‘Concertzaal’ PlusEtage in Baarle-Nassau.

Wij zijn op zoek naar een jazzpodium. We bevinden ons ongeveer 15 kilometer ten noorden van Turnhout en op ongeveer dezelfde afstand verwijderd van Breda en Tilburg. Zijn we in Nederland of in België? We weten het niet. We weten het echt niet.

We weten wel dat we in het dorp Baarle zijn beland. Dat dorp bestaat uit de Nederlandse gemeente Baarle-Nassau en de Belgische gemeente Baarle-Hertog. Baarle-Hertog bestaat uit 22 Belgische enclaves op Nederlands grondgebied. En het Nederlandse Baarle-Nassau heeft op zijn beurt acht enclaves, waarvan er zeven als sub-enclaves in de twee grootste Belgische enclaves liggen. Hier is dus geen sprake van een rechte lijn die de grens tussen België en Nederland weergeeft. De grens loopt in Baarle kris-kras door wegen, huizen en tuinen. In de bebouwde kom van Baarle worden de enclavegrenzen overal zichtbaar gemaakt met behulp van speciale stoeptegels en aluminium plaatjes in het wegdek. Ook de nationale driekleur die op de huisnummerbordjes is weergegeven, geeft aan of de voordeur van een woning of gebouw zich in Nederland of België bevindt.

Het exterieur van PlusEtage, het voormalig klooster van de Broeders der Christelijke Scholen.

Tot zover de geografische duiding. Maar we zijn dus op zoek naar een jazzpodium in Baarle-Nassau. We hebben de Nederlandse voordeur gevonden. Vier meter verderop begint weer een stukje België. We kiezen er voor om het pand via de nooduitgang te betreden. Boven aan de brandtrap wacht voorzitter Jan Luyben ons op. Wie hier een oubollig dixielandorkest op de agenda verwacht of op zijn minst een programmering met mainstreamjazz vermoedt, wordt verrast.

HELEMAAL NIKS

Jan Luyben is vanaf het begin (1972) betrokken bij het podium en kent de ontstaansgeschiedenis. “Er was hier helemaal niks in die tijd. Ja, cafés met tapijtjes op tafel. Je kent die cafés wel, hè.” In juni 1972 kwam in Baarle een groepje jongeren bij elkaar. Uit onvrede met de bestaande voorzieningen voor de jeugd organiseerden ze zich. En niet veel later was jongerenvereniging Plus geboren. Ze moesten alleen nog een vaste plek zien te vinden. Er volgden wat omzwervingen zonder vaste plek, zoals een parochiezaal, maar uiteindelijk bood de gemeente ons een varkenshok aan. En dat voorstel hebben we geaccepteerd!” Jan Luyben kijkt erbij alsof hij wil zeggen: dat hadden ze natuurlijk nooit verwacht! De jeugd van toen zag er een uitdaging in.

“Wij hebben crowdfunding uitgevonden, want we vonden honderd mensen die honderd gulden stortten om dat ding enigszins leefbaar te maken. De leegstaande varkensstal werd omgetoverd tot ‘het Plushok’. En álles speelde daar gewoon. Ik herinner me dat er een keer wat duurdere auto’s stopten en daar stapten een paar sjieke dames uit. Ik stond buiten, ik weet niet meer waarom. ‘Speelt Willem Breuker hier?’ vroegen ze. Ik zeg: ‘Ja Willem Breuker speelt hier’. En zij zegt tegen haar metgezellin: ‘Snap jij wat die hier in deze negorij komt doen?’ Ik zeg : ‘Nou mevrouw hij komt hier omdat-ie het heel erg leuk vindt’. En zo is het ook. Het Kollektief is ook eens een keer lid geworden van jongerenvereniging Plus. Nou ja dat soort dingetjes.”

Jan Luyben (rechts) in gesprek met Michael Moore.

Ondertussen moest de varkensstal wijken voor een villawijk. Een nieuwe ruimte werd gevonden op de tweede verdieping in het voormalig klooster van de Broeders der Christelijke Scholen. Dat werd de huidige PlusEtage. Over hoe die voorkeur voor deze muziek zo ontstaan is vertelt Jan Luyben; dat hij in 1976 met een vriend naar de Jazzmarathon in Groningen ging. Het soort muziek dat hij daar hoorde kende hij absoluut niet. En het bleek muziek die hij eigenlijk altijd al wilde horen. Het klikte meteen. “Art Blakey met zijn band, Elvin Jones met zijn band, ICP, Willem Breuker Kollektief, Anthony Braxton met George Lewis voor de eerste keer in Europa… noem maar op”. De muziek die vervolgens naar Baarle werd gebracht viel bij het publiek in goede aarde. En dat doet zij na 45 jaar nog steeds. De haren van de bezoekers zijn misschien wat dunner geworden en wat verkleurd. De programmering kent nog steeds een jeugdig elan met een uitgesproken smaak. Niks mainstream! Er spelen bands waar je in Nederland echt naar moet zoeken.

