Een dag voordat de tweede editie van het Transition Festival in Utrecht van start gaat meldt de Facebookpagina dat alle kaarten inmiddels zijn verkocht. Het festival, dat een brug wil slaan tussen de iconische jazzfiguren uit de vorige eeuw, met de jazz – en alles wat onder die vlag wordt voortgebracht – en geïmproviseerde muziek anno nu. Het festival behoort, samen met de Buma Boy Edgar Prijs (sinds 2016) en het So What’s Next Festival in Eindhoven (3, 4 en 5 november) tot de North Sea Jazz Festival Projects.
In een tijdspanne van iets meer dan acht uur laten 182 musici in dertig concerten, verspreid over zes podia en een foyer, zien en horen wat ze in huis hebben. Een deel ervan wordt uitgezonden op het VPRO-radioprogramma Vrije Geluiden. Het aanbod liegt er niet om. Met het programmeren van artiesten als Brandford Marsalis met Kurt Elling, Christian Scott en Steve Coleman weet de organisatie zich verzekerd van een goede opkomst. Gelukkig bevat het festivalboekje ook namen die minder breed bekend zijn.
MALSE AANKONDIGING
In de Grote Zaal gaat het festival van start met ‘het beste wat de Nederlandse jazz te bieden heeft’ en dat is een malse aankondiging voor het Metropole Orkest, onder leiding van de jonge Duitse dirigent Christian Elsässer en de twee solisten, gitarist Reinier Baas en altsaxofonist Ben van Gelder. Het orkest en de gasten trakteren het publiek op een wervelende show met galmende gitaarlijnen, fenomenaal uitgevoerde solo’s van Van Gelder en de topmusici van het Metropole Orkest, overdekt met een saus van sprankelende arrangementen. Niet alleen de muzikanten, maar ook de technici leveren hier een bijzondere prestatie. Ze krijgen het voor elkaar de orkestpartijen en de solo’s helder en op gelijk niveau de arena van Vredenburg in te sturen.
De aftrap in de Rondazaal werd gegeven door Miles Mosley met zijn onvervalste jazzfunknummers. Met zijn stevige band, indrukwekkende beheersing van zijn contrabas, mooie stem en uitbundige glimlach, liet hij al vroeg in de middag de vrolijk swingende kant van jazz zien.
Stretchmusic-talent Christian Scott aTunde Adjuah maakt daarna alle verwachtingen waar. Hij laat horen dat zijn muziek echt een onderdeel is van zijn identiteit (en andersom). Sommige van zijn composities zijn geïnspireerd door zijn Indiaanse-Afrikaanse-Amerikaanse oorsprong, andere stammen uit New Orleans. Hij geeft het publiek meer inzichten over de personen achter de muzikanten die op podium staan en neemt duidelijk sociaal geëngageerde standpunten in. Saxofoon- en trompetsolo’s wisselen elkaar in raptempo af en wonderkind drummer Corey Fonville lijkt alle genres aan te kunnen. Een van de beste optredens van de dag.
EXPERIMENTEEL
Helemaal bovenin het complex bevinden zich de twee zalen Cloud Nine en Club Nine. In eerstgenoemde zaal staan vooral de experimenteel improviserende artiesten geprogrammeerd, terwijl Club Nine het podium biedt aan (andere) jonge veelbelovende muzikanten. Dit zijn onder andere de Young VIP’s, de door de Vereniging voor Improvisatie Podia gekozen musici die de kans krijgen om hun talenten en composities op de Nederlandse podia over het voetlicht te brengen. Dit jaar valt deze eer te beurt aan de Japanse altsaxsofonist Genzo Okabe en de Spaanse pianist Xavi Torres. Het publiek is nieuwsgierig naar de nieuwkomers. Menigeen wordt uit veiligheidsoverwegingen de toegang tot de zaal geweigerd.
Torres laat zich kennen als een pianist die zowel de traditie als het experiment niet schuwt. In zijn spel klinken de invloeden van Chick Corea en Gonzalo Rubalcabo. Drummer Joan Terol maakt met minimale middelen optimaal gebruik van zijn drumstel, zonodig door het met de handen bespelen van de snaredrum. Contrabassist Vic Moliner beheerst zijn instrument tot in de finesses en bewijst bovendien dat hij goed heeft geluisterd en gekeken naar zijn Israëlische collega Avishai Cohen. Het trio vertegenwoordigt drie verschillende stijlen, maar weet deze probleemloos samen te brengen.
Zaal Cloud Nine (die zich evenals Club Nine op de negende verdieping van het Vredenburgcomplex bevindt) start de dag met het Kaja Draksler Octet. Het aantal musici op het podium verschilt per nummer. De Sloveense pianiste/componiste Draksler (in het festivalboekje aangekondigd als Draskler) koppelt in verschillende combinaties modern klassiek en jazz aan improvisaties. Het repertoire bestaat uit instrumentele nummers, afgewisseld met liederen op teksten van de Griekse poëet Andriana Minou, gezongen door vocalistes Laura Polence en Björk Níelsdóttir. Met af en toe een knipoog naar Kurt Weill.
