Chris Barber was veel meer dan de ‘Ice Cream’-man

Chris Barber, trombonist en een van de boegbeelden van de zogeheten Trad Jazz, had ooit een enorme hit met ‘Ice Cream’. Hoewel het nummer dateert van 1927, was de Engelse trombonist in 1954 degene die het stuk onsterfelijk maakte en het bombardeerde tot lijflied van talloze dixielandorkesten over de hele wereld. Maar Chris Barber was veel meer dan de promotor van dat laffe ‘Ice Cream’. Nu is hij dood, rustig in zijn slaap overleden op 2 maart, negentig jaar oud.

Wel eens op een fancy-fair, jaarmarkt of buurtfeest geweest, waar een dixielandorkestje optrad? Dan heb je zeker wel eens het stokoude Ice Cream gehoord, een van de tijdloze krakers van de dixielanders. Het nummer, met de geheel vrijblijvende tekst ‘I scream, you scream, we all scream for ice cream’ staat op het repertoire van vrijwel elke dixielandband en heeft er wellicht – zij het onbewust – toe bijgedragen dat dixieland zo’n slechte naam heeft opgelopen: ‘zogenaamde jazzmuziek, gebracht door werkeloze carnavalsorkesten’.

Want Ice Cream is ongecompliceerd en dat was in 1954 Chris Barber ook, die toen net kwam piepen aan het jazzfront. Hoewel hij in 1949, geïnspireerd door de King Oliver Creole Jazz Band al zijn eigen New Orleans Jazz Band had opgericht. Met in de gelederen de later bekende popmusicus Alexis Korner. Trombonist Barber had op 19-jarige leeftijd juist zijn orkest opgericht toen hij meteen een kraker scoorde met Rock Island Line. Dat was niet in het minst te danken aan zijn banjospeler Lonnie Donegan, die later – ook als gitarist – zo’n beetje de aartsvader van de skiffle-muziek zou worden. Maar de grote internationale doorbraak voor Chris Barber kwam toen hij van de Sydney Bechet-klassieker Petite Fleur een wereldhit maakte. Al tekende daarvoor diens bandlid Monty Sunshine, die er het melancholische klarinetgeluid aan meegaf. 

Chris Barber was echter veel meer dan de brave vertolker van hits als Ice Cream, When The Saint Go Marching In, Bourbon Street Parade en Jubilee Stomp. Velen weten niet dat hij ook een serieuze vertolker was van het Duke Ellington-oeuvre uit de late jaren twintig. Maar meer nog was hij de musicus én promotor die legendarische bluesmusici als Muddy Waters, Sister Rosetta Sharpe, Sony Terry en Brownie McGhee, Tommy Tucker, Alvin Alcorn, Professor Alex Bradford, James Cotton en Dr John naar Engeland haalde. Britse promotors waren niet geïnteresseerd in Amerikaanse bluesvertolkers, dus haalde Chris Barber hen –van zijn eigen geld – naar het Verenigd Koninkrijk. Hij verschafte hen werkgelegenheid, verbreidde hun muziek en maakte zodoende de weg vrij voor de opkomende popgeneratie met namen als The Rolling Stones, Pink Floyd, The Beatles, Led Zeppelin en Van Morrison. Die dankbaar de invloeden van al die blues shouters oppikten, die zomaar in hun achtertuin vertoefden.

Kort voordat deze zo invloedrijke popgroepen zich aankondigden, beleefde de Trad Jazz een ware revival. Dat was eind jaren vijftig, begin jaren zestig. De Chris Barber Jazz Band kreeg concurrentie van onder andere Kenny Ball, Mr. Acker Bilk en in Nederland van The Dutch Swing College Band. Maar Engeland bleef de bakermat, daarvoor zorgden de drie B’s: Barber, Bilk en Ball.

