Op de openingsdag van Jazz Middelheim 2017 heeft het festival het eerste deel van zijn naam alle eer aangedaan. Jazz vierde hoogtij, jazz in alle geledingen. Er was swing, improvisatie, zelf opgeworpen obstakels, onderlinge kameraadschap, zuchtjes avontuur en oprekken van grenzen. Maar bovenal verstandhouding tussen musici en publiek. Dit laatste is tegenwoordig wel eens anders, met name als commercie in het geding is. Dan is er slechts sprake van eenrichtingsverkeer van publiek naar podium.

Urbex van slagwerker Antoine Pierre overtuigde ten volle op Jazz Middelheim 2017.

In de grote tent in het Antwerpse Park den Brandt heerste de sfeer die zo broodnodig is voor het welslagen van concert of festival: versmelting van uitvoerders, toehoorders plus hetgeen op het podium ten gehore wordt gebracht. Tijdens de openingsdag van Jazz Middelheim 2017 ontbrak het niet aan deze elementen. Alle acht concerten waren een blijk van begeestering en heilig moeten. En de toehoorders kregen ze op een gouden schaaltje aangeboden.

GOUDEN VEER

Alle acht concerten ook waren van een hoog kwaliteitsgehalte, waardoor het moeilijk is aan te geven welk optreden boven de andere uitstak. Dat van Antoine Pierre’s Urbex misschien? De jonge Brusselse slagwerker is in korte tijd al menig gouden veer in het achterste gestoken en op Jazz Middelheim toonde hij dat dit geen loze gebaren waren. Met zijn groep Urbex, waarmee hij het begrip ‘urban exploration’ gestalte wil geven, riep hij de sfeer op van hedendaagse grote steden: somber in hun omvang, kil en meedogenloos vaak voor hun inwoners. Dat werd treffend in de muziek uitgebeeld, die ritmisch, onrustig, vol korte chorussen van de diverse bandleden was. Steeds was er een bedding van ritmes en tempi, verrassend omspannen door een achtkoppig, majestueus groepsgeluid.

Slagwerker Mark Giuliana met zijn kwartet.

In stedelijke omgevingen doen zich aan één stuk zaken voor die onberekenbaar aan hun ingezetenen voorbij trekken. In de muziek van Urbex ook: de stad leeft – wat er ook gebeurt – immer voort en met Antoine Pierre en de zijnen is het niet anders. Hoe verknocht dat leven zich kan voltrekken liet Antoine Pierre horen in een adembenemende drumsolo, waar op de achtergrond een onrustige basgitaar de straatcultuur niet beter had kunnen schetsen. En toen zich daar nadien ook het geluid van een met strijkstok bewerkte gitaar en dat van een hang (percussie-instrument van twee op elkaar geplaatste klankschalen, rvdh) bijvoegde, trok de muziek naar Arabische fronten. Waar de verstedelijkte gebieden nóg onrustiger zijn dan die wij kennen en waarmee Urbex de hele wereld in één hand ging houden.

Het concert waarmee Charles Lloyd & The Marvels de eerste dag afsloten, stond in regelrechte tegenstelling tot dat van Antoine Pierre’s Urbex: hier regeerde zachte schoonheid. Tenorsaxofonist en fluitist Lloyd maakte in de jaren zestig naam door zowel op het gebied van jazz als betere popmuziek een stempel te drukken. De 79-jarige muziekveteraan koos na een bewogen leven definitief voor de jazz, waarnaar hij vanaf 1981 met onder andere Michel Petrucciani, Bobo Stenson, John Abercrombie, Brad Mehldau, Jason Moran en vooral Billy Higgins voorgoed terugkeerde.

Tenorsaxofonist en fluitist Charles Lloyd is een levende legende.

ULTIEME SCHOONHEID

Het behoeft geen betoog dat Charles Lloyd door al die muzikale ervaringen een schat aan ervaring heeft opgedaan. Met ‘zijn’ Marvels streefde hij op Middelheim naar de ultieme schoonheid. En die bereikte hij ook, met vooral Bill Frisell aan zijn zijde. De gitarist omkleedde het universele en nogal eens richting spiritualiteit afbuigende saxgeluid van Charles Lloyd met fluweel. En Frisell zou Frisell niet zijn als hij daarbij ook zijn zo karakteristieke klanklandschappen niet zou uitspreiden. Charles Lloyd betoonde zich ook op fluit een mirakel, met name in de compositie Masters of War, waarin een schitterende driestrijd ontstond tussen gitaar, steel guitar en basgitaar, die Lloyd met aangrijpende akkoorden op de fluit afsloot. Helaas ging het concert aan zijn eigen credo ten onder. De opeenstapeling van allerlei o zo mooie en zoete zaken ging tegenstaan. Want ook bij schoonheid geldt dat overdaad schaadt.

Joshua Redman (links) met Scott Colley, Brian Blade en Ron Miles riepen met Still Dreaming de superformatie Old & New Dreams in herinnering.
Joshua Redman (links) met Scott Colley, Brian Blade en Ron Miles riepen met Still Dreaming de superformatie Old & New Dreams in herinnering.

