Foto Tom Beetz

In de jazz zijn er meerdere instrumenten die een hoofdrol in de ontwikkeling daarvan hebben gespeeld en die tegenwoordig toch zo goed als verdwenen zijn. De banjo en de kornet zijn daar voorbeelden van. Ze waren onmisbaar in de vroege jazz van New Orleans en zijn nu op sterven na dood. De tuba, het grootste en laagste familielid van het koper, was zo mogelijk nog onmisbaarder in de vroege jazz en is dat nog steeds in de marching bands van New Orleans.

De contrabas werd nog niet gebruikt en het sonore hoem-pa-hoem-pa-geluid van de sousafoon – de voor het lopen geschikt gemaakte tuba – maakte de baslijnen. Met de komst van de contrabas in de jaren twintig verdween de tuba volledig uit het zicht en werd hij in een nostalgisch en stoffig hoekje van het jazzmuseum opgeborgen. Maar niet voor eeuwig zoals nu blijkt. “Nothing is hotter than the tuba right now,” zegt Marcus Rojas, de New-Yorkse tubaïst uit de band van Henry Threadgill.

De vroege tubaïsten zijn vooral onbekend gebleven. Soleren deden ze niet en met hun zachte hoem-pa geluid vielen ze niet op. Namen als Hayes Alvis en Pete Briggs zijn vaag bekend en dat alleen omdat ze in de bands van Jelly Roll Morton en Louis Armstrong speelden. Het was Gil Evans die in de jaren veertig voor de band van Claude Thornhill de tuba uit het stof haalde door de klassiek geschoolde Bill Barber in de kopersectie op te nemen. Daarmee werd de hoem-pa-bas niet opnieuw binnengehaald, maar werd de tuba in een nieuwe rol van melodie-instrument toegevoegd voor de klankkleur. Waarmee nog zeker niet het tweede leven voor de tuba was begonnen. Het aantal jazztubaïsten bleef op een paar vingers van een hand te tellen.

Na Barber gebeurde er niets totdat de zestienjarige scholier Ray Draper zich bij het platenlabel Prestige meldde. Op zijn eerste album met de grote altsaxofonist Jackie McLean en pianist Mal Waldron vestigde hij zijn naam, negen maanden later speelde John Coltrane in zijn band. Draper maakte niet veel opnamen en werd uiteindelijk vermoord bij een drugs-gerelateerde roofoverval. Het was zijn generatiegenoot Howard Johnson die als autodidact na hem de tuba op een hoog solistisch plan bracht.

Maar waarom is juist nu de tuba weer zo populair geworden? Dankzij orkaan Katrina. Veel musici trokken weg uit New Orleans en gingen naar New York. Tubaïsten als Tuba Gooding Jr. van de Roots die in het vaste orkest van The Tonight Show van Jimmy Fallon speelde en Ibanda Ruhumbika bij Stephen Colbert zorgden volgens Marcus Rojas ervoor dat iedereen een sousafoon of tuba wilde hebben. En laten we vooral de grote invloed die de Londense jazzscene met name in Europe heeft, en waarin tubaïst Theon Cross (foto) van de Sons of Kemet een cruciale rol speelt, ook niet vergeten.

Previous

JazzNu sluit coronaserie af, hoe nu verder?

Next

StarkLinnemann herdoopt de muziek van Beethoven

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Lees ook