De draailier is in Oost-Europa een traditioneel instrument. In de Renaissance was hij nog algemener en was het vaak hét standaardinstrument voor de rondtrekkende troubadours. De Nederlandse naam draailier is niet de mooiste. Hij is immers geen trommel met een kabel om een anker op te hijsen. Voor de mooiste naam moeten we in Engeland zijn waar dit bijzondere instrument een hurdy-gurdy wordt genoemd.
De draailier is verwant aan de viool, het geluid dat hij produceert niet. Hij heeft snaren en in plaats van deze in trilling te brengen met een strijkstok, komt het geluid van de draailier door een met hars ingesmeerd wiel handmatig rond te draaien waarbij het wiel tegen de snaren wrijft. Het resultaat is een jankend geluid dat op een doedelzak lijkt, maar dan een stuk lieflijker. Zoals de doedelzak bourdonpijpen heeft, heeft de draailier bourdonsnaren die drone- en trompetsnaren worden genoemd en die een vaste toon produceren. Op de melodiesnaren worden door middel van toetsen de gewenste tonen verkregen.
Wie de draailier voor het eerst hoort kan zich moeilijk voorstellen dat dit instrument in de jazz wordt gebruikt. Niet dat dit vaak gebeurt, maar toch zijn er musici die er niet voor terugdeinzen. De Oostenrijker Matthias Loibner speelt een soort free jazz op de draailier, geïmproviseerd en verwant aan wereldmuziek. De Fransman Gilles Chabenat vorm een jazzduo met saxofonist Jean-Marc Padovani en speelt ook op een elektronische versie, MidiGurdy genaamd. In België speelt Koen Dhoore folk-jazz op de draailier met het Trio Dhoore.
Maar de beroemdste draailierspeler is Valentin Clastrier (foto), die de Paganini van de draailier wordt genoemd. Hij speelt er avant-gardistische hedendaagse muziek op, maakte een cd met saxofonist Steven Kamperman en speelde in een duo met Alan Purves op het Brokkenfestival van Corrie van Binsbergen.