Het optreden van Joshua Redman met zijn kwartet dat de titel Still Dreaming meekreeg, was een eerbetoon aan en in de herinnering roepen van de megaformatie Old & New Dreams, een van de supergroepen die de jazzscene van de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw kleurden. Het ‘dromen’-kwartet werd in 1976 opgericht door tenorsaxofonist Dewey Redman, vader van Joshua, met naast zich cornettist Don Cherry, contrabassist Charlie Haden en slagwerker Ed Blackwell. Alle vier ooit bandleden van Ornette Coleman, wiens oeuvre binnen Old & New Dreams nieuwe invalshoeken kreeg. In Still Dreaming verwerkte Redman jr. al deze facetten. Ook hij trad aan met een cornettist, contrabassist en slagwerker en ook hij liet zich de erfenis van Ornette Coleman op brede wijze welgevallen.

OLD & NEW DREAMS

Joshua Redman c.s. speelden een mengeling van eigen werk en dat van Old & New Dreams. Waarbij Ornette Coleman over het geheel waakte: korte, bijtende fragmenten vloeiden over in krachtige melodielijnen in allerlei tempoversnellingen. In het oog springend was een stuk van Don Cherry, waarin heftigheid, elegantie en subtiliteit om voorrang vochten. Zelden kon je een cornet zo rijk geschakeerd horen bespelen als hier door Ron Miles. Het instrument mengde – op té weinig momenten – unisono en daardoor intrigerend met Redmans tenorsaxofoon. Contrabassist Scott Colley en slagwerker Brian Blade met zijn verende ritmes, voerden het kwartet naar de beste momenten van het concert, die tot het einde waren bewaard. Een duivelse solo op tenorsaxofoon, met losgeslagen begeleiding van drums en contrabas verweefde pal daarop cornet en tenorsaxofoon tot een organisch geheel.

Binnen Trojan Panda speelt Jozef Dumoulin (tweede van links) mee als gitarist.

Het openingsconcert van Jazz Middelheim 2017 was van het Mark Giuliana Quartet. De drummer, die door velen wordt gezien als een van de grootsten van de jongste generatie jazzmusici, is ‘artist-in-residence’ in Antwerpen. Hij presenteert zich nog twee keer, in wisselende bezettingen. Met zijn kwartet speelde hij hoofdzakelijk nieuw werk. Tijdens een tamelijk vrije solo van tenorsaxofoon en slagwerk waren piano en contrabas kennelijk even niet nodig. Dit concertdeel klonk even solide als wanneer je het volledige kwartet hoorde. Een duidelijke getuigenis van de individuele kracht van de vier musici. De fijngevoeligheid van de leider/drummer leidt tot de constatering, dat slagwerk ook kan imponeren als je het in toom houdt.

Naast het hoofdpodium van Jazz Middelheim speelt het kleine podium Club Stage een steeds belangrijker rol op het festival. Elke dag wordt het gegund aan een andere musicus, die er naar hartenlust kan gaan ravotten. Deze eerste dag was Jozef Dumoulin de gelukkige, die vier verschillende kanten van zich toonde. Een ervan bestond eruit dat hij niet alleen een avontuurlijke en experimenterende toetsenist is, maar ook op een gitaar zijn zegje kan doen. Dat gebeurde binnen Trojan Panda, waar drie gitaren, basgitaar en slagwerk even urbaan te werk gingen als eerder Antoine Pierre. Maar waarin Jozef Dumoulin zijn muziek duidelijk etaleerde in de achterbuurten van stedelijke gebieden. Daar waar onrust tot hoogste macht is verheven en geweld de muziek van Trojan Panda een genadeloos karakter kan meegeven.

Jozef Dumoulin

WESTERS EN OOSTERS

In True Company #1 mengt Jozef Dumoulin westerse en oosterse cultuuruitingen. Hijzelf op piano en Eric Thielemans met percussie gingen een verbond aan met Kamilya Jubran, zangeres en ud-speelster. De Israëlische bespeelt de oosterse luit tamelijk eenvormig en nogal gitaristisch, maar dat had als voordeel dat de andere twee er volop overheen konden improviseren. Hoe het ook zij, het concert mondde uit in een lange groepsimprovisatie waarin West en Oost één verbond vormden. Precies zoals de rasimprovisator en eeuwige zoeker Dumoulin het voor ogen moet hebben gehad.

RINUS VAN DER HEIJDEN
foto’s EDDY WESTVEER

Jazz Middelheim 2017
Park Den Brandt Antwerpen, 3 augustus ’17

Met optredens van Mark Giuliana Quartet, Antoine Pierre Urbex, Joshua Redman Still Dreaming, Charles Lloyd & The Marvels. Plus de Dumoulin-projecten Plug and Pray, True Company #1, Trojan Panda en The Red Hill Orchestra.

 Jazz Middelheim speelt zich verder af op 4, 5 en 6 augustus.

 

www.jazzmiddelheim.be

Previous

Temko lokt uitgebreide ruimtereis ’s mensens oren in

Next

Fabelachtige Mingus Big Band beheerst Jazz Middelheim

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Lees ook