De Franse pianist Thomas Enhco, net dertig jaar, maalt niet om muzikale hokjes. Hij maakt muziek, hokjes zitten vooral in het hoofd van anderen. Zijn nieuwste cd ‘Thirty’ is er het levende bewijs van. De ene helft bestaat uit eigen composities die op een jazzpodium niet zouden misstaan, de andere helft uit zijn eerste ‘Concert voor piano en orkest’ (plus toegiften). In zijn appartement in Parijs vertelt hij er meer over.
Een typisch Thomas Enhco-concert is een mix van klassiek, jazz, populair en eigen werk. Stukken die hij met zijn trio op het North Sea Jazz Festival speelde, speelt hij net zo goed als toegift na Ravel- of Mozart-concerten. En ook als hij klassiek speelt, is de jazzopvatting van de noten nooit ver weg.
Vooral vanwege deze veelzijdigheid werd hij vorig jaar benaderd door platenlabel Sony. “Het sprak hen aan dat ik zowel klassiek als jazz speelde”, vertelt hij. “Ze zeiden: ‘Jouw muziek heeft het in zich om muziekliefhebbers dwars door alle genres heen aan te spreken’. Omgekeerd vond ik Sony interessant omdat ze bereid waren mijn concert op cd op te nemen en ook buiten Frankrijk uit te brengen.”
DIDIER LOCKWOOD
De cd begint met vijf composities voor solopiano. Het eerste stuk, Joue pour les Anges, is een lichtvoetig en speels eerbetoon aan jazzviolist Didier Lockwood, de man waarmee de moeder van Enhco, klassiek zangeres Caroline Casadesus, trouwde toen hij vier jaar was. Meer dan twintig jaar was Lockwood zijn stiefvader en muzikale mentor. Hij overleed vorig jaar totaal onverwacht aan een hartstilstand.
Een groot gemis, aldus Enhco. “Didier heeft me veel geleerd. We leefden in één huis en speelden veel samen. Naast piano speelde ik ook viool en toen ik 15 was, gaf hij me zijn viool. Soms vond hij dat ik te veel nadacht en veel te analytisch bezig was. ‘Thom, vergeet al die noten, vergeet wat je hebt geleerd en speel voor de engelen!’, zei hij dan. Natuurlijk, je speelt ook voor jezelf en andere mensen, maar hij bedoelde de magie die ontstaat als je daarbovenuit weet te stijgen. Nadat hij zo onverwacht overleed, wilde ik een compositie aan hem opdragen.”
In de eerste maten van Joue pour les Anges neemt Enhco je mee naar de romantiek à la Debussy, maar plots doemen er vleugjes jazz op, zowel in het idioom als in de pianotechniek. Om na de improvisatie weer te eindigen in de oorspronkelijke sfeer van het begin.
Na Joue pour les Anges volgt Turning Thirty. Dertig worden klinkt hier als een feestje en zo voelt Enhco het zelf ook. “Het gaat goed met me, ik ben minder onzeker en weet wat ik wil. Dat gevoel hoort voor mij bij dertig worden. Het is een optimistisch, energiek nummer.” Owl and Tiger schreef Enhco als een popsong, compleet met refrein, couplet en bridge. “Het is een metafoor voor een liefdeslied. Het was de bedoeling dat iemand het zou zingen, maar het is niet gelukt om een tekst te maken die mijn gevoel goed weergaf.”
MINIMAL MUSIC
Na het lyrische begin voelt het tussendeel wat donkerder aan, met repeterende motieven die doen denken aan minimal music. Het nummer eindigt weer met het herkenbare beginthema en wekt de indruk dat ze elkaar wel gevonden hebben, de uil en de tijger. Als we hem vragen met welk van de twee dieren hij zichzelf identificeert, draait hij er eerst wat omheen en antwoordt dan: “De tijger.”
Naast muzikant en componist is Enhco ook een fervent watersporter, dol op surfen, kitesurfen en zeilen. Dit doet hij bij voorkeur aan de westkust van Frankrijk, bij ÎIe de Ré, waar zijn familie al jaren een vakantiehuis heeft. Prelude Of Wind And Water is een ode aan water en wind. “Als je op het water staat en wordt voortgestuwd door wind en golven, dan geeft dat een gevoel van vrijheid, maar alleen als je begrijpt wat de regels zijn. Het is een pittig stuk om te spelen, vooral voor de linkerhand. Ik heb het bijna helemaal uitgeschreven, alleen in het midden is wat ruimte om te improviseren. Het zou een klassiek stuk kunnen zijn, daarom heb ik het prelude genoemd.”
Looking Back, de afsluiter van de serie solostukken, schreef hij al in 2010. Het ademt een fijn soort weemoed uit en zou als jazzstandard niet misstaan. De linkerhand blijft de melancholie ondersteunen in een niet aflatende beweging die typerend is voor Enhco’s spel. “Het ging over iets wat ik toen heel verdrietig vond, maar wat ik nu anders ervaar. Zo gaat dat in het leven. De tijd verzacht en leert je dat ook pijnlijke ervaringen bijdragen aan wie je vandaag bent.”