AVAILABLE JELLY

Opeens stapt Michael Moore binnen, want deze avond is het podium voor Available Jelly. Daags ervoor speelden ze op de uitvaart van Misha Mengelberg en vanavond – het is zaterdag – is de PlusEtage aan de beurt. De meeste muzikanten komen hier niet voor de eerste keer. Of ze in deze samenstelling ooit nog een keer samenkomen is echter maar de vraag. Available Jelly bestaat (deze avond) uit Michael en Gregg Moore, Wolter Wierbos, Michael Vatcher en lokale held Eric Boeren (uit het naburige Ulicoten). De groep bestaat (met wat wijzigingen in de bezetting) bijna veertig jaar en een volgende tournee moet je maar weer afwachten. Derhalve op voorhand al een waardevol concert bij PlusEtage.

Available Jelly concerteert in de Plusetage met Eric Boeren, Michael Moore, Gregg Moore, Michael Vatcher en Wolter Wierbos.

Er zijn jaarlijks tien à twaalf concerten met nationale en internationale gasten op dit (letterlijk) internationale podium. De grens loopt namelijk schuin over het podium en er wordt daadwerkelijk in twee landen gemusiceerd! Aan de rechterkant spelen ze in België. Voorzitter Jan Luyben is tevreden met veertig tot vijftig bezoekers, maar meestal komen ze uit op dertig tot veertig, zegt hij. Greetje Bijma trok 45 bezoekers. “We hebben een paar keer – dat is wel wat langer geleden – volle bak gehad met tachtig betalende bezoekers. Meer laten we ook niet binnen. Bik Bent Braam, (Eugene) Chadbourne met zijn groep Get Out of Iraq Now, Willem Breuker Kollektief.” En met Available Jelly kan hij ook tevreden zijn. Er is een mooie opkomst deze avond. De laatste jaren zijn er wel wat minder bezoekers, maar dat is het algemene beeld bij meerdere podia.

Het podium wordt gerund door vrijwilligers en een aantal daarvan is ook vriend van Plus met een jaarlijkse donatie van honderd euro om de kas op peil te houden. Vrijwilligers betalen ook entree en consumpties. “We krijgen vijfduizend euro SKIP (subsidie Fonds Podiumkunsten). Het pand is van de gemeente en we betalen een schappelijke huurprijs”. Jazzliefhebber Jan Luyben is ook de allereerste voorzitter. “Toen stond nog in de statuten dat iemand boven de dertig niet meer in het bestuur mocht zitten. Dat kon toen nog, maar uiteindelijk waren er geen jongeren meer die in het bestuur wilden zitten”. Hij is ook programmeur van het eerste uur; film, theater, cabaret, popgroepjes en later jazz en impromuziek werden eveneens naar Baarle gehaald. “Legendarische concerten zijn er genoeg geweest zoals laatst Frank Gratkowski met jonge improvisatoren uit Keulen. Concerten van ICP met Misha Mengelberg in zijn goede tijd…”

Als je de locatie van PlusEtage niet kent, zou je er zó voorbij fietsen.

DOCHTER VAN DE KORENAAR

Ook de barwerkzaamheden worden door vrijwilligers uitgevoerd. De voorzitter zelf staat ook wel eens achter de bar. Best lopende biertje is Noblesse van de lokale Baarlese brouwer De Dochter van de Korenaar. Maar voor wie van een amberkleurig rookbier houdt, is er de Bravoure van dezelfde brouwer. Wij besluiten ons drankgebruik te matigen. Want hoewel er tegenover de PlusEtage een schitterend hotel staat (sommige buitenlandse musici zweren er bij), besluiten wij om na het concert naar huis te rijden.

Tot slot vragen we de voorzitter nog wat er in de toekomst te verwachten is en waarvoor bezoekers naar Baarle zouden moeten reizen.  “NeOropa van Steven Kamperman met Michel Godard. Theo Joling doet een overzicht van zijn carrière met Michael Moore, Ernst Glerum, Ernst Reijseger, Wolter Wierbos misschien. Een band die ook niet zo veel in Nederland optreedt is Bite The Gnatze van Paul Pallesen, een soort mix van folk en improvisatoren met onder andere percussionist Alan Purves en Meinrad Kneer op contrabas. Zondagmiddagmatinees en film worden ook nog steeds geprogrammeerd. Bezoekers komen uit de regio, maar ook vaak van verder uit België, Breda of Tilburg.”

Mogelijk ook een verlanglijstje? “Moeilijk, maar er is wel een soort wensenlijstje in mijn hoofd. Raoul van der Weide is met jonge muzikanten bezig, die wil ik wel graag naar hier toe halen. En Naked Wolf, dat bandje met Yedo Gibson en Felicity Provan.”

tekst en beeld EDDY EN ELLA WESTVEER

www.plusetage.nl

Previous

Spotify Onno Govaert

Next

Batik-nieuwe-stijl herbergt grote potentie in zich

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Lees ook