Teus Nobel is een man die overloopt van emoties. Je ziet het aan zijn hele fysiek: bezorgdheid lijkt eerder de bovenhand te voeren dan blijdschap. Daar van uitgaande is het niet verwonderlijk dat hij zijn dit jaar verschenen cd ‘Saudade’ noemde. Een schijf die hem onlangs volkomen terecht een Edison opleverde.
Saudade is een begrip dat door elke laag van de Portugese cultuur heen sijpelt. Met name in Brazilië, waar de Latijnsamerikaanse zon het verschil tussen licht en donker haarscherp uitlicht, geeft saudade gevoelens van melancholie, heimwee en gemis, maar ook van liefde weer; licht en donker dus.
De periode dat Saudade uitkwam, betekende voor Teus Nobel er ook een van licht en donker; in juni 2019 overleed zijn vader, even daarna werd zijn kind geboren; donker en licht. Kun je saudade een nog duidelijker betekenis meegeven?
Saudade werd opgenomen tussen 2017 en 2019, toen bovengenoemde gebeurtenissen zich nog niet hadden voorgedaan. Teus Nobels bedoeling was om componist Antonio Carlos Jobim, die 25 jaar eerder overleed, hulde te brengen. Hij deed dat door met onbekende composities van de Braziliaan Saudade op te bouwen. Daarvoor riep hij de hulp in van een aantal gasten en de strijkers van het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Alexandra Arrieche.
Hoe mooi is dat allemaal ineen gevlochten. Saudade begint met Falando de Amor, ingezet door de strijkers. De melancholie druipt ervan af en die wordt hevig versterkt als Teus Nobel zich op flugelhorn meldt. Om te huilen zo mooi, triest, beeldschoon en hoopvol tegelijk. Zeker als je deze compositie beschouwt als opstap naar Modinha, dat lichtvoetiger van aard is, maar net als de rest van het album, alle elementen van saudade in zich draagt.
De uitnodiging aan gasten om de muziek zich niet te laten beperken tot symfonische uitingen die een orkest nu eenmaal in zich draagt, is een gouden. De gitaren van Daniel de Moraes en Tim Langedijk, percussie van Martin Verdonk, piano van Jef Neve en woordloze zang van Anna Serierse verlenen juist het cachet dat deze muziek nodig heeft. Om nog maar te zwijgen van de kleine, hoog geblazen opvullingen van de trompet van Teus Nobel zelf in het spel van Jef Neve, zoals in Pois E.
Saudade is een pracht van een album, gebouwd op ornamenten die niet alleen de muziek dienen – je hoort immers jazz, Braziliaanse- en symfonische klanken – maar ook de emoties die het overlijden van Jobim en Nobel sr. met zich meebrengen, evenals de vreugde van de komst van een nieuwe mens. Dat vangen in muziek is knap. Zeker als het zo volledig gebeurt als hier bij Teus Nobel.
Onwillekeurig denk je daarbij aan het album Sketches of Spain uit 1960 van Miles Davis en Gil Evans. Dat betrof een bewerking van het klassieke Concierto de Aranjuez en mag gezien worden als Miles Davis’ ode aan Latijnse muziek, met al haar ritmes en ook die van tango. Plus zijn klassieke orkestbezetting met onder meer fluit, harp, klarinetten en hoorn. Saudade komt op hetzelfde neer. Ook hier is de ode de rode draad, treden de musici Miles Davis en Teus Nobel uit hun comfortzone en verbinden zij twee totaal verschillende werelden. Beiden vanuit hun eigen perspectief en achterliggende bedoelingen, maar samen opstomend naar ongekende eindresultaten.
RINUS VAN DER HEIJDEN
TEUS NOBEL – THE MUSIC OF ANTONIO CARLOS JOBIM – SAUDADE
WVM
Teus Nobel – trompet en flugelhorn
Anna Serierse – zang
Daniel de Moraes – gitaar
Tim Langedijk – gitaar
Roeland Jacobs – piano
Jef Neve – piano
Jeroen Vierdag – contrabas
Frans van Geest – contrabas
Tuur Moens – slagwerk
Marcel Serierse – slagwerk
Martin Verdonk – percussie
Radio Filharmonisch Orkest – dirigent Alexandra Arrieche
