Epoxy Quartet. Waar je het eerst aan denkt bij zo’n naamsaanduiding is een strijkkwartet. Maar niets is minder waar. Het Epoxy Quartet bestaat uit vier Nederlanders, die balanceren tussen geïmproviseerde en gecomponeerde muziek. Jazeker, zo zijn er meer. Maar het Epoxy Quartet tracht zich te onderscheiden door momenten uit het leven van leider Koen Gijsman te vangen in muziek. Op het eerste album ‘Recollection’ met elf stukken.
Negen composities van de hand van leider/pianist Koen Gijsman, die gebeurtenissen, foto’s, mensen en probeersels uit zijn eigen leven aan zijn medemuzikanten voorlegde met de opdracht ze in muziek te vangen. Om het nog diverser te maken, voegde hij nog twee vrije improvisaties toe. Hij nodigde de drie andere musici uit dat wat hij hen voorlegde in de vorm van grafische partituren en uitgeschreven melodieën, tot nieuwe – vaak geïmproviseerde – composities uit te werken. Daar deed het kwartet twee jaar over, jaren van onderzoek op basis van Nederlandse vrije-improvisatiemuziek die zich in de jaren zestig hier ontwikkelde. Vandaar de albumtitel: Recollection (herinnering).
De sfeer die het album ademt is die van tijdloosheid. Dat doet een beetje vreemd aan omdat de jaren zestig van de vorige eeuw wél een tijd aanduiden. Maar die tijdloosheid slaat meer op de abstractie van tijd, die vaak niet in begrippen als duur of tijdperk wil worden geduid. Zoals de muziek van een componist als Maurice Ravel die de adem van eeuwigheid over zich heen drapeerde.
Recollection is door dit alles bedoeld als een persoonlijk visitekaartje van Koen Gijsman, dat bij de niet-voorgelichte luisteraar heel anders kan overkomen. Tegen vrije improvisaties bots je op een enkele uitzondering na, nergens op. Keurige, zich voorzichtig voortslepende melodieën nemen hun plaats nogal eens in. Waarbij dient opgemerkt dat ze met de nauwkeurigheid van een klassiek strijkkwartet zijn neergelegd. De knoestigheid, het avontuur en de onvoorspelbaarheid van de vrije markt uit de jaren zestig ontbreekt echter. Waar wel wordt geïmproviseerd, zoals in Shelter, gebeurt dat kort, maar zonder de hiervoor beschreven kenmerken.
Three Strikes Out komt wel uit zijn schulp gebroken. Korte, heftige erupties van saxofoon, piano en drums vestigen de indruk van niet-af en beklijven daardoor als zucht naar meer. Helaas wordt de spanning te snel weggenomen in dit op één na kortste stuk van de cd. Met dit alles wil niet gezegd zijn dat Recollection zijn doel voorbij schiet. De keuze voor een cello doet meerdere malen verrassend aan, zoals bij de start van Last Chance, waar het instrument een gelaagd intro neerlegt om iets verderop de rest van het kwartet erbij te betrekken, afwisselend improviserend en swingend.
Vaak zijn het miniatuurtjes, waarop een compositie is gebouwd. Die intrigeren zonder meer, omdat ze niet als franje aan de muziek hangen, maar veeleer interessant groepsspel aan de dag leggen. Daarmee is Recollection een mooie, eigentijdse toevoeging aan de vaderlandse jazzscene. Het meermaals beluisteren alleszins de moeite waard.
Nog even over de naam van de groep: Epoxy Quartet. Koen Gijsman droeg hem op aan zijn grootvader Joop Gijsman, een pionier op de ontwikkeling en productie van epoxy in Nederland.
RINUS VAN DER HEIJDEN
EPOXY QUARTET
Recollection
Challenge Records
Kasper Rietkerk – sopraan- en altsaxofoon
Koen Gijsman – piano en composities
Kim Jäger – cello
Thomas Ruokonen – drums
Gast: Martijn van Ditshuizen – altsaxofoon, basklarinet en fluit