ENSEMBLE APPASSIONATO
Na de solostukken is het ruim baan voor Enhco en de bijna zestig musici van Ensemble Appassionato onder leiding van Mathieu Herzog. Hij schreef het werk – zijn eerste Dubbelconcert voor Piano, Marimba en Orkest – in opdracht van het orkest van Pau Pays Béarn. Het concert is een beetje als filmmuziek van een film die nog gemaakt moet worden, met veel ruimte voor improvisatie. Na een stormachtige start ontwikkelt het avontuur zich energiek verder, met soms verrassende wendingen en kleine zijpaadjes.
“Het eerste deel gaat over je kinderjaren. Het gevoel van avontuur, energie en plezier, spelen en ontdekken, de wereld die voor je open ligt”, aldus Enhco. In het middendeel staat de tijd even stil. Een prachtige melodie die appelleert aan het mooie en tegelijkertijd het vergankelijke in het leven. Romantisch, weemoedig, nostalgisch, kies maar uit.
Maar het leven is niet alleen mooi, blijkt dan in het derde en laatste deel, waar het orkest laat horen tot welk muzikaal geweld het in staat is. In dit deel improviseert Enhco het meest. De heftige finale laat je als luisteraar een beetje verweesd achter. Daarom volgt er altijd een toegift, ook op de cd, zegt hij. “Ik wil dat de mensen met een prettig gevoel naar huis gaan.”
De toegiften zijn La Javanaise van Serge Gainsbourg, en Orpheo & Euredice uit de opera van Gluck. Dat dit laatste nummer op de cd staat, is eigenlijk stom toeval. “We waren in de studio en hadden wat tijd over. Ik raakte in gesprek met de pianostemmer. Hij vertelde dat hij bezig was om Orpheo & Euredice in te studeren en vroeg of ik het kende. Ik zei ‘ja’ en hij vroeg hoe ik het zou spelen. Dus ging ik achter de vleugel zitten en speelde het voor. Toen ik klaar was, bleek dat geluidsman Benjamin Ribolet het had opgenomen. “Niets meer aan doen!”, riep hij.
HOOFDPIJN
Tijdens het componeren van het Dubbelconcert voor Piano, Marimba en Orkest dacht Enhco niet alleen aan de muziek, maar ook aan de musici. “De muziek moet immers te lezen en te spelen zijn, dat scheelt hoofdpijn en repetitietijd, ha ha! Ik was soms uren bezig met te bedenken hoe ik het zó op kon schrijven dat iedere musicus zou spelen wat ik in mijn hoofd had.”
Thirty laat goed zien en horen waar pianist en componist Thomas Enhco anno 2019 mee bezig is. Klassiek, jazz, populair, het staat er allemaal op. Dat maakt het niet per se makkelijker om hem te boeken. Want al zouden de solostukken daar prima passen, de ervaring leert dat dit lastig is, zegt hij.
“Als de jazz op mijn pad komt, aarzel ik niet. Zo speelde ik onlangs nog met ZuperOctave van jazzgitarist Gilad Hekselman, dat was geweldig! Maar omdat mijn eigen muziek geen jazz meer heet, kom ik er niet zo gemakkelijk tussen. Vorig jaar heb ik mijn eigen bedrijf opgericht, Fireflies en me aangesloten bij Quartier Libre, producent van bijzondere culturele producties. Momenteel werken we aan een voorstelling in La Cigale, een van de grotere rockpodia in Parijs. Daar wil ik iets gaan doen met solopiano. Ik speel mijn muziek, net als anders, maar ik wil er een hele wereld omheen creëren. Hoe we dat gaan doen weet ik nog niet precies, maar de datum staat al vast: 17 april 2019.”
PIANO, MARIMBA EN ORKEST
Als om zijn veelzijdigheid nog eens te onderstrepen, vindt enkele dagen na de release van Thirty de première plaats van Enhco’s eerste Dubbelconcert voor Piano, Marimba en Orkest. Geen veel voorkomende combinatie, maar Enhco vormt al tien jaar een duo met marimbiste Vassilena Serafimova.
En naast al deze verscheidenheid loopt er toch ook een rode draad door zijn muzikale leven, zo blijkt aan het eind van het gesprek. Het komt aan de orde als hij vertelt dat hij (mede door de aanmoedigingen van Didier Lockwood) de laatste jaren weer meer viool speelt. “Het mooie van een viool is dat je die kunt laten zingen. Je kunt tonen aanhouden, je kunt ze veranderen terwijl je ze speelt. Op een piano is dat anders. Ik verdiep me al jaren in de vraag hoe de klank van een piano tot stand komt, want uiteindelijk wil ik ook de piano laten zingen.”
Gelukkig heeft hij nog even, hij is immers net dertig jaar.
ELKE BEEKMAN
Foto’s FRANK LORIOU
Thomas Enhco – Thirty
Sony Classical (uitgebracht op 15-2-2019)