Chris Barber had zich een uniek muzikaal concept aangemeten. Zijn credo is altijd geweest om de vroegste jazztraditie, die uit New Orleans, te verbinden met die van heden ten dage. Daar zijn treffende voorbeelden van vastgelegd. Eén ervan is zijn vertolking van de gospel Just A Closer Walk With Thee, dat een waarlijk schitterende uitvoering kent van Mahalia Jackson. Chris Barber en zijn band eigenden het zich toe en maakten er een New Orleans-uitvoering van. Die zich zeker kan meten met latere, de meest wijd-uiteenlopende interpretaties als van Jerry Lee Lewis, Merle Haggard, Wynton Marsalis en Eric Clapton en zelfs van de hedendaagse publiekslieveling Cory Henry.

Blues was een van de bouwstenen van het Barber-repertoire. De musicus die tot aan zijn dood vanwege zijn repertoire werd verguisd, bleef gewoon zijn eigen gang gaan en voerde telkens weer vernieuwingen door. Zoals toen hij John Slaughter uitnodigde, die hij met zijn elektrische gitaar opnam in zijn Chris Barber Jazz and Blues Band. Naast de Trad Jazz die Barber propageerde, ging hij met zijn bluesband werk uitvoeren van Charles Mingus, Joe Zawinul en Joseph Handy.

Chris Barber keek verder dan de horizon die begrensd wordt door alleen bluesmuziek. Hij bouwde een veelzijdig repertoire op dat zich uitstrekte tot Afrikaanse muziek, rhythm&blues, Latijns-Amerikaans, jazzrock en zelfs free jazz. Maar altijd bleven zijn oorspronkelijke inspiratiebronnen, die van de oude New Orleans-stijl, doorklinken. In de beginjaren van deze eeuw keerde hij met een tien- en soms elf man sterke groep terug naar de muzikale erfenis van Duke Ellington. Hij had daar valide argumenten voor: “Door de jaren heen hebben we altijd genoten van het spelen van de muziek van Duke Ellington. Van tijd tot tijd hebben we de artiesten die we bewonderen naar Europa gehaald om ons in staat te stellen grotere arrangementen uit te voeren dan met een zeskoppige band mogelijk zou zijn. Zo hebben we in het verleden gezelschap gekregen van pianist Wild Bill Davidson en saxofonist Russell Procope voor de ‘Echoes Of Ellington Tour’. Dan waren er ook nog pianist John Lewis en trombonist Trummy Young op de ‘Swing Is Here Tour’. In ons grote orkest hebben we nu Bob Hunt – een student van de muziek van The Duke, een uitstekende arrangeur van diens muziek en ook de trotse eigenaar van een trombone die ooit eigendom was van Ellington-trombonist ‘Tricky’ Sam Nanton. Dus we kunnen allemaal die Ellington-arrangementen spelen wanneer wij – of het publiek – daar zin in hebben. “

In zijn 70-jarige muzikale loopbaan speelde Chris Barber vaak in Duitsland en in Nederland. Bij Tros Sesjun was hij een graag geziene gast, bij platenbaas Wim en Ria Wigt van het label Timeless Records bracht hij vijfentwintig albums uit. Van Barber is bekend dat hij honderden opnamen op zijn naam heeft staan, miljoenen platen verkocht en meer dan 15.000 concerten in vijftig verschillende landen verzorgde.

In 2019 ging Chris Barber met zelfgekozen pensioen en kwam er ook een einde aan zijn samenwerking met Wim Wigt. De laatste was al vele jaren zijn impresario, die zijn tournees boekte en het management beheerde. Wim Wigt kijkt met plezier terug op zijn samenwerking met Chris Barber: “Toen ik Chris vroeg hoe lang hij wilde doorgaan, keek hij me aan en zei: ‘Ik zal voor altijd spelen, zolang je mijn concerten wilt boeken’. Het was sensationeel om te kunnen werken met zo’n gretige en enthousiaste muzikant.”

RINUS VAN DER HEIJDEN