Het is een zonnige zondagmiddag. We zitten op een terp en genieten van het frisgroene Groningse land. Met programmeur Marcel Roelofs blikken we terug op de geschiedenis van de jazz in Groningen, maar we kijken vooral naar de toekomst er van. Ons eigenlijke doel is om stil te staan bij een heel bijzonder jazzpodium, namelijk het kerkje van Oostum dat als gebouw zijn oorsprong vindt in het midden van de dertiende eeuw en boven op een terp is gebouwd. Als jazzpodium doet het dienst vanaf de eerste ZomerJazzFietsTour (ZJFT). Het gesprek zal voor een groot deel ook gaan over die ZomerJazzFietsTour, want het concert van deze middag is er één uit de nieuwe serie opwarmconcerten ‘LenteJazzOostum’, vóór de tour zich traditioneel eind augustus ontrolt.
Er is vanmiddag geen orgelconcert. De kerk heeft zelfs geen orgel. Wel een preekstoel. Vlak voor dit 17e eeuwse gestoelte speelt deze middag Jan Klare 1000 Anthems To Work On A Good End met Bart Maris, Wilbert de Joode en Michael Vatcher. Het kerkje – vanuit Groningen stad rij je richting Garnwerd – zit tijdens het concert mooi vol.
Wat heeft dit evenement met ZJFT en met Grand Theatre in Groningen te maken?
Marcel Roelofs: “Het eerste is alles en het tweede is veel. Het jazzfietstourteam organiseert dit evenement om de Vrienden van de fietstour wat te bieden; zij mogen gratis introducés meenemen. Feitelijk is het een wervingsactie van de ZJFT. Ik heb 35 jaar in Grand Theatre geprogrammeerd. Dat stopte twee jaar geleden, waarna een heleboel van de musici die ik uitkoos niet meer naar de stad komen. Dus het is ook goed dat dit soort bands – ik noem het altijd Grand-muziek omdat zij nergens anders te horen was – een plaats krijgen. Het leek mij als programmeur een goed idee om toch in elk geval drie keer rare improbandjes naar Groningen te halen, plus daarmee de ZJFT extra op de kaart te zetten. In Grand stonden toen tien à twaalf concerten per jaar. Daarom hebben we bedacht om in het voorjaar – in de winter moet je dat niet willen – een serietje van drie te doen. Volgend jaar doen we dit weer. Nieuw is dat er een vierde concert komt en wel in het Bimhuis in Amsterdam. We waren daar een keer eerder te gast. Directeur Huub van Riel had ons uitgenodigd om met de fietstour een avond te programmeren. Dat beviel blijkbaar en daarom volgend jaar weer. Dan hebben we dus viermaal LenteJazzOostum.”
“Mensen zoals Jan Klare en Rubatong en ook dat trio van Kamperman zie je weinig. We hebben vaak projecten van Luc Ex. Een week voor het concert hier staat Ex in Moers voor tweeduizend man en dan komen de musici daarna goed ingespeeld in het kerkje van Oostum. We vullen echt een gat voor muziek die anders niet aan bod komt, gezien het profiel van de podia die hier overblijven. Zo is Wilbert de Joode voor de fietstour ook uitgenodigd met een bezetting uit de Buma Boy Edgarprijstournee met Marta Warelis en Onno Govaert. Marta Warelis heeft ook in Groningen op het conservatorium gezeten en heeft jarenlang met de Michael Moorepool meegedaan.”
En dan verder over de ZomerJazzFietsTour: “Deze maand zijn de namen bekendgemaakt van de deelnemers aan de Zomerjazzfietstour. Vanaf 1 juli kun je reserveren. Op dit moment is er een teamroute bekend. Dat wordt de ‘Uitschuifroute’ met de trombone als centraal insrrument. Daarvoor halen we onder meer BassDrumBone met Ray Anderson naar Groningen. En verder komt trombonist Conny Bauer uit Berlijn, evenals zijn Italiaanse collega Sebi Montanara. En Wolter Wierbos komt met een speciaal ding”.
En hoe verloopt de organisatie zakelijk?
