Jazz in Duketown kende dit jaar een nieuwe start. Het werd voor het eerst voorafgegaan door de finale van de Karel van Eerd Music Award 2022. De winnaar werd de groep Sons of Freud’s Wife. Zij kregen de prijs ter waarde van 25 duizend euro aan pr en ondersteuning.
Van de finalisten was dit zonder meer de apartste groep met bizarre muziek en prima solisten waarover een deken van Charles Mingus lag. Ook de presentatie door fluitist Samuele Ghezzi was van een ontwapende ouderwetsheid, waarmee ze zeker de sympathie van de jury hebben gewonnen. De solistenprijs ging naar sousafonist Steven Glenn van de James Martin Band, een band voor feesten en partijen. Een dag later traden de finalisten op een buitenpodium van Jazz in Duketown op.
De opening van het festival werd dit jaar gedaan door trompettist Teus Nobel. We zouden hem nog vaker in verschillende big bands tegenkomen. Hij was uitgeroepen tot ‘artist in residence’. Wat dat precies inhield bleef onduidelijk, want het was niet zo dat hij her en der als zodanig opdook. De opening met zijn akoestische Liberty Group was overigens gaaf genoeg. Beter gezegd lyrisch, want zo voorzichtig als hij speelde horen we hem niet vaak. De verklaring zat misschien in zijn trotse mededeling dat tien dagen eerder zijn zoon was geboren. Hij speelde met de precisie alsof hij zijn eerste luier verschoonde. Zijn ritmetrio speelde onverstoorbaar een steady beat, waarover Nobel zijn zuchtjes en kusjes legde. Was bassist Jeroen Vierdag zijn stand-in als artist in residence, vroegen wij ons later af toen we die na afloop van de optredens bij de jamsessie op het cafépodium van de Azijnfabriek aantroffen?
Was Nobel lyrisch, even later in de Toonzaal gaf het trio van zangeres Sanem Kalfa een intiem en emotioneel optreden. Kalfa zingt met woorden, maar het gevoel is dat ze dat met haar hele lichaam doet, dat als een schitterend instrument om haar mond is gevormd. Een stem vol weemoed en heimwee, hier en daar met een sprankje hoop die wordt ingekleurd met het subtiele klarinetspel van Joachim Badenhorst. Terwijl gitarist en violist George Dumitriu een strakke ritmische basis vormt en commentaar geeft op het tweegesprek van Kalfa en Badenhorst.
De eerste avond werd afgesloten door de jonge Belgische tromboniste Nabou Claerhout die weinig heeft met intiem, lyrisch en weemoed. Zij ramt erin met volvette jazz. Ze is helemaal van deze tijd en bijzonder creatief zodat het vaak misbruikte etiket ‘Modern Creative’ helemaal op haar past. Haar techniek is indrukwekkend, het spaarzame gebruik van elektronica is een verrassende toevoeging die haar trombone als een alpenhoorn kan laten klinken. Haar spel staat ver af van de typische bebop-manier van trombone spelen. Haar geluid is klassieker, haar lijnen langgerekt die als een stoomwals door haar composities kunnen trekken waaromheen gitarist Roeland Celis dartelt als een jong veulen. Dat Nabou zo aards, swingend en uitdagend kan spelen heeft ze in niet geringe mate te danken aan het voortreffelijke bas-drums-duo dat haar alle creatieve ruimte gunt en haar daarin steunt.
Duketown duurt vier dagen met het accent op zaterdag en zondag. De stad loopt bij goed weer dan volledig vol, geholpen door het feit dat alle optredens gratis zijn. Zaterdag was zo’n dag. Bij het kwintet van pianist Peter Beets was de kleine Azijnfabriek volgeladen. En bleef dat bij de honderd procent jazz van Beets. De tijden van de Jazz Messengers werden herbeleefd met Beets in de rol van Horace Silver en een frontline met saxofonist Gideon Tazelaar en trompettiste Suzan Veneman.
De intensiteit van deze groep werd even later geëvenaard door trompettist Gijs Levelt. In de jazz is hij geen al te bekende naam, ook al speelt hij al jaren bij de Amsterdam Klezmer Band. Met zijn nieuwe Spoken Quartet moet daar verandering in komen. Een band waarin de energieknop constant op tien staat en het retestrakke ritme je naar binnen zuigt. Drummer Joost Lijbaart, vaak het toonbeeld van subtiliteit, drumde zich het snot voor de ogen en stuwde Levelt op tot grote hoogten.
Uit diezelfde hoogte kwam ook een ander geluid van een heel andere trompettist. De Amerikaan Nate Wooley had zelf de gletsjers van de Rocky Mountains voor ogen, maar het leek mij meer een schreeuw uit de ruimte vanuit een haperend ruimteschip om tenslotte met zijn UFO neer te dalen in de Toonzaal. Deze avant-garde waarbij subtiele klanken werden afgewisseld met de knetterende pedalsteel van Susan Alcorn kon je alleen maar ondergaan of afwijzen.