ANDERS UITGEVOERD
De stukken zijn afkomstig van het eind maart uitgebrachte album Gledalec, maar zoals we van improvisatietalenten gewend zijn, worden ze volledig anders uitgevoerd dan op de plaat. Ook de bezetting is anders. Naast tenorsaxofoniste/klarinettiste Ada Rave bespeelt de Deense Lotte Anker het riet en zij neemt de plaats in van Ab Baars, die wel staat afgebeeld op de begeleidende foto in het programmaboekje. Blijkbaar krijgt het publiek niet wat het verwacht heeft, want het aantal afhakers tijdens het concert is groot.
Onno Govaert bespeelt het slagwerk (waaronder een enorme trom en gong) en blijft hangen, want hij is ook aanwezig in de daaropvolgende set met de Jasper Stadhouders Polyband. Govaert heeft twee collega- slagwerkers aan zijn zijde, evenals een doedelzak, een accordeon, een slag- en een basgitarist. In het midden van het podium beweegt een om haar as tollende danseres, die na de drie kwartier durende hypnotiserende jam van Stadhouders c.s. een minuut de tijd nodig heeft om weer bij haar positieven te komen. De naam van de band verwijst naar ‘polyritmische cycli en polytonale omgevingen, die tot doel hebben een transcendentale ervaring te creëren’ en roept onvermijdelijk herinneringen op aan de experimentele (pop)muziek uit de jaren zestig en zeventig, zoals de live-albums van Soft Machine en de lang uitgesponnen jams van The Allman Brothers Band.
Wie het gedreutel in de volle zalen zat is kan zich op plein 6 laven aan de hapjes en drankjes in de zogenaamde Foodmarket, een ruimte gevuld met barretjes en kraampjes. En men blijft ook daar niet verstoken van muziek. In de naastgelegen foyer staan acts op het podium zoals Bruut! en de Joris Posthumus Group en zijn Tokyo’s Bad Boys, het sextet dat inmiddels een zeer succesvolle tournee door Nederland achter de rug heeft. De twaalfkoppige Arnhemse formatie Raad van Toezicht trekt aandacht met pakkende ritmes en solo’s. Muziek die weinig tot de verbeelding overlaat, maar velen in beweging brengt.
GELUIDSONTDEKKER
Op verschillende festivalposters staat een actiefoto van Guillaume Perret. De Franse, zelfbenoemde, geluidsontdekker is tevens saxofonist. Op het schaars verlichte podium van de Pandorazaal geeft hij, samen met zijn digitaal aangestuurde saxofoonstellage een solospektakel weg dat niet alleen uit muziek bestaat, maar ook uit een lichtshow. De zaal wordt op de klanken en ritmes van oriëntaalse en Afrikaanse klanken verlicht. Er is veel gaande op het podium. De vraag is of deze voorstelling de verbinding teweeg brengt tussen de muziek van toen en nu. Gelijktijdig kunnen we stellen dat deze vraag hier en nu niet hoeft te worden beantwoord.
Met name in de kleinere zalen was er volop aanstormend talent en vernieuwende jazz te horen. Zoals de veelzijdige ‘jazztronics’ van BIGYUKI, dat in een volle Pandora speelt. Het is vrij moeilijk om een muziekgenre te bedenken dat niet tot uiting of ter inspiratie voorkomt in de muziek van deze Japanner. Klassiek, rock, hiphop en elektronica worden gemengd en strakke groovende ritmes slepen je mee op een sfeervolle elektronisch getinte jazzreis.
In de grote Hertz-zaal staan het Deens-Britse trio Phronesis, de Armeense pianist Tigran Hamaysan en altsaxofonist Steve Coleman en zijn trio geprogrammeerd. De Amerikaanse gitarist Jeff Parker neemt het laatste concert in deze zaal voor zijn rekening. De volslanke gitarist zit rustig op een krukje op het podium en schudt met het grootste gemak stemmige akkoorden en avontuurlijke loopjes uit zijn mouw. De gitarist heeft met Josh Johnson (tenorsaxofoon en toetsen) en Jamire Williams (drums en samples), twee talentrijke multi-instrumentalisten aan zijn zijde die het bijtijds piepende en schurende gitaargeluid vergezellen van prachtige klankgordijnen. Het tempo ligt laag en nodigt uit om nogmaals naar de bar te lopen voor een drankje, kortom: de ultieme zomeravondmuziek.
LAATSTE TREIN
Aan het einde van de avond lopen drommen tevreden bezoekers naar de laatste trein. De organisatoren van Transition zijn er prima in geslaagd een festival neer te zetten waar de muziekconsument anno 2017 graag op af komt. Het festival heeft met succes een brug weten te slaan tussen de vorige en de huidige eeuw en brengt de muziek van de grondleggers, uitgevoerd door een nieuwe generatie, verpakt in andere combinaties en een nieuw instrumentarium.
Op naar de derde editie!
ROBIN ARENDS EN SOPHIE CONIN
beeld SOPHIE CONIN
Transition 2017
Tivoli Vredenburg Utrecht, 8 april 2017
