Het is van meet af aan hard werken, het beluisteren van de cd ‘thrīe thrēo drī’ van het trio Ab Baars, Meinrad Kneer en Bill Elgart. Pas bij het derde nummer ‘Boulder Clay Movement No. 1’ is er enige rust gegund. Klarinet en contrabas vullen elkaar in dat nummer aan in lange sober melodische lijnen, terwijl de slagwerker met roffels en felle meppen accenten aanbrengt.
De overige zeven composities op de cd ‘thrīe thrēo drī’ zijn een zuivere proeve van instant composing, waarin Baars, Kneer en Elgart steeds heel alert moeten reageren op elkaar. Instant composing is de wel heel pure vorm van vrij improviserend muziek maken. Als toehoorder weet je nooit waar de muziek naartoe gaat. Ook de uitvoerende musici verrassen elkaar.
De muziek van bijvoorbeeld de Instant Composers Pool werd sinds een artikel in muziekkrant OOR in de vroege jaren ’70 badinerend weggezet als piep-piep-knor. Inderdaad, in de categorie geïmproviseerde muziek waartoe ook jazz in al zijn veelzijdigheid gerekend wordt, is instant composing welbeschouwd een voortdurend klankexperiment, waarop je moeilijk grip krijgt. Wie van vastigheid houdt met behulp van een thema, uitwerking daarvan, een of meer improvisaties over het thema en een coda, die heeft het bij het luisteren naar thrīe thrēo drī wel een taakje.
Nu zit iedereen onontkoombaar gevangen binnen zijn eigen referentiekader. Ben je daarvan bewust, gooi de ketens van vooroordelen af en leen je oor voor het klankexperiment waartoe Baars, Kneer en Elgart je uitnodigen met deze cd. Dan krijg je een dikke zeventig minuten heel boeiend samenspel, een alsmaar de grenzen van harmonieën verkennende wisselwerking tussen musici. Grenzen van harmonieën, waardoor de muziek soms haast romantisch klinkt, maar veel vaker dissonant wringt en het gehoor tart. Alleen nog even in het nummer A Day Like Any Other wordt een concessie gedaan aan enigszins gemakzuchtig luisteren. Voor de rest: de kop erbij houden en niks missen, niks willen missen. Concentratie !
Op de keper beschouwd is instant composing, heel vrije improvisatie beter en ook makkelijker te genieten als je zo’n concert live meemaakt. Het is dan niet alleen het horen van interactie, het is vooral ook het zien. Het zien helpt je als het ware begrijpen, helpt je om grip te krijgen op het avontuur dat uitvoerenden samen met het publiek aangaan.
Overigens, live muziek horen en zien, helpt niet alleen in het vrije, improviserende genre. Er zelf bij zijn wint het altijd van welke soort registratie dan ook. Evenwel, zo’n cd als thrīe thrēo drī is een welkom alternatief.
JAN BOL
AB BAARS, MEINRAD KNEER, BILL ELGART
THRIE THREO DRI
Jazzwerkstatt
Ab Baars – tenorsaxofoon, klarinet, shakuhachi
Meinrad Kneer – contrabas
Bill Elgart – slagwerk
