Een bijzonder concert staat op de rol als op 25 september de Waterlandse Harmonie werk gaat vertolken van Willem Breuker. Een harmonie en Breuker? Ja, waarom niet? Want de in 2010 overleden saxofonist en componist zelf, had al eens eerder met dit bijltje gehakt. En de Waterlandse Harmonie? Die durft het gewoon aan.
Dat zegt Irene Postma, voorzitter van de harmonie plus organisator van diverse projecten die het in Ransdorp gevestigde muziekgezelschap vol moed en durft onderneemt. Het in het oostelijk deel van Amsterdam-Noord gelegen dorp maakt deel uit van een stiltegebied, maar daar heeft de Waterlandse Harmonie geen last van. Een groot deel van de inwoners is immers lid van dit al ruim honderd jaar bestaande gezelschap en daardoor krijgt stilte daar een heel eigen invulling.
Maar, nogmaals, een harmonie en Willem Breuker, de aartsvader van de Nederlandse vrije geïmproviseerde muziek? Jawel, want bij leven ondernam Willem Breuker al talloze avonturen, met onder meer klassieke muziek, smartlappen, draaiorgels, opera, amusements-, theater- en filmmuziek en uiteraard jazz. Velen zijn het enfant terrible van de vaderlandse geïmproviseerde muziek wellicht al vergeten, niet Luc Ex. De basgitarist staat net zo vaak en standvastig op de barricaden van nieuwe muziek als Willem Breuker. En daarom is het niet verwonderlijk dat toen Ex door Holynote Concerten werd gevraagd als artist-in-residence, hij zijn illustere voorganger naar voren schoof.
En komt er op 25 september een openluchtconcert van de Waterlandse Harmonie, met als gasten trombonist Andy Bruce, tenorsaxofonist Ada Rave, drummer Onno Govaert, contrabassist Kees van Schijndel én trombonist Bernard Hunnekink. Luc Ex mag dan de eer hebben dat hij het Breuker-eerbetoon initieerde, Bernard Hunnekink, voormalig lid van het Willem Breuker Kollektief, droeg ook zijn steentje bij.
En wel als volgt. Het afgelopen jaar speelde de Waterlandse Harmonie een aantal concerten met de Instant Composers Pool. Het al 55 jaar bestaande gezelschap werd mede door Willem Breuker opgericht. Impresario van ICP is Susanna von Canon en jawel, haar buurman is Bernard Hunnekink. Toen hij werd gepolst zegde hij onmiddellijk toe een aantal Breuker-composities voor harmonieorkest te bewerken. En omdat Irene Postma, tevens organisator van de Holynote Concerten er ook wist los te weken bij muziekuitgeverij Donemus, is een interessant programma komende zondag op voorhand verzekerd.
“Het is natuurlijk raar dat stukken van Willem Breuker niet veel meer worden gespeeld”, vindt Irene Postma. “Maar wij gaan dit nu doen. Het initiatief is in heel korte tijd onder grote druk ontstaan. We zijn pas na de zomer begonnen met repeteren. Ik ga niet zeggen dat de Waterlandse Harmonie een toporkest is, maar de leden zijn hartstikke enthousiast. Met hun extra inzet en de deelname van professionele musici als Andy Bruce, Onno Govaert en Ada Rave moet het lukken”, zegt Irene Postma vol overtuiging.
De Waterlandse Harmonie speelde een aantal concerten met de Instant Composers Pool, onder meer afgelopen juli op de Zwarte Cross. Met de muziek van Breuker wil de Harmonie ook wel de boer op gaan, zegt Irene Postma. “Maar dan heb je solisten nodig en die kosten geld. Het zou ontzettend leuk zijn als we nog een paar concerten konden ‘doen’. Bijvoorbeeld op de jazzafdeling van conservatoria.”
Het valt te hopen dat Irene Postma’s wens uit gaat komen, want een heropleving van Breuker-muziek – mensenmuziek, zoals hij zelf zei – is broodnodig nu de pulp van allerlei ECM-gladjanussen de Nederlandse podia overspoelt. Mensenmuziek, niet het uitvoeren van opgelegde noten, maar ze zelf naar eigen inzicht bewerken en loslaten, het zal de Waterlandse Harmonie zeker lukken. Want bij Breuker gaat het niet om schoonheid – hetgeen vaak een vloek zou moeten zijn in de wereld van geïmproviseerde muziek – maar om gevoel en instinct. En daar heb je weinig of geen gladstrijkerij voor nodig. Aanpakken en wegwezen, zo luidt een Breukercompositie uit 1987. En zo is het maar net.
RINUS VAN DER HEIJDEN
HOLYNOOT CONCERT WATERLANDSE HARMONIE
speelt de muziek van Willem Breuker
Waterlandplein Amsterdam-Noord, 25 september, gratis toegang
Nou nou, pulp van allerlei ECM gladjanussen? Alle respect voor de vroege Willem Breuker maar één van de hoofdredenen voor de breuk tussen hem met de twee andere ‘onruststokers’ van ICP was toch juist doordat de noten voor Breuker steeds meer vast moesten komen te liggen? En zeker vanaf 1979 (na het meesterlijke Summer Music) werd zijn muziek veel gladder dan die van menige ECM toondichter.
Dat mag dan wel zo zijn, Bert, maar mag je dat een 22-jarige ‘kwalijk’ nemen? Nadat Breuker opstapte bij ICP – en ook wel tijdens zijn ‘dienstverband’ met de groep – heeft hij meer avontuur, durf, spanning en vernieuwing in de jazz gecreëerd dan de hele ECM-clan bij elkaar.
Ik ben het volstrekt met je oneens Rinus. Er zijn talloze ECM platen verschenen die Willem Breuker, ook in zijn meest creatieve periode, zwaar naar de kroon steken qua avontuur, durf, spanning en vernieuwing in de jazz. En wat het Kollektief na 1981 deed was van een dusdanige ontluisterende burgertruttigheid en gezapigheid dat vergeleken daarbij zelfs een plaat van Rainer Brüninghaus nog explosief en uitdagend klonk. Bovendien heb ik je vaak genoeg – ook op deze site – musici zien aanprijzen die ook niet altijd even avontuurlijk en spanningsvol bezig zijn dus waarom zou het ontbreken van die eigenschappen bij een ECM musicus dan wel bezwaarlijk zijn? En waarom spreek je denigrerend over een ECM-clan? Alsof alle musici die voor Manfred Eicher opnemen klonen van elkaar zijn. Honderd willekeurig uitgekozen Blue-note platen vertonen meer muzikale uniformiteit en stilistische verwantschap dan even zoveel willekeurig uitgekozen ECM platen.