Een goed of een slecht programma bij North Sea Jazz is voor een belangrijk deel het gevolg van de keuzes die je als bezoeker maakt. Hoe dan ook geldt voor iedereen dat je altijd het beste hebt gemist, als je tenminste het oordeel van anderen moet geloven. De laatste festivaldag op zondag bood alle gelegenheid voor het maken van zowel goede als slechte keuzes.
Een goede keuze was ongetwijfeld de 84-jarige pianist Abdullah Ibrahim, vroeger bekend als Dollar Brand, die de zondagmiddag met een gevoelig optreden opende. Eerst zijn band, zonder hem zelf met een klassieke elegie, daarna met een lange pianosolo, gevolgd door rustige, gearrangeerde jazz. Ibrahim speelde ingetogen muziek met veel gevoel, als zacht fondant met een krokante korst. Het was jazz die als muziek klonk.
Jazz die als muziek klinkt is misschien een uitstervend genre, zoals bleek bij tenorsaxofonist Kamasi Washington die na Abdullah Ibrahim in de veel grotere Maas-zaal optrad. Kamasi schoot in 2015 als een komeet het jazzfirmament binnen, niet in het minst geholpen door de buitengewoon enthousiaste verhalen over de nieuwe Messias.
Hij ‘spoog zijn noten uit’ schreef ik toen, en had daarmee succes. Hij ging daarna steeds harder spugen en hoe harder hij spuugde, hoe ondergeschikter de muziek werd en hoe groter het succes. In de stampvolle zaal op deze laatste festivaldag heeft Kamasi Washington daarmee het optimum bereikt en waren we getuige van de geboorte van een nieuw jazzgenre. Zijn vader deed mee, saxofonist Ricky Washington, die geen groot instrumentalist is maar nog wel iets deed wat opgevat kon worden als een poging om muziek te maken. Die had het dus niet helemaal begrepen.
De nieuwe jazz van Kamasi gaat er juist om dat er geen muziek wordt gemaakt. Het spugen is nu braken geworden, de bizarre kleding en sieraden de hoofdact, het geluid een geduchte concurrent voor een overvliegende F-35. Het succes heeft daarmee een hoogtepunt bereikt, zowel voor Kamasi Washington als voor de nieuwe no-music jazz.
Ouderwets kon het ook, met het project Smash Hits, hits die door gitarist Reinier Baas en altsaxofonist Ben van Gelder werden gespeeld. Stukken die niemand kent omdat met de ‘tongue-in-cheek’-titel Smash Hits hun eigen composities werden bedoeld, in fraaie arrangementen uitgevoerd door het Metropole Orkest. En laat het dan maar aan Reinier Baas en Ben van Gelder over om er echte hits van te maken.
Ouderwets was ook de jazz van pianist Shai Maestro. Ouderwets ook in de betekenis van ‘goed’. De laatste tijd was hij met zijn trio op meerdere festivals te horen en elke keer is het volkomen anders. Soms wild en overdonderend, soms erg vrij en bijna avant-gardistisch, en dit keer tamelijk traditioneel en ingehouden. Zijn spel – steeds smaakvol, uitdagend en spannend, was nu opgedragen aan zijn twee grote helden: pianist Hank Jones en contrabassist Charlie Haden.
De hits van Gladys Knight, nu zonder The Pips, I Heard It Through The Grapevine, Midnight Train To Georgia en Baby Don’t Change Your Mind, wie kent ze niet? Nog mooier is dat Gladys Knight nog steeds een schitterende gospelstem heeft en die luid en duidelijk door de Maas liet schallen. Zij mocht dan geprogrammeerd zijn in een van de grote popzalen, de soul en gospel van Gladys is jazz van de bovenste plank en tegelijk een feest voor een groot publiek.
Voor de verrassingen moesten we weer in de kleine zaaltjes zijn. In de Yenisei stond de grootste verrassing in de vorm van de Franse mondharmonicaspeler Gregoire Maret en de Columbiaanse Edmar Castañeda die een modern vormgegeven harp bespeelde. Het was met name de laatste die de in jazz zelden gespeelde harp een kans bood. Met een spectaculaire techniek speelde hij de melodielijnen van een basgitaar. Niet voor niets is Jaco Pastorius zijn grote voorbeeld, en toch lieten de overdonderende klanken van zijn woeste en percussieve spel zich prachtig mengen met de kleurschakeringen die Maret aanbracht.
