De progrock uit de jaren zestig en zeventig heeft ten voorbeeld gestaan aan de cd ‘Kot’ van Zapmachine. Een Nederlands kwartet dat de progressieve muziekstromingen uit voornoemde periode eigenzinnig onder handen nam en er een nieuwe klank aan meegaf. Nogal een prestatie.

KOT-Zapmachine_450Zapmachine heeft een betekenis, want het is een samentrekking van twee namen: die van Frank ZAPpa en Soft MACHINE. Vooral de invloeden van deze laatste superformatie zijn duidelijk te bespeuren op Kot. Naast twee stukken van Soft Machine-drummer Robert Wyatt is ook een compositie van basgitarist Hugh Hopper (Kings & Queens) opgenomen, jawel, hij maakte eveneens deel uit van de Britse progrockformatie.

De Wyattstukken zijn Alifib en Sea Song, beide van het legendarische album Rock Bottom van Robert Wyatt. De plaat nam hij op nadat hij in 1973 door een ongeval in een rolstoel belandde en daardoor Soft Machine – dat hij al had verlaten – en het later opgerichte Matching Mole vaarwel moest zeggen. Drummen was er niet meer bij, met toetsenspelen en zingen zette Robert Wyatt zijn muzikale carrière voort. Rock Bottom, dat hij in 1974 uitbracht en dat hij opnam nadat hij pas drie maanden het ziekenhuis had verlaten, heeft inmiddels een legendarische, ongeëvenaarde status opgebouwd. Het is dus nogal wat als je als musicus, ruim veertig jaar later, je vingers durft uit te steken naar dit bijna heilige materiaal.

Zapmachine doet het. In Alifib, dat op Rock Bottom verbijstert door het kapotte stemgeluid van Robert Wyatt, neemt de sopraansaxofoon van Herman te Loo die partij voor zijn rekening. Neergelegd op de klanken van de elektrische gitaar van Paul van der Velde – die ook vrijwel alle stukken arrangeerde – blijft deze versie uiteraard in de schaduw van het origineel, maar het tempo van een trage blues schetst evenzeer de tragiek als op Rock Bottom zelf.

Voor Sea Song, de tweede afgeleide van Rock Bottom, geldt grotendeels hetzelfde. Een intro van de elektrische gitaar maakt de weg vrij voor wederom de sopraansaxofoon, die dichtbij het thema blijft zoals dat op de originele plaat is te horen, maar door zijn iele geluid zwaar tegen de stem van Robert Wyatt aanschurkt. Heel mooi bedacht en uitgevoerd.

Zapmachine voert niet alleen naar eigen hand gezet repertoire uit van Frank Zappa en Soft Machine. De groepsnaam verwijst ook naar zappen en dat doet het kwartet dan ook volop. Op Kot staat derhalve een compositie van Hauser Orkater en werk van John Scofield, Andreas Suntrop, Ferry Heijne en John McLaughlin. Al is de muziek van laatstgenoemde dan wel niet te scharen onder de noemer progrock, de Britse gitarist heeft met zijn Mahavishnu Orchestra eveneens grote invloed uitgeoefend op de ontwikkeling van – laten we het breed definiëren – undergroundpop. Arjen’s Bag van McLaughlins debuutalbum Extrapolation stamt uit 1969 en legt qua opvatting en aanpak een denkbeeldig lijntje naar het werk van Soft Machine.

Zapmachine bestaat vanaf 2009 en brengt nu pas zijn eerste cd uit. Daar hebben de liefhebbers té lang op moeten wachten. Want Kot is een waar amalgaam van prachtige klanken. Het bestrijkt veel meer dan progrock, gaat in de stukken Kot 1 en 2 volledig loos in aangrijpende vrije improvisaties, legt bij elk van de instrumenten een professionele nadruk en blijft de luisteraar bij de les houden door de veelal medium-tempi waarvoor wordt gekozen. Daardoor lijkt Zapmachine op een statig voortschrijdende heer, die precies weet waar hij naar toe wil. En jou als luisteraar daar best deelgenoot van wil maken. Maar dan moet je wel goed luisteren.

RINUS VAN DER HEIJDEN

Zapmachine – Kot
Burning Shed Records

Herman te Loo – sopraan-, alt- en tenorsaxofoon, zang
Paul van der Velde – elektrische gitaren, 11-snarige fretloze basgitaar, Raagini digitale tambura, zang en arrangementen
Jaap Prummel – fretloze basgitaar, zang
Rob Hendriks – slagwerk, percussie, zang

www.hermanteloo.nl/muziek/zapmachine

Previous

Pianist Michiel Braam gaat zitten en alles komt goed

Next

Carla Bley kan gewoon geen standaard dingen doen

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Lees ook