Met het slotconcert van een korte tournee is een einde gekomen aan het bestaan van Available Jelly. Dat bezwoer althans Eric Boeren na het optreden van het kwintet in Tilburg. Dus geen kans meer dat over pakweg vijf jaar wederom een reünietournee wordt georganiseerd? Zekerheid daarover wilde de cornettist niet geven, maar de leeftijd van ‘de mannen’ zal zo’n initiatief zeker in de weg staan. Einde Available Jelly derhalve.
En dat mag je best betreuren, want het slotconcert in Tilburg was van een hoogstaand niveau. Wat vanaf de geboorte opviel bij optredens van Available Jelly was het enthousiasme en de onmetelijke fantasie waarmee werd gemusiceerd. Nu, na ruim 35 jaar, vertoonden beide elementen geen spoortje sleet. Ondanks een matig opgekomen publiek gingen Michael Moore, Eric Boeren, Wolter Wierbos, Gregg Moore en Michael Vatcher er vol in. En kwam Paradox zodoende toch tot een waar kookpunt.
FESTIVAL OF FOOLS
Voor wie onbekend is met het bestaan van Available Jelly, even dit. De groep ontstond in Amerika en reisde in de tweede helft van de jaren zeventig met The Great Salt Lake Mime Troupe naar Europa. Ze kwamen terecht in het Festival of Fools in Amsterdam, toen een toonaangevend straatfestival. Available Jelly beperkte zich tot die tijd tot het begeleiden van clowns, theatermakers en dansers. Oprichter Gregg Moore en zijn iets jongere broer Michael bleven in Amsterdam ‘hangen’, Michael maakte en maakt er een mooie carriére door als improviserend musicus. Zijn broer ook, maar die keerde na dertien jaar weer terug naar Amerika. Available Jelly werd onderdeel van het vaderlandse jazz- en improvisatiemilieu, waardoor Nederlandse musici als Eric Boeren, Wolter Wierbos, Tobias Delius en Ernst Glerum deel gingen uitmaken van de bezetting. Die in de loop der jaren een aantal wijzigingen onderging.
Gelouterd derhalve in de straat- en circuscultuur bracht Available Jelly zijn laatste concert juist op de avond dat het verkiezingscircus List en Bedrog zijn laatste windbuil in Nederland opblies. Er lag voor muziekliefhebbers dus de keuze zich te laten foppen door de clowns van de politieke partijen of met de goudeerlijke clownerie van Available Jelly mee naar de einder te stappen. De meesten kozen ervoor zich wederom te laten bedotten, de tweeden maakten een fantastische avond door.
Available Jelly toonde zich aan Nederland in een tijdvak dat de moderne jazz hier het vooral moest hebben van vrije improvisaties. Vrijheid was sinds de tweede helft van de jaren zestig doorgedrongen in alle geledingen van de mondiale en dus ook vaderlandse improvisatiemuziek. Available Jelly hield zich daar niet aan. Uiteraard maakten improvisaties een belangrijk deel uit van het concept, maar dat deden melodische elementen eveneens. Available Jelly bracht liedjes weer terug op het podium. De groep putte uit The Great American Songbook, uit Broadwaymuziek, musicals, maar ook uit volksmuziek uit Europa en andere werelddelen. Hoe knap en ingenieus ze dat deed was tijdens dit slotconcert meerdere keren te beluisteren. Het switchen tussen melodisch en harmonisch materiaal en telkens wisselende ritmes is nog altijd een ijzersterk handelsmerk van Available Jelly.
AANGEVER
Uit een tubasolo van Gregg Moore groeide zomaar een melodie, waarvan je zei: hé, die ken ik. Hetgeen zich nogal eens herhaalde. De trombone van Wolter Wierbos was soms de vooruit lopende aangever voor de klarinet van Michael Moore, die daar op een welhaast klassieke wijze onderdoor schoof. En dan schakelde het collectief naar een hogere versnelling en zat je middenin mars- en circusmuziek. Die laatste soort kwam wel vaker voorbij. Bijvoorbeeld in een op de muziek van Nino Rota lijkende compositie, die bijna klonk als een pastiche op Italiaans bel canto, om vlak daarna te mengen met de circusklanken die zo vaak de filmbeelden van Federico Fellini kleurden. En dit alles gebracht zonder elektronica, puur akoestisch, waardoor de orkestrale totaalklank – slechts voortgebracht door altsaxofoon of klarinet, cornet en trombone, met op de achtergrond tuba en slagwerk – nog meer reliëf kreeg.
Available Jelly ontregelt muziek niet, het regelt haar bij. Drie neusfluiten die een opgewekt mopje funk voortbrengen, een zingende – of liever jankende – zaag, een dwingend ritme van slagwerker Michael Vatcher, waarbij je je kon afvragen of dat nou wel moest, maar meteen het antwoord werd gegeven door de drie blazers: ja. Anders had er niet zo op de melodie kunnen worden geïmproviseerd. En zo ging het maar door, eindeloos en steeds interessanter wordend. Heel mooi en zeer ter zake doend was het openingsstuk van Sean Bergin, een ode aan de in 2012 overleden tenorreus, die ongeveer gelijktijdig met Available Jelly in Nederland neerstreek.
SPRINGLEVEND
Een even mooi eerbetoon waren twee stukken van de hand van Misha Mengelberg, die op 3 maart jongstleden het leven liet. Emotievol en springlevend, zo’n keuze. Hetgeen ook opging voor de uitvoeringen ervan. Doodjammer dat zich dit niet meer herhaalt. Maar – om een vet cliché te gebruiken – aan alles komt een eind. Available Jelly heeft de pannen er op gelegd, Gregg Moore keert voor de tweede keer terug naar Amerika en de andere orkestleden die… ja, die?
RINUS VAN DER HEIJDEN
beeld GEMMA VAN DER HEYDEN
Available Jelly
Paradox Tilburg, 15 maart ’17
Michael Moore – altsaxofoon en klarinet
Eric Boeren – cornet
Wolter Wierbos – trombone
Gregg Moore – tuba en basgitaar
Michael Vatcher – slagwerk en percussie
