Als je Nederlandse jazzmusici van de jongste generatie spreekt, blijkt dat ze één gemeenschappelijk kenmerk hebben: ze aanvaarden geen grenzen of stijlen meer in hun muziek. Ook generatieverschillen bestaan voor hen niet meer. Jazzmuziek is zó uitgedijd dat zij de door hun beoefende muziek nog slechts omschrijven als: muziek. Wie niet precies door heeft wat zij daarmee bedoelen, zou ‘Clouds’ kunnen draaien van het trio Baldich/Courtos/Telderman.
Clouds is de eerste cd van een bijzonder trio, dat bestaat uit de Poolse violist Adam Baldych, de Franse cellist Vincent Courtois en de Nederlandse pianist Rogier Telderman. Etiketten blijven op hen niet kleven. Hoewel zij met hun instrumentarium van viool, Renaissanceviool, cello en piano zomaar in de hoek van klassieke muziek kunnen worden neergezet, reikt hun muziek verder, veel verder. Want binnen de elf eigen composities op Clouds wringt het karakter van kamermuziek zich weliswaar steeds maar naar voren, improvisaties vechten ermee om de eerste plaats. Een kniesoor zou daarbij kunnen opmerken dat
de muziek van het trio vlees noch vis is, maar niets is minder waar. Neem het openings- en titelstuk Clouds, hoor hoe de Renaisssanceviool melodisch improviseert, de piano met tinkelende klanken daar onderdoor manoeuvreert en de cello op een lijzige manier de baspartij voor zijn rekening neemt. In deze compositie heeft de muziek in elk geval weinig met ‘klassiek’ te maken. Hetzelfde geldt voor het daarop volgende stuk Early Spring. Een voortjakkerend, kort thema op de viool, gevoed door een donderende pianowaterval en een ‘tegenstribbelende’ cello gunnen de luisteraars oren nauwelijks rust, precies zoals dat binnen jazz vaak gebeurt. Maar melodie en tempi nemen je mee op avontuur dat oneindig mag voortduren.
Zoals gezegd neemt improvisatie een belangrijke rol in op Clouds. Maar is die altijd herkenbaar? In The Beginning Of A Dream gaan de twee strijkinstrumenten een vrijage aan met elkaar. De piano houdt zich op de achtergrond, plaatst waar nodig een of meerdere accenten. Maar zijn de passages van viool en cello nu uitgeschreven of worden ze geïmproviseerd? Wellicht moet je die vraag loslaten. Hij is even nutteloos als wanneer je wilt weten of de zes Cello Suites van Johann Sebastian Bach gecomponeerd of geïmproviseerd zijn. Wie met jazzoren ernaar luistert, heeft volkomen gelijk als hij zegt dat het bijna twee uur durende improvisaties zijn. Maar de klassieke liefhebber, vaak recht in de leer, zal ze toedichten aan het componeertalent van Bach. Wie heeft er gelijk? Maakt niks uit, echt niet.
Clouds kan volgens hetzelfde procedé worden geconsumeerd. Voor deze recensent leunt de muziek dicht tegen de jazz aan, vloeit er vaak mee ineen. De keuze voor twee strijkinstrumenten en een piano getuigt al van durf, de afkomst van de drie musici die doorschemert in de muziek trekt je het rijk van de jazz binnen, de lust om te experimenteren en die te bundelen in ‘nieuwe’ muziek geeft dan weer een vervolg aan eigentijdse gecomponeerde muziek. En wie even op de nostalgische toer wil, kan via de volkse klanken van Au Desert tegelijk huilen en trillen van genot.
Het slechten van grenzen, de noodzaak om hun muziek in een hokje te stoppen en de enorme vrijheid die de drie musici elkaar gunnen, maakt van Clouds een ongrijpbaar fenomeen. En het is allang bekend: iets ongrijpbaars wekt nieuwsgierigheid, nodigt tot vaak luisteren, laat je op ontdekkingsreis gaan en verleent je uiteindelijk dezelfde vrijheid als die de uitvoerders zichzelf toedichtten. Beluisteren in het kwadraat derhalve, Clouds is het meer dan waard.
RINUS VAN DER HEIJDEN
ADAM BALDYCH / VINCENT COURTOIS / ROGIER TELDERMAN – CLOUDS
ACT Music
Adam Baldych – viool en Renaissanceviool
Vincent Courtois – cello
Rogier Telderman – piano
