Snaarinstrumenten die voor een deel van hun authenticiteit zijn ontdaan, muziek die zich – ook – voor een deel buiten het idioom van die instrumenten beweegt en improvisatie, veel improvisatie. Dat zou de omschrijving kunnen zijn van het concept dat The Reinvented Piano Trio hanteert. Maar of dit de juiste benoeming van zijn werkwijze is?
Pianist Rogier Telderman lacht luid als hem om een omschrijving voor het trio wordt gevraagd. “Die mag jij bedenken”, zegt hij met enige gretigheid. Nou, vooruit dan. Een begin is al gemaakt in de inleiding van deze recensie: snaarinstrumenten die anderszins worden ingezet dan waarvoor ze oorspronkelijk zijn gemaakt, muziek die buiten de door de instrumenten opgelegde grenzen treedt en veel improvisatie.
In deze omschrijving zit de werkwijze van pianist Rogier Telderman, violist Adam Baldych en cellist Vincent Courtois verborgen. Alle drie bespelen ze voornoemde snaarinstrumenten, die als vanouds vooral in de klassieke muziek thuishoren. Maar improvisatie, dat is andere koek. Daarmee kom je bij jazz terecht. En het is juist dit balanceren op twee breuklijnen van muzieksoorten die The Reinvented Piano Trio tot iets bijzonders maakt.
In februari 2018 speelde het trio voor het eerst samen tijdens het Sound of Europe Festival in Breda, waarbij zij elkaar een dag voor aanvang voor het eerst troffen. Initiatiefnemer voor de ontmoeting was Rogier Telderman, die van de festivalleiding het verzoek had gekregen een carte blanche in te vullen. Het concert van de drie was een daverend succes. Waarop zij besloten elke drie maanden bij elkaar te komen – dit vanwege hun afkomst: Telderman is Nederlander, Courtois Fransman en Baldych een Pool – om te repeteren en zo naar een cd-opname toe te werken. Die opname is er inmiddels, de cd komt in september uit en het concert in Paradox was het laatste van een tournee van acht optredens.
Piano, viool en cello zijn vaak de basis voor kamermuziek. Dat waren ze deze avond in Paradox ook. Het verschil met klassieke kamermuziek zat ‘m in de vrijheid die de musici zichzelf toe-eigenden en in de daaruit logisch voortvloeiende improvisaties. In het stuk met de titel The Beginning Of A Dream leek het om een koortsdroom te gaan, toen viool en cello elkaar heftig bekampten, om daarna bijna impressionistisch met de piano erbij, zich tot elkaar te bekeren. En om het begrip kamermuziek toch enigszins eer aan te doen, werd prachtig geïmproviseerd op slechts acht maten uit het tweede deel van Beethovens Piano Sonate nr. 8, de Pathétique.
Los van de veelal statige kamermuziek waren de aanzwellende passages van het trio, zeker wanneer de cello die verhevigde via de lage snaren van zijn instrument. En dat lage werd ook nog eens benadrukt als Adam Baldych zijn viool verwisselde voor een Renaissanceviool, die nog lager is gestemd dan een altviool en zodoende dichtbij de stemming van een cello komt.
Veel snaarinstrumenten worden ook strijkinstrumenten genoemd. Logisch, ze worden gestreken. Maar hier werden cello en viool evenveel getokkeld als gestreken. En de piano? Die werd behalve via de toetsen ook binnenin, met de hand aan de snaren, bewerkt. Bij dit trio lijkt de afwisseling tussen strijken en tokkelen volkomen organisch tot stand te komen. Binnen een milliseconde kan worden gewisseld, hetgeen de muziek telkens nieuwe dimensies geeft. In de toegift ranselde Vincent Courtois zijn cello als een slaggitaar, waarbij hij afgewend van zijn kompanen zat. En dit terwijl de viool uiterst melodieus met verspringende tempi een fraai einde aan het concert breide.
De verschillende achtergronden van de musici klonken uiteraard door in de uitvoeringen. Adam Baldich putte regelmatig uit zijn Poolse wortels, waardoor volksmuziekelementen werden toegevoegd. Soms neeg de muziek daarmee naar die van Bill Frisell, met zijn landelijke sfeertekeningen. Hoe mooi daartegen afgezet was de compositie And So, waar bij een fijnzinnig vioolintro de cello met een eentonig soort drone de melodie inbedde, de piano die overnam en de cello tegendraads improviserend een tweede melodie er tegenin speelde.
Kleine geluiden werden gestapeld en als daarna naar een hogere versnelling werd geschakeld, bleek dit het cement te zijn waarmee de lagen van een compositie aan elkaar werden geklonken. Soms werd vanaf papier gespeeld, enkel maar om een thema kort aan te geven. Want daarna ontvouwde de muziek zich volkomen instinctief, telkens weer.
RINUS VAN DER HEIJDEN
Foto’s GEMMA KESSELS
THE REINVENTED PIANO TRIO
Paradox Tilburg, 28 februari ‘20
Adam Baldich – viool en Renaissanceviool
Vincent Courtois – cello
Rogier Telderman – piano
www.telderman.com