“Sinds de ZJFT werd opgedeeld in routes, kunnen we wat meer mensen herbergen. Het festival is de laatste jaren steeds uitverkocht. Dat is mooi meegenomen. Voor veel mensen lijkt de keuze voor een route een goed houvast, maar het is natuurlijk niet verplicht er aan vast te houden. Ook het aantal Vrienden van de fietstour neemt gestaag toe. Voor zestig euro word je Vriend en voor honderd euro iets van Gouden Vriend. Deze Vriendenactie was de aanleiding om de voorjaarsserie te doen en publiek alvast op te warmen voor de fietstour. En natuurlijk omdat er in Groningen voor dit soort muziek een gat in de markt is.”
Er gebeuren volgens Roelofs nog meer interessante dingen in Groningen: “Er is bijvoorbeeld een kelder in de Haddingestraat. ‘Atelier il sole in cantina’. Die is al een jaar of vijftien wekelijks bezig met muziek. Als je op je vakantie in Italië een dergelijk keldertje zou tegen komen, zou dat je na dertig jaar nog bijstaan. De plek wordt gerund door twee Italianen, die een hele eigenzinnige manier van programmeren hebben. Met alle buitenlanders die in Groningen op het conservatorium zitten, kunnen hier mooie projectjes worden gelanceerd. Ik ben ook nog betrokken bij een ander festival, Soundsofmusic, een samenvoeging van het oude Les Trois Jours festival en het Componistenfestival. Daar hebben we drie of vier projecten gedaan met Michael Moore, die hier op het conservatorium les geeft. Hij had een soort piratenclubje met de avontuurlijkste studenten met wie hij eerst een jaar muziek maakte met stukken van Misha Mengelberg, Guus Jansen en Sean Bergin. Een ander jaar speelden ze de Far East Suite van Ellington. Een heel enthousiaste club studenten, die altijd aan het sessiën was in de stad, had eigen contacten met kroegbazen. Het leuke is dat sinds die club naar Amsterdam is verhuisd iedereen aan het jubelen is over de nieuwe impulsen van jongeren voor impromuziek. De Groningse school levert vaak vele jaargangen lang veel studenten af in de improhoek. Andere jaren is dat minder. Dit is misschien ook wel afhankelijk van het aantal vrije geesten dat elkaar dan ontmoet.”
Waarom programmeer je?
“Een domineesmissie: wat ik mooi vind, wil ik graag laten horen. Roeping dus! Op de middelbare school zat ik al in de activiteitencommissie voor een concert van Focus in de aula. En later boekte ik Free Fair met Rob van den Broek, dat op Soft Machine leek. De fietstour gaat als een speer. Het concept is natuurlijk ook niet alleen de muziek, maar mensen beleven de dag op de fiets. En de gehaktballen. Het is ook een tactisch gebeuren als je weet waar de catering goed is. Aan schaalvergroting wordt niet gedacht. De proloog op de dag voor de fietstour is mooi, dan kunnen mensen van buitenaf overnachten en de tour fris beginnen. We hebben wel eens een dag georganiseerd ná de tour met concerten in ateliers van kunstenaars. Dat waren vaak mooi grote, wat industriële ruimtes. Dat was ook een heel programma met een stuk of veertien concerten. De charme van de fietstour is juist dat hij op deze schaal wordt georganiseerd. Met het slot in de tent in Garnwerd voor vrijwilligers en mensen uit de buurt.”
Op 25 en 26 augustus dus de 31e fietstour met voor de 31e keer de kerk op de terp bij Oostum als één van de vele speelplekken in het programma. “We hebben meestal goed weer in dat laatste weekeinde van augustus. Ja, soms heb je wel eens een bui en er kan een flinke wind opsteken op het Groningse platteland. We hadden ooit een editie met een sterke westenwind en dan zag je dat de concerten in het westen van het Reitdiepdal minder werden bezocht.”
Het programma van de ZomerJazzFietsTour op zaterdag 26 augustus in de kerk van Oostum: 13.30-15.30 Steve Beresford (pi)/Luc Houtkamp (ts)/Martin Blume (dr). 16.15-18.15: Glerum Omnibus met Ernst Glerum (cb), Timothy Blanchet (pi) en Jamie Peet (dr).
tekst en beeld EDDY EN ELLA WESTVEER
