Onvoorstelbare hoeveelheden noten, die werden deze avond uitgestort over een in verbazing ondergedompeld Paradox. Noten die maar bleven komen en komen en die alle tot stand kwamen onder het adagium ‘snel – sneller – snelst’. Dat zo’n concept wisselende reacties oproept is niet te voorkomen. Maar feit is dat Reciprocity boeide van begin tot eind.
Reciprocity is de groep van de voor velen onbekende Franse slagwerker Olivier Le Goas. Hij maakte zich deze avond zowel als uitvoerende als als componist volledig waar, maar dat deed ook gitarist Nir Felder. Hij én Le Goas waren de spil van de groep, die het moest doen met twee invallers. Je zou denken dat het dan een vrijwel onmogelijke opgave is om een concert naar een hoog niveau te tillen. Dat van de invallers contrabassist Max Mucha goed weerwoord gaf droeg er zeker aan bij dat dit wel gebeurde, maar de falende pianist John Escreet had een zware domper kunnen plaatsen. Dat het optreden zich daaraan ontworstelde was het rechtstreekse gevolg van de huzarenstukjes die Nir Felder en Olivier Le Goas afleverden.
BEETJE GELIJK
Een van de bezoekers zei toen het concert halverwege was: “Ik vind het saai.” En een ander: “Voor zoveel noten heb ik niet betaald.” Beiden hadden wel een beetje gelijk: als er sprake is van vrijwel alleen op hoge snelheid uitgebraakte notenreeksen, dan komt de differentiatie een beetje in het gedrang. En zóveel noten kunnen op zeker moment je zenuwen gaan tarten. Maar de interactie tussen slagwerker, gitarist en contrabassist maakte alles goed. De genadeloze ranselpartijen van Olivier Le Goas en het nerveuze weerwoord van contrabassist Max Mucha waren dé voedingsbodem voor de nimmer eindigende, maar vooral van fantasie uiteen barstende gitaarimprovisaties van Nir Felder.
Reciprocity heeft afwijkende kenmerken. Je moet het maar aandurven om breed uitwaaierende ritme- en tempopatronen bij de slagwerker en contrabassist neer te leggen en daar dan de gitarist nog eens overheen te laten jakkeren. Het kwartet durfde het aan, hield het twee sets zonder één moment van inzakken vol en creëerde daarmee een sfeer die het publiek zeker enigszins onrustig maakte. Het leverde echter zoveel luisterplezier op dat eventueel verzet tegen dit harde labeur vanzelf inkeerde naar het gevoel: fijn dat we dit mogen meemaken.
Over het spel van Nir Felder is al veel gezegd. De Amerikaan staat erbij of het de gewoonste zaak van de wereld is dat hij zo’n enorme virtuoos is. Eindeloze notenbouwsels rijgen zich aaneen, schijnbaar moeiteloos voortgebracht en elke reeks zich onderscheidend van de vorige. En dit alles verpakt in magistrale improvisaties met een enorme zeggingskracht. Hoewel Nir Felder nogal eens wordt vergeleken met Pat Metheny stijgt hij boven die kwalificatie uit, doordat je ook andere invloeden hoort. Bijvoorbeeld die van Al DiMeola en ook van Frank Zappa. Van die laatste lijkt hij de bijzondere eigenschap te hebben geërfd om eeuwig te kunnen improviseren op minder dan een handvol noten, en daar dan toch een enorme variëteit in de muziek mee aan te brengen. Al die vergelijkingen gaan echter mank, omdat Nir Felder slechts echo’s van die grote instrumentalisten in zijn spel laat meeklinken. Het is zijn eigen inbreng die hem tot de groten van een nieuwe generatie jazzgitaristen laat behoren.
ZENUWLIJDERS
En daar zat dan pianist John Escreet bij. Hij kon zich niet handhaven bij de drie zenuwlijders, die hun muziek zo indrukwekkend lieten mixen. In de tweede set kwam het een paar keer voor dat de pianist stilviel, zijn handen werkeloos boven het klavier liet zweven. Kon hij het tempo niet bijbenen? Waarschijnlijk niet, want als hij zich wel in de muziek voegde, deed hij dat stijf vanaf het muziekpapier spelend. Zó gespannen dat er geen ruimte is om je vrije geest tot de muziek toe te laten. Wat wel als consequentie had, dat de functie van John Escreet binnen het kwartet vrijwel wegviel.
En voorwaar: het was niet allemaal Formule-1-werk wat Reciprocity liet horen. Tegen het einde daagde de muziek van zijn medemusici Nir Felder ook uit om een bedaarde invulling in te lassen. Waar hij voorheen steeds staccato improvisaties afleverde, bleek hij ook een ‘étude voor gitaarakkoorden’ achter de hand te hebben. Het zoveelste bewijs van zijn ongekende vakmanschap.
RINUS VAN DER HEIJDEN
beeld STEF MENNENS
Reciprocity
Paradox Tilburg, 5 mei ’17
Nir Felder – gitaar
John Escreet – piano
Max Mucha – contrabas
Olivier Le Goas – slagwerk
