“Ssssssshhhhhhheeeeeee”. Vanuit het niets fabriceert de stem van een zangeres van dit Engelse persoonlijk voornaamwoord een waar kunststukje. Dan volgt de rest van de zin, beklemmend gezongen, zonder instrumentale begeleiding: “thinks her brown body has no glory”. En iets verderop: “She does not know her beauty.” Om tot slot een kers op een van droefenis ingezakte taart te drukken: “There are no palm trees in the dusty townships of Soweto.” Een opgeheven Mandela-vuist begeleidt de schreeuw ‘Freedom’.
De zangeres is de Zuid-Afrikaanse Tutu Puoane. Het boven omschrevene het begin van een indringend concert in muziekpodium Paradox, waarin de liedkunst – een ondergeschoven onderdeel van jazzmuziek – een nieuwe dimensie kreeg. Tutu Puoane en haar vijf begeleiders haalden niet alleen de historie van de Afro-Amerikaanse klassieker Body And Soul overhoop; zij voegden er in een nieuwe mengvorm wereldse elementen aan toe. Die wat niemand meer kon verwachten werkelijkheid lieten worden: een van verrassingen druipende uitvoering van wat algemeen als een ingeslapen standard wordt beschouwd.
BODY AND SOUL
Body And Soul vormde hiermee het onbetwiste hoogtepunt van het concert en was er zeker de dragende pijler van. In een heel lange uitvoering liet het sextet horen hoe belangrijk tempi in jazzmuziek kunnen zijn, hoe ze zelfs de gehele kleuring van een compositie kunnen bepalen. In een zich voortslepend, door lome warmte gedragen vaartje ontwikkelde Wietse Meys een solo op tenorsaxofoon, die met dezelfde intensiteit door de piano van Ewout Pierreux werd overgenomen. En onderwijl zongen de trompet en tenorsaxofoon loom er onderdoor. ‘I’m lost in the dark’ waren de beginwoorden van deze Body And Soul, hetgeen een gimmick bleek te zijn: Tutu Puoane stoomde met deze verrassende modus onverbiddelijk op naar het licht.
In Nothing At All werd dit alles nog eens feilloos herhaald. Een krachtige trompetsolo van Carlo Nardozza opende een lang exposé van de ritmesectie en dat betekende opnieuw twee momenten van intense verwondering. Eerstens die trompettist: Carlos Nardozza die cum laude afstudeerde aan het conservatorium in Maastricht en speelde met vele groten uit de jazz. Het was een genot weer eens een trompet te horen die niet leek op die van Miles Davis of Eric Vloeimans. Toch is Nardozza in deze contreien vrijwel onbekend. Enigszins onbegrijpelijk, want zijn loepzuivere toon, zijn timing en precisie waren in deze Nothing At All het juiste opwarmertje voor de hierna aantredende ritmesectie. Piano, basgitaar en slagwerk hadden een volkomen eigen identiteit en dat was de tweede verrassing binnen één compositie. Tutu Puoane maakte gloedvol af: met een lange scat, die fantasievol, zelfbewust en intuïtief de klasse van deze zangeres vet onderstreepte.
De in België wonende vocaliste gaf in het eerste stuk van de tweede set nogmaals een indrukwekkend staaltje scat-kunst. Spatgelijk met de trompet zette zij het stuk in, dat naar het einde toe nog een verkwikkend staaltje kwela bevatte. Wederom een getuigenis van haar veelzijdigheid. Die echter niet kon verhinderen dat in deze tweede set de spanningsboog die eerder was opgebouwd, enigszins inzakte. De presentatie van Change The World, een eerbetoon aan Prince mocht zich dan wel al bij de eerste noten tot een uitgesproken publiekslieveling ontwikkelen, er viel niet te ontkennen dat Tutu Puoane zich met haar felle uithalen plaatste binnen de beperkingen die modieuze popmuziek zichzelf oplegt. Het was een slecht voorbeeld van nu-soul die het vakmanschap van de zangeres onnodig ondergroef.
GERSHWIN
Een – ook weer eigenzinnige – versie van George en Ira Gershwins Fascinating Rhythm verzachtte de dip wel een beetje, evenals een mooie compositie van basgitarist Nic Thys, maar de tweede set bleef vreemd genoeg duidelijk achter bij de eerste. Hoewel daar dan weer tegenover stond dat het Zuid-Afrikaanse volksliedje dat de toegift vormde, de warmte van Tutu Puoane’s stem opnieuw de zaal inpompte. Qua aanpak en melodievorming deed het denken aan de muziek Puoane’s landgenoot Louis Mhlanga, dat simpele, zo op het gemoed werkende kleinood.
RINUS VAN DER HEIJDEN
beeld PAUL JANSSEN
Tutu Puoane Sextet
Paradox Tilburg, 6 mei ’16
Tutu Puoane – zang
Ewout Pierreux – piano
Nic Thys – basgitaar
Jasper Van Hulten – slagwerk
Wietse Meys – tenorsaxofoon
Carlo Nardozza – trompet
