Vraag: wat is er beter dan een latin-ensemble compleet met fluisterende gitaar, subtiele bossa-shuffles, het krachtige geluid van een zessnarige basgitaar, een fluitist die ook hemels klarinet speelt en een fantastische zangeres? Antwoord: hetzelfde ensemble met vier fantastische zangeressen. Dat is Cantorias.
De oprichter van Cantorias, Líliane Vieira was artist in residence bij het Amersfoortse Musicians Paradise en toert met Cantorias. Deze close-harmonygroep richtte ze vorig jaar op en Cantorias haalde meteen met het debuutalbum Cantorias een Edison binnen. Kortom, het is voor Vieira die al zo’n dertig jaar aan de weg timmert in Nederland alles bij elkaar veel erkenning, wat haar dankbaar maakt.

De uitverkochte Bimhuiszaal bewijst deze dag dat Cantorias een groot publiek aanspreekt. Het concert begint wat braaf maar komt na enkele nummers los en eindigt in het beloofde zangfeestje. Cantorias betekent namelijk zowel ‘gezang’ als ‘zangfeest.’ Vieira heeft dat zelf vanaf de kinderjaren meegemaakt, opgroeiend in Brazilië in een muzikaal gezin.
In de loop van de avond komen stukken van het winnende debuutalbum aan bod naast nieuw werk. Er zijn arrangementen van onder andere fluitist en saxofonist Lucas Santana. Nieuw betekent hier vintage-nieuw. De nummers stammen grotendeels uit de jaren ’70-’80 en zijn deels in een nieuw jasje gestoken. Het repertoire van The Brazilian Songbook in close-harmonyuitvoering is geen grensverleggend idee. In de jaren waaraan het ensemble refereert stonden onder meer Trio Esperanza en Quarteto em Cy aan de top van de MPB-lijsten, de Braziliaanse versie van popmuziek. Beide bands bestonden uit zussen die samen zingend opgroeiden.
In het Bimhuis staan er geen zussen op het podium, maar zeker wel zielsverwanten. Vieira gaf les aan het Amsterdams conservatorium en ontdekte in Anna Serierse en Nina Rompa enthousiaste leerlingen. De studenten werden collega’s. Zangeres Femke Smit van Mrs Smith & the boys from Brasil maakt het kwartet zangeressen compleet. Het combo bestaat uit muzikanten die zich met het idioom vereenzelvigen en deze avond hun rol als solist bijna volledig uit handen geven.

Aangezien close harmony bepalend is voor Cantorias, staan de stemmen en de zangarrangementen op de voorgrond. Voor de jazzliefhebber betekent dit dat er weinig improvisatie is en de solo’s zijn aan de korte kant. Elk liedje krijgt een beknopte uitvoering van het schema; drie à vier keer rond, solo’s van maximaal een schema en slechts een enkele vocale improvisatie bij intro of uitro.
De start is ingetogen wat wel ruimte geeft aan de geluidstechnicus om de stemmen te laten versmelten vanaf de unisono-start door naar de prachtige harmonieën die daardoor als een wolk van engelenhaar in de zaal hangen. Verstillend mooi. Er zijn ook wat ritmische subtiliteiten, maar het duurt tot in de stukken met passages voor solostem voordat het eerste kippenvel verschijnt. Het is dan de stem van Lilian Vieira die in het bekende Abre Alas van Ivan Lins laat horen wat ze in kaar kinderjaren heeft verworven, luisterend naar Ellis Regina, wiens vroegtijdige dood iedere Braziliaan nog steeds tot tranen kan roeren.
Ook de begeleiding begint bijna timide. De zaal van het Bimhuis beschikt over een mooie akoestiek en de geluidstechnici zorgen ervoor dat vooral het prachtige geluid in eerste instantie bekoort. Maar gaandeweg wordt er uitgepakt. Enkele fluitsolo’s en twee klarinetsolo’s laten horen dat Santana in een omgeving van vrije improvisatie waarschijnlijk uitbundiger te werk zou gaan. Pas bij de uptempo nummers halverwege, komt drummer Udo Demandt los met de opzwepende ritmes waarvan in de aankondiging melding wordt gemaakt.

Daniel de Moreas op gitaar werkt regelmatig met Vieira, ook bij andere bezettingen zoals haar band Zuco103. Hij speelt de korte solo’s doorleefd en met volledige beheersing van de stijl. Vanaf het uptempo Feminina komen de eerste voetjes van de vloer en bij de laatste nummers staat de zaal overeind en danst en zingt mee.
Als conclusie kan je stellen dat de balans tussen gearrangeerde partijen en improvisatie uitvalt in het voordeel van de arrangementen. Dat zou niet perse zo hoeven te zijn. Gaat dit ensemble zich ontwikkelen naar een wat vrijere en ruwere uitvoering met ruimte voor langere instrumentale passages? Gaan de zangeressen naast de arrangementen wat experimenteren? Gaan de stemmen nog trillingen veroorzaken, samen of afzonderlijk? Dat gebeurde nu heel sporadisch bij een uitro en dat geluid vraagt om meer.
MONICA RIJPMA
Foto’s TOM BEETZ
Door omstandigheden kan JazzNu niet beschikken over concertfoto’s in het Bimhuis. Daarom is gebruik gemaakt van foto’s die Tom Beetz in maart van Cantorias maakte tijdens Jazzfest Amsterdam.
CANTORIAS
Bimhuis Amsterdam, 28 juni ‘25
Lilian Vieira – zang
Nina Rompa – zang
Anna Serierse – zang
Femke Smit – zang
Lucas Santana – fluit en klarinet
Daniel de Moraes – gitaar
Breno Viricimo – basgitaar
Udo Demandt – drums