Op het moment dat in Ankara en Istanbul militairen een greep doen naar de macht, loopt in het Bimhuis een groepje agenten door het café-restaurant. Aanleiding is een incident over een van de genummerde zitplaatsen voor het concert van het Carla Bley Trio. De componiste/pianiste tourt op haar tachtigste nog vrolijk en onder grote belangstelling met haar trio door Europa. Na Thionville, Warschau en München doet ze het Bimhuis in Amsterdam aan. Haar partner, basgitarist Steve Swallow en sopraan- en tenorsaxofonist Andy Sheppard trouw aan de zijde van haar vleugel.
Het Bimhuis zit deze laatste vrijdagavond voor de zomerstop bomvol. “Ik was nog even bang dat er geen publiek zou komen”, grapt Swallow, voordat hij het trio en het eerste nummer introduceert. Afgelopen mei heeft Bley haar nieuwste album Andando El Tiempo uitgebracht, maar de concerttour heeft de naam Trio’s meegekregen. De titel van haar voorlaatste, in 2013 verschenen album.
De broodmagere, volledig in het zwart gehulde Bley legt haar knokige vingers op het klavier en houdt haar ogen strak gericht op de grote flappen muziekpapier op de lessenaar voor haar. Ze houdt een moment haar adem in voordat ze de eerste noten inzet van After You, het eerste deel van het drieluik Copy Cat, een gloednieuwe Bley- compositie. Het hoekige, gedoseerde spel in dit stuk doet in de verte denken aan het spel van Thelonious Monk, maar het is overduidelijk Carla Bley die haar eigen werk speelt en haar trioleden passen prima in dat werk. Swallow ontstijgt met zijn heldere, gitaarachtige melodielijnen de rol van begeleider. Ook Andy Sheppard voelt zich met zijn laid-backspel als een vis in het water in het idioom van Bley.
NIET MAKKELIJK
Na het drieluik vervolgt het trio het concert met de compositie Rut. “Een simpele compositie hoeft niet makkelijk te zijn”, verklaart Bley na afloop. Het nummer, afkomstig van de in 1985 verschenen plaat Night Glo, wordt tot in de kern afgepeld. In de laatste minuten van het nummer beperkt Bley zich tot het aanslaan van akkoorden, begeleid door een drietonig loopje van Swallow en de lange ademstoten van Sheppard op tenor.
De nummers van het recentste album van het trio worden deze avond integraal uitgevoerd in omgekeerde volgorde. Als eerste komt dus het door Mendelssohn geïnspireerde, door Bley gecomponeerde huwelijkscadeau aan Andy Sheppard Naked Bridges-Diving Brides aan bod. De korte solo van Bley komt wat houterig overig en Swallow staat haar al vrij snel terzijde met een baslijn in het hogere register, waarop Bley zich weer veilig kan terugtrekken in haar akkoorden.
Met (Mr) Misterioso, dat traag tot stand komt, kan Bley zich beter overgeven aan de muziek. Als Swallow met zijn bassolo een prettig bluesthema inzet kan Sheppard zich, beheerst, uitleven op de tenor en is de ontspanning duidelijk merkbaar aan het spel van het drietal. Bley heeft haar bladmuziek even niet nodig en ook de solo komt er redelijk soepel uit.
Carla Bley eindigt haar tweede set met het titelnummer van haar laatste album, het verhaal van een verslaving, het moment van inkeer en de uiteindelijke overwinning op de kwelgeest. Het eerste deel van de suite, uiteraard in mineur, is het indringendst. Het aangrijpende relaas van een geketende. Het laatste deel wordt geopend met een vrolijke noot van Bley. Swallow en Sheppard nemen vervolgens het stokje van haar over en laten zich gaan in een aanstekelijk vraag- en antwoordspel. Het nummer eindigt in een estafette waarin elke loper een stukje melodie voor zijn/haar rekening neemt.
UITGESCHREVEN
Het trio speelt na een minutenlang applaus als toegift het nummer Lawns. Ook dit door Carla Bley veelvuldig gespeelde stuk staat volledig uitgeschreven op de lessenaar.
Bleys noten lijken linea recta vanuit haar hoofd op het klavier terecht te komen. Gelijktijdig is de afstand tussen de inspiratie en de uitvoering enorm. De componiste beheerst de muziek tot in de finesses, maar ze behandelt het materiaal alsof het niet van haarzelf is. Bley kan zich niet overgeven aan de bladmuziek voor haar. Het zijn Sheppard en Swallow die hun leidster bij de les houden en daarmee dragen ze bij aan een niet te evenaren uitvoering van het werk van Carla Bley.
ROBIN ARENDS
beeld GEMMA VAN DER HEYDEN
Carla Bley Trio – Trio’s
Bimhuis Amsterdam, 15 juli 2016
Carla Bley – piano
Stephen Swallow – akoestische basgitaar
Andy Sheppard – sopraan- en tenorsax
JazzNu publiceert binnenkort een exclusief interview met Carla Bley.
