Pianist Rembrandt Frerichs en Iran zijn al jaren geleden een gelukkig huwelijk aangegaan. En zoals in elk goed huwelijk zijn de geliefden naar elkaar toegegroeid en zijn ze steeds meer op elkaar gaan lijken. Hun laatste kindje is de wonderschone cd ‘Same Self, Same Silence’ van het Rembrandt Trio en de Perzische luit spelende Hossein Alizâdeh.
Rembrandt Frerichs’ muziek is steeds verder naar de Perzische muziek toe gegroeid. De naam van zijn trio is nu internationaler doordat hij alleen zijn voornaam hoeft te gebruiken. En door zijn piano te verruilen voor de fortepiano – de voorloper van het wohltemperierte klavier zoals we die nu kennen – klinkt zijn trio alsof op traditionele Perzische instrumenten wordt gespeeld. Op zijn fortepiano, een kopie van die waarop Mozart in 1790 speelde, kunnen makkelijker kwartnoten worden gespeeld en het typische, scherpere geluid komt dicht in de buurt van de Perzische santoor.
Hetzelfde geldt voor de anderen en ook zij hebben hun gebruikelijke instrumenten verwisseld voor obscure en bijna vergeten instrumenten. Tony Overwater speelt op de violone, de voorloper van de contrabas, met zes snaren en voorzien van frets, zodat ook hierop gemakkelijk kwartnoten gespeeld kunnen worden. Vinsent Planjer speelt op een zelf samengestelde set die deels uit een traditioneel drumstel bestaat en verder is uitgebouwd met allerlei trommels en percussie-instrumenten die uit alle delen van de wereld komen. Hij speelt met zijn handen waarmee hij de in Iran gebruikelijke tombak vervangt en daarmee fluisterzacht kan spelen. De aan zijn set gegeven naam whisper kit is daarmee adequaat gekozen.
Rembrandt is een jazzpianist en Alizâdeh een luitspeler van klassieke Iraanse muziek. De muziek klinkt authentiek, maar toch wordt er jazz noch wereldmuziek gespeeld. Er wordt veel geïmproviseerd maar alles binnen de strenge regels van de nava, een van de twaalf dastgāhs. De dastgāh is een modaal systeem uit de klassieke Perzische muziek dat gedefinieerd wordt door een bepaalde groep van noten. De nava is gebaseerd op zeven noten en is een van de oudste systemen die zich kenmerkt door sereniteit en meditatie. Hij wordt gebruikt als basis voor de melodie waarop de musici improviseren.
Hossein Alizâdeh werd in 1950 in Teheran geboren en is van een gemengde Perzisch-Azerbeidzjaanse afkomst. In Iran is Alizâdeh befaamd als een van de belangrijkste spelers van de Perzische luiten. Op Same Self, Same Silence speelt hij de shurangiz die hij heeft gebouwd volgens zijn eigen specificaties. Op de andere luiten, de thetar (een zandlopervormige luit) en de setar (een luit met lange hals met varianten in Centraal-Azië en het Midden-Oosten) is hij een even grote meester.
Zowel Tony Overwater als Rembrandt Frerichs voeren het gesprek met de luit, terwijl de ritmische accenten subtiel door Planjer worden ingevuld. Het geheel is van een transparante doorzichtigheid en een indrukwekkende intensiteit. De muziek valt buiten alle categorieën die we uit de jazz, klassieke Perzische muziek en wereldmuziek kennen.
Zij vormt een eigen betoverende categorie en een muzikale reis van Europa naar het Midden-Oosten. Waarnaar we snakken om die zo snel mogelijk weer zelf live te kunnen maken.
TOM BEETZ
REMBRANDT TRIO EN HOSSEIN ALIZÂDEH – SAME SELF, SAME SILENCE
Just Listen Records
Hossein Alizâdeh – shurangiz
Rembrandt Frerichs – fortepiano, harmonium
Tony Overwater– violone
Vinsent Planjer – whisper kit