Met de Israëlische pianist Yaron Herman kwam alles weer op zijn pootjes terecht. Herman had een uitstekend trio meegebracht, een ander dan aangekondigd, waarin zijn eigenzinnige mix van traditie en moderniteit duidelijk maakte dat hij tot de wereldtop behoort. Zijn watervallen van noten, de indrukwekkend zwaar aangezette, brede akkoorden en de dynamiek van zijn spel bleven steeds in dienst staan van een subtiele swing. waardoor hij tegelijk vrij en melodieus speelt.
Melodieus maar dan in een andere context was de muziek van de Londense tubaïst Theon Cross samen met tenorsaxofoniste Chelsea Carmichael, die eerder die dag met haar eigen groep optrad. Zijn muziek was van een grootstedelijke urgentie met een dwingende beat, hard en meedogenloos. Ook hier was de energie op de hoogste stand gezet waarbij het zweet langs zijn gezicht droop. Carmichael en Cross zijn een twee-eenheid die elkaar tot het uiterste uitdagen en heftige muziek maken die verder gaat dan het opwekken van een effect op lichaam en ziel.
Op naar de eerste Pinksterdag met het beste dagprogramma ooit. Het begon goed met het Loek van der Lee Quintet. Stevige bebop met een sterrenbezetting en geen vuiltje aan de lucht. Nu ja, geen vuiltje maar wel een ondoordringbaar grijs wolkendek. Het duurde nog geen tien minuten of het wolkendek ging over in een tropische stortbui. Het publiek stoof de Markt af op zoek naar beschutting die er nauwelijks was. Een handjevol echte liefhebbers met paraplu liet zich niet afschrikken en hoorde hoe Loet van der Lee een schitterend kwintet had met topmusici onder wie gastsaxofonist Lucas Santana. Met onversneden bebop was dit toch nog iets dichter bij de oorsprong van de ‘moderne jazz’ dan de hardbop van Peter Beets.
Was het hier bij maar bij gebleven. Maar zonder een seconde te verminderen bleef het water met bakken naar beneden komen. Op de vijf buitenpodia ging de muziek verder met tien tot twintig van de meest fanatieke jazzluisteraars. Op weg van het ene binnenpodium de Toonzaal, waar saxofonist Jasper Blom en pianist Pablo Held waren geprogrammeerd, naar het andere binnenpodium Azijnfabriek ving ik flarden op van geweldige muziek waar niemand naar luisterde. Totdat kortsluitingsgevaar en doorlekkende tenten alles onmogelijk maakten en het buitenfestival werd afgelast. Iedereen kon naar huis.
Voor Cyrille Aimée, een zangeres van de buitencategorie werd ten koste van pianist Nick van der Schoot een plek gecreëerd in de Azijnfabriek. Teis Semey stond daar al geprogrammeerd en kon doorgaan, ook omdat zijn bassist Jasper Høiby net uit Denemarken was gearriveerd. Het publiek dat nog in Den Bosch aanwezig was stroomde met het water mee naar Podium Azijnfabriek en stond daar zonder te morren nog een uur lang in de bar na te druipen. De sfeer onder het publiek was desondanks uitgelaten omdat er toch nog iets doorging. En hoe onverwacht ook, Aimée en Semey redden die zondag van verdrinking en heerste er na hun optredens weer de sfeer van het beste festival ooit.
De roem van de hier nog vrij onbekende Franse en tegenwoordig in New Orleans wonende Cyrille Aimée was haar al vooruit gesneld. De realiteit was nog mooier dan de verwachting. Haar repertoire is traditioneel met veel standards en enkele bijzondere nummers in het Portugees en Frans. Je kunt niet zeggen dat zij totaal afwijkt van honderden andere zangeressen en toch zat ik er sidderend naar te luisteren. Wat is haar grote geheim? Waarom lijkt alles zo volkomen nieuw? Hoe komt het dat zij zwaar beïnvloed door Ella Fitzgerald beter scat dan en zeker zo hard swingt als haar voorbeeld? Het is een mysterie dat niet alleen verklaard kan worden door haar excellente frasering en de invloed die de zigeunerjazz op haar heeft gehad toen ze als jong meisje in haar woonplaats Samois-sur-Seine naar het befaamde Django Reinhardt-festival sloop. Hoe dan ook, we waren getuige van het Duketown-debuut van een grote jazzzangeres.
Hierna was het de vraag of het trio van gitarist Teis Semey dit kon evenaren. Dat kon hij. Semey is een jonge Deense gitarist die als een vuurpijl de jazzstratosfeer aan het bereiken is. Nog een jaar geleden was hij weggestopt in andere beginnende bandjes, nu staat hij op de grootste podia en speelt onder zijn naam met zijn landgenoot Jasper Høiby die als een van de beste bassisten wordt beschouwd. Ook dit was een zinderend optreden. De muziek ging over het geluid van het trio als geheel, maar de individuen schitterden zelf ook. Drumster Sun-Mi Hong, afkomstig uit Korea, maar net als Semey permanent woonachtig in Amsterdam, speelde met een daverende dynamiek die in contrast staat met haar frêle verschijning. Voor Høiby geldt dat goede wijn geen krans behoeft. Semey zelf heeft een verleidelijke manier van spelen die je naar binnen zuigt en eenmaal binnen overdondert met vlijmscherpe, bijna agressief te noemen noten, die tot een schitterend landschap worden gevormd.
