Martin Fondse, Eric van der Westen, Jan Wirken en Mete Erker vormen samen de New Royal Flaminga Band.

Kamermuziek met veel ruimte voor improvisaties. Dan denk je zonder aarzeling aan jazzmuziek. Want waar elders wordt of werd immers geïmproviseerd? Het antwoord: in de oude muziek die middeleeuwen, Renaissance en barok omvat. De muziek van Johann Sebastian Bach (1685-1750) is voor een groot deel geïmproviseerd, maar in de vijftiende eeuw konden ze er ook al wat van. In dat tijdvak leefden de Zuid-Nederlandse componisten Jacob Obrecht en Johannes Ockeghem en laat dat nu juist de inspirators zijn voor een – betrekkelijk – nieuw kwartet dat zes eeuwen muziek met elkaar verbindt.

Mete Erker

New Royal Flaminga Band heet dit ensemble en het wordt gevormd door louter jazzmusici. Die voorop willen stellen dat zij geen jazz spelen, maar pure kamermuziek. Waar zij vrij mee improviseren, dat wel. En zodoende de oude meesters Ockeghem en Obrecht verbinden met de muziek van nú, waarin improvisatie de gewoonste zaak van de wereld is en ook zo wordt benoemd. Ten tijde van de oude muziek ontstond de polyfonie, instrumentale meerstemmigheid. Musici speelden vaste akkoorden (het zogeheten basso continuo), waarover de individuele spelers konden improviseren. Dat gebeurde op grote schaal. En nu, vele eeuwen later, gebeurt dat nog steeds. Geen wonder dat de New Royal Flaminga Band van zichzelf zegt dat het kamermuziek speelt. Hetzelfde als de Capilla Flamenca – de hofkapel van het Habsburgse-Bourgondische Huis – in de vijftiende eeuw deed.

Martin Fondse

JHERONIMUS BOSCH

Het kwartet ontstond in 2016, uitgeroepen tot Jheronimus Bosch-jaar. De Tilburgse slagwerker Jan Wirken was bij de festiviteiten rond ‘Bosch 500’ betrokken. Hij kwam op het idee een ensemble te formeren, dat nauw aansloot bij de muziek van Bosch’ tijdgenoten. Jan Wirken vroeg contrabassist Eric van der Westen en pianist/componist Martin Fondse. Die zagen het wel zitten. Martin Fondse sloeg aan het componeren, met als basis het werk van Jacob Obrecht en Johannes Ockeghem. “Wij pakken die oud-Zuidnederlandse muziek op”, vat initiatiefnemer Jan Wirken samen.

Na concerten in onder meer Brussel, San Lorenzo en Madrid is het kwartet nu dusdanig onder stoom dat het inmiddels acht keer heeft opgetreden. De negende keer gebeurde midden op de dag in een café hartje centrum van Tilburg. Kim’s Kroeg was afgeladen vol en liet na afloop een verbluft publiek achter. “Zoiets moois heb ik nog nooit gehoord”, was een verzuchting die na het concert meermalen viel op te tekenen, voornamelijk uit de mond van mensen die voor het eerst kennis maakten met deze muziekvorm.

Eric van der Westen

Ja, mooi was het. Ook in esthetisch opzicht, want de acht stukken van Martin Fondse die werden vertolkt, waren gegrondvest op warme, loepzuivere thema’s, harmonisch en melodisch precieus toebedeeld aan alle vier de instrumentalisten. Op de momenten dat de thematiek werd losgelaten was er ruimte voor improvisaties. Soms volop, zoals in het stuk Gloria voor de tenorsaxofoon van Mete Erker. In tegenstelling tot de oude muziek is bij de New Royal Flaminga Band harmonie de basis om vanuit te werken. Dat leverde onder meer een indrukwekkend duet op van opnieuw Mete Erker met de vibrandoneon van Martin Fondse in een van de twee vertolkingen van In Paradisum. In feite was elke compositie echter schatplichtig aan die zelf opgelegde harmonische basis.

NAAR DE HEMEL

Met de andere uitvoering van In Paradisum begon het concert. In Paradisum is meestal het slot van een katholieke dodenmis, waarmee het stoffelijk overschot naar men hoopt naar de hemel wordt gevoerd. Maar hier, in Kim’s Kroeg, werd het meteen duidelijk dat deze ter paradijze opstijging niet van de droevige soort was. Integendeel, dit stuk en eveneens alle daarop volgende, straalde een blije intensiteit uit die dit lunchconcert extra reliëf gaf. Van het concert zijn opnamen gemaakt, die hopelijk de kwaliteit hebben om binnenkort op cd te worden uitgebracht. Hopelijk ook met de beltoon van een telefoon, die de laatste klanken van de slotcompositie Lamento ongewild begeleidde. Het klonk alsof het zo had moeten zijn.

Jan Wirken

De New Royal Flaminga Band doet met het teruggrijpen naar oude muziek wat veel andere moderne-muziekensembles momenteel doen. In de jazz lijkt het zelfs mode geworden. Het grote verschil met andere gezelschappen is dat de New Royal Flaminga Band op een concept is uigekomen dat deze vorm van fusiemuziek met gemak onder een wijder publiek kan brengen. De verbintenis zal niet door eenieder meteen worden opgemerkt, maar de getrokken lijn van toen naar nu mondt uit in een harmonieus model dat volop ruimte biedt om alle verworvenheden van jazz in te verpakken. En ook al zeggen de uitvoerders van deze eigentijdse Capilla dat zij geen jazz spelen, als zij niet in deze muziekstijl waren gelouterd, hadden zij nooit zo kunnen klinken als deze middag zo fantastisch het geval was.

RINUS VAN DER HEIJDEN
beeld GEMMA VAN DER HEYDEN

New Royal Flaminga Band
Kim’s Kroeg Tilburg, 19 maart 2017

Mete Erker – tenorsaxofoon
Martin Fondse – piano, vibrandoneon, composities
Eric van der Westen – contrabas
Jan Wirken – slagwerk

 

Previous

Available Jelly behoort nu echt tot het verleden

Next

Chuck Berry was de laatste pakêeteman van de rock&roll

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Lees ook