Zoals het hoort op North Sea Jazz werd deze jaargang afgesloten met enkele feestjes. Bij Mayar Andrade bijvoorbeeld. Haar achtergrond, Cuba, Kaapverdië, Senegal, Angola en Duitsland, zorgt voor een wereldmix van dansbare zang en muziek waarbij de hele Congotent uit zijn dak ging.
Bij het Britse multitalent Jacob Collier was het net iets te druk om door de zaal te swingen, maar je merkte dat men dat graag had gedaan. Collier kwam dit keer met een band die hij eigenlijk niet nodig heeft, omdat hij alles zelf kan. Hij sprong als vanouds van piano naar gitaar, en van drums naar elektronica, in elke denkbare combinatie om er dan slechts een paar maten op te spelen. Zijn ADHD-jazz swingt en zorgt er voor dat je Ahoy glimlachend verlaat.
Tekst en foto’s TOM BEETZ
North Sea Jazz Festival 2019
Rotterdam Ahoy, 14 juli 2019
Abdullah Ibrahim & Ekaya
Abdullah Ibrahim – piano
Cleave Guyton – dwarsfluit, clarinet
Andrae Murchison – trompet, trombone
Noah Jackson – cello, contrabas
Willie Terrill – drums
Kamasi Washington
Patrice Quinn – zang
Rickey Washington – dwarsfluit, sopraansaxofoon
Kamasi Washington – tenorsaxofoon
Ryan Porter – trombone
Brandon Coleman – keyboards
Miles Mosley – contrabas
Ronald Bruner Jr., Tony Austin – drums
Smash Hits
Christian Elsässer – dirigent
Ben van Gelder – altsaxofoon
Reinier Baas – gitaar
Janine Abbas, Mariël van den Bos – fluiten
Leo Janssen, Marc Scholten, Max Boeree, Paul van der Feen, Sjoerd Dijkhuizen – saxofoons
Martijn de Laat, Nico Schepers, Ray Bruinsma, Rik Mol – trompetten
Jan Bastiani, Jan Oosting, Robinson Khoury – trombone
Pieter Hunfeld – hoorn
Martin van den Berg – bastrombone
Arlia de Ruiter, David Peijnenborgh, Dennis Koenders, Federico Nathan, Jasper van Rosmalen, Pauline Terlouw, Sarah Koch, Vera Laporeva – 1e viool
Ewa Zbyszynska, Herman van Haaren, Merel Jonker, Robert Baba, Ruben Margarita, Wim Kok, Xaquin Carro Cribero – 2e viool
Iris Schut, Isabella Petersen, Julia Jowett, Mieke Honingh, Norman Jansen – altviool
Annie Tangberg, Emile Visser, Jascha Albracht, Maarten Jansen – cello
Peter Tiehuis – gitaar
Hans Vroomans, Jasper Soffer – keyboards
Aram Kersbergen – contrabas
Arend Liefkes, Erik Winkelmann – contrabas
Eddy Koopman, Murk Jiskoot – percussie
Joke Schonewille – harp
Shai Maestro Trio
Shai Maestro – piano
Jorge Roeder – contrabas
Ofri Nehemya – drums
Gladys Knight
Gladys Knight – zang
Alexis Hoover, JaVonté Pollard, Porcha Clay – achtergrondzang
James Davis – gitaar
Leon Turner, Yuko Tamura – keyboards
Joseph Green – bas
Darryl Woolfolk – drums
Elijah Gilmore – percussie
Harp vs Harp
Gregoire Maret – mondharmonica
Edmar Castañeda – harp
Mayra Andrade
Mayra Andrade – zang
Euclides Gomes – gitaar
Nicholas Vella – keyboards
Swaéli Mbappé – contrabas
Tiss Rodriguez – drums, percussie
Jacob Collier
Jacob Collier – zang, gitaar, piano, keyboards, basgitaar, percussie
MARO – gitaar, keyboards, percussie, zang
Robin Mullarkey – gitaar, keyboards, basgitaar, percussie
Christian Euman – drums, elektronische percussie
