier musici die de reis van een van de eerste ruimteverkenners, de Pioneer 10, in klanken vertolken.
Het is een mooi bedacht en tegelijk uitdagend onderwerp, een ruimtereis van dertig jaar in drie kwartier muzikaal vastleggen. Darkness Rises is bedacht door componist Aart Strootman, wiens idee voortkwam uit een compositie-opdracht van de faculteit Sound Science van de Universiteit van Maastricht en Intro in Situ Maastricht. Wat gebeurt er op het gebied van klanken op acht miljard kilometer van de aarde, wat doet dit met de grensverleggende mens, hoe verliep de reis van de verkenner Pioneer 10 naar onder meer de planeet Jupiter? Begin er maar aan: maak er maar muziek van met het muzikale gereedschap dat je heden ten dage ten dienste staat.
Het kwartet dat TEMKO vormt durfde het aan. Of bovenstaande vragen naar behoren zijn beantwoord, mag en moet de luisteraar uitmaken. Feit is dat het uit tien delen bestaande Darkness Rises een intrigerend werkstuk is geworden. Waarin de dreiging die het ons verstand ver te boven gaande universum, onwillekeurig duistere krachten oproept. Die ook nog eens kunstig zijn verpakt in de muziek van basgitaar, marimba, piano en elektrische gitaar. Zeker, er zijn elektronische effecten toegevoegd – mág dat in een muzikale wereld waarin computers, samplers en andere elektronica gemeengoed zijn geworden? – maar die zijn zo in balans met de akoestische klanken, dat er een verbluffend evenwicht tussen beide is ontstaan.
Aart Strootman is een gelouterde componist en uitvoerder. Hij studeerde met 10 cum laude voor klassiek gitaar af aan Fontys Conservatorium in Tilburg en behaalde elders zijn masters Muziektheorie en Muziekwetenschap. De gitarist is een begenadigd improvisator, die experimenteert met nieuwe geluiden en inzichten en die zeker ook heeft geïncorporeerd in het kwartet TEMKO. Daar worden zijn klanken ‘opgevangen’ door de overige drie bandleden. Die nauw aansluiten bij de wijze waarop Aart Strootman zijn compositie-opdracht heeft ingekleed: hun aandeel is even transparant en beluisterbaar als de wijze waarop de componist/gitarist de onvervatbare reis van de Pioneer 10 ’s mensens oren in lokt.
Darkness Rises begint met de reis van de Pioneer 10 op 3 maart 1972 en eindigt, ja, wanneer? Op 22 januari 2003 was er voor de allerlaatste keer radiocontact met de ruimtesonde, daarna ging hij voorgoed zijn eigen weg en is hij deel geworden van het heelal. Een niet te bevatten afscheid dat componist Aart Strootman zo intrigeerde dat hij deze samenvloeiing van ruimte en muziek in voornoemde tien delen vastlegt. Het laatste deel verbeeldt 9 januari 1998, als de Pioneer 10 – schrik niet – 10.040.134.232 km heeft afgelegd. Darkness Rises beëindigt hier weliswaar zijn muzikale boodschap die ruim dertigjarig ruimte-onderzoek behelst, maar TEMKO breit aan de voor ons onbegrijpelijke verdere reis van het ruimteschip een open einde.
Een open einde kreeg kennelijk ook de samenstelling van TEMKO zelf. Want hoewel de cd Darkness Rises pas ruim een jaar oud is, is op de website van het kwartet de aanwezigheid van pianist Rogier Telderman volledig gewist. Het waarom laat zich raden, maar het feit dat de pianist een wezenlijk aandeel heeft geleverd aan de klankrijkdom van Darkness Rises, kan niet worden uitgegumd. Hij maakte wis en waarachtig deel uit van het TEMKO anno 2016, zo kun je ook op de hoes lezen. En je oren overtuigen je van het feit dat Rogier Telderman een dragend deel van de cd voor zijn rekening heeft genomen. Het getuigt van weinig professionalisme om dat op een kinderachtige manier te willen verdoezelen.
RINUS VAN DER HEIJDEN
TEMKO – Darkness Rises
M Recordings Eindhoven
Fred Jacobsson – basgitaar en elektronica
Ramon Lormans – marimba
Aart Strootman – gitaar en compositie
Rogier Telderman – piano
Dank Rinus voor de mooie recensie van deze cd en mijn bijdrage hieraan.
Als aanvulling op jouw laatste alinea wil ik graag melden dat de wegen van TEMKO en mijzelf eind 2016 in goede harmonie gescheiden zijn. De credits als pianist en producer staan overigens keurig vermeld op de albumhoes. Het ontbreken van de vermelding op de site lijkt mij eerder een zaak van achterstallig onderhoud van de website van TEMKO dan enige vorm van verdoezeling…
groet, Rogier