Ik was al erg positief verrast door de uitgave ‘Rollins In Holland’ van de legendarische tenorsaxofonist Sonny Rollins, met drummer Han Bennink en contrabassist Ruud Jacobs op het label van het Nederlands Jazzarchief. Daar kwam de ‘Norway’-uitgave van Frans Elsen nog overheen die me werkelijk enorm verbaasde omdat ik zijn werk zo niet kende. Zijn werk, met een gaaf concert van drummer Eric Ineke en zijn septet met die muziek op het North Sea Jazz Festival, maakte het feest compleet. En nu heeft het Nederlands Jazz Archief er weer een juweeltje aan toegevoegd: een prachtig vormgegeven driedubbel-cd van de iconische Toots Thielemans met Fender Rhodes pianist Rob Franken.
Franken overleed al op 42 jarige leeftijd in 1983 en behoort tot de goed bewaarde geheimen van de Nederlandse jazz. Frank Jochemsen van het Nederlands Jazz Archief deed uitgebreid onderzoek en werkte dat uit tot de prachtige uitgave die er nu ligt.
Het spel van de twee zeer aan elkaar gewaagde topmusici is verrukkelijk. Het is speels, uiterst inventief en licht. De inspiratie spat er van af en het speelplezier komt als een frisse bries uit de speakers. De muziek is zelden écht gedateerd en telkens verbaas ik me over het losse, maar o zo effectieve karakter van de samenspelende musici.
Als bassist vallen me natuurlijk wat extra zaken op en soms kijk ik daar wat specifieker naar. Als eerste punt op schijf drie het spel van Rob Langereis op basgitaar. Hij speelt virtuoos functioneel met een supermooi funky geluid wat perfect past bij de stukken. Als tweede punt het superbe spel van nog zo’n basgrootheid: Theo de Jong. Deze opnamen zijn van de jaren tachtig en zo smaakvol en fris! Om de lijst te vervolmaken speelt ook Wim Essed op schijf drie een fenomenale partij bas. Wat een partij baskwaliteit komt er óók voorbij op deze mede door Wim Essed geproduceerde uitgave.
De show wordt natuurlijk, eerlijk is eerlijk, volledig gemaakt door de in 2016 overleden Toots op zijn onnavolgbare melancholische manier, met zijn frivole melodielijnen, beetje klaaglijke klank en tegelijkertijd troostende manier van frasering. Om de hoek zit immer een knipoog verscholen. In zijn spel hoor ik altijd de erfenis van de Franse chansoncultuur die hij met de paplepel kreeg ingegeven. Ook zijn gitaarspel was geweldig, getuige zijn smaakvolle spel op bijvoorbeeld Dirty Old Man. In combinatie met zijn geweldige gefloten melodieën zette hij iets heel bijzonders neer: Toots was een unicum in de jazzgeschiedenis en dat bewijst hij ook hier nog eens een keer ten overvloede.
Rob Franken is consequent op een super hoog niveau aan Toots verbonden: het lijkt wel of er destijds een soort muzikale symbiose tussen die twee is ontstaan. Zijn timing en begeleiding zorgen ervoor dat Toots kan floreren, maar tegelijk ligt er zóveel smaak in zijn spel verborgen. De Rhodes-sound is heel licht en funky zonder vervorming of effecten en dat werkt geweldig; het totale klankbeeld blijft daardoor lekker licht en fris en vooral kraakhelder en uiterst functioneel.
De klank van het album is meesterlijk. Drummers Bruno Castellucci met zijn krachtige funkachtige aanpak, Eric Ineke en Peter Ypma met een wat meer jazzy opvatting klinken alsof de muziek gisteren gespeeld werd. Iedereen die te horen is op deze cd speelt in topvorm; er zitten gewoon geen écht zwakke momenten in.
Ondanks dat in het boekje aangegeven wordt dat er sommige stukken op staan die alleen maar werden opgenomen als FUMU-functionele muziek c.q. achtergrond muziek bij films, reclames enzovoorts spat het speelplezier van de muziek af. Op elke van de drie cd’s zijn er nieuwe hoogtepunten en natuurlijk her en der ook wat minder gelukte stukken die vooral retrospectief minder smaakvol zijn. Dat ligt natuurlijk aan de tijdsgeest en de keuzes die men destijds maakte.
Concluderend kan ik alleen maar zeggen dat ik wederom diep onder de indruk ben van wat er aan jazz in Nederland is gemaakt. De liefde voor de muziek spreekt ook bij deze uitgave boekdelen. Of het je smaak is (of was) doet er niet toe: het is wereldniveau.
ERIC VAN DER WESTEN
TOOTS THIELEMANS MEETS ROB FRANKEN
Studio Sessions 1973-1983
Treasures Of Dutch Jazz 2022 – Nederlands Jazz Archief
Toots Thielemans – mondharmonica en gitaar
Rob Franken – Fender Rhodes en toetsen
Peter Tiehuis en Joop Scholten – gitaar
Theo de Jong, Wim Essed, James Leary en Rob Langereis – basgitaar
Bruno Castellucci, Eddie Marshal, Peter Ypma, Eric Ineke – drums