Tevreden verlieten de luisteraars de zaal om zich in de bar massaal te storten op een jamsessie van het Nick van der Schoot Trio dat zijn plaats op het podium had moeten afstaan om de dag te redden. De jamsessies alle avonden na het laatste concert in Podium Azijnfabriek en de Toonzaal waren hoe dan ook een verrijking van het programma, al zullen meer musici die Den Bosch kent van hun verlegenheid moeten worden afgeholpen om mee te spelen.
Duketown werd met 110.000 bezoekers afgesloten door het Suzan Veneman Sextet en Janne & De Vogels. Suzan Veneman speelde eerder met Peter Beets en zocht in haar eigen groep de meer hedendaagse kant van de jazz op. Rustig en melodieus vertelde ze haar verhaal, soms met een tikje latin-ritme er doorheen gewoven. Opvallend was de solide ritmesectie van de nieuwe generatie jazzmusici.
Dat zelfde gold voor de ritmesectie van zangeres Janne Schra. Niet zo jong als bij Veneman, maar solide als een huis, ondanks de late invalbeurt van de IJslandse pianist Kristján Martinsson. Schra, bekend geworden bij Room Eleven, zong bijna al haar liedjes in het Nederlands. Ze meldde dat ze op zoek was gegaan naar de sound in de stijl van jazzpianist Fats Waller, maar de eerlijkheid gebiedt om te melden dat van die zoektocht nog geen geslaagd resultaat was te horen. De liedjes met eigen teksten en gedichten van onder meer Vasalis waren meer op het grensvlak van jazz en cabaret, met de nadruk op het laatste. Schra heeft geen opvallend fraaie stem, maar wel een zuivere en een eigen stijl. Haar teksten zijn soms geestig, soms maatschappijkritisch en lang niet altijd afgestempeld met het etiket jazz.
Bij de ouderen onder de luisteraars verdiende zij wel weer bonuspunten met vertolkingen van liedjes van Tante Leen en Harry Bannink. Dat waren de betere liedjesschrijvers van toen, van wie het massaal opgekomen jonge publiek voor de echte afsluiter van rapper Typhoon nog nooit gehoord zal hebben.
Foto’s en tekst TOM BEETZ
JAZZ IN DUKETOWN
Diverse locaties ‘s-Hertogenbosch, 2 t/m 6 juni ’22
James Martin Band
James Martin – tenorsaxofoon en zang
Steven Glenn – sousafoon
Max Bronstein – gitaar
Beck Burger – keyboard
Walt Lundy – drums
Matthijs Geerts Band
Joao Driessen – tenorsaxofoon
Matthijs Geerts – piano, toetsen
Johannes Fend – contrabas
Davy Andy Henket -drums
Sons of Freud’s Wife
Aviv Noam – alt- en baritonsaxofoon
Samuele Ghezzi – fluit en zang
Charalampos Chronis – trombone
Federica Lorusso – piano
Omer Govreen – contrabas
Yoad Shashe Korach -drums
The Fried Seven
Pepijn Mouwen – altsaxofoon
Martí Mitjavila – klarinet
Pablo Castillo – trompet
Matteo Paggi – trombone
Cem Karayalcin – gitaar, banjo
Simon Osouna – contrabas
Carlos Ayuso – drums
Teus Nobel Liberty Group
Teus Nobel – trompet, bugel
Alexander van Popta – piano
Jeroen Vierdag – contrabas
Tuur Moens –drums
Dumitriu / Kalfa / Badenhorst
Sanem Kalfa – zang
Joachim Badenhorst – klarinet, basklarinet
George Dumitriu – gitaar, altviool
NΔBOU
Nabou Claerhout – trombone
Roeland Celis – gitaar
Trui Amerlinck – contrabas
Mathias Vercammen – drums
Yaron Herman Trio
Yaron Herman – piano
Onbekend – contrabas
Onbekend – drums
Theon Cross – British Jazz Night
Chelsea Carmichael – tenorsaxofoon
Theon Cross – tuba
Nikos Zarkias – gitaar
Patrick Boyle – drums
Nate Wooley Columbia Icefield
Nate Wooley – trompet
Ava Mendoza – gitaar
Susan Alcorn – pedal steel
Ryan Sawyer – drums
Peter Beets Quintet
Gideon Tazelaar– tenorsaxofoon
Suzan Veneman – trompet
Peter Beets – piano
Sander Smeets– drums
Steve Zwanink – contrabas
Gijs Levelt Spoken Quartet
Gijs Levelt – trompet
Mark Haanstra – basgitaar
Stefan Schmid – toetsen
Joost Lijbaart –drums
Loet van der Lee Quintet
Rob Tazelaar – tenorsaxofoon
Lucas Santana – altsaxofoon, fluit
Loet van der Lee – trompet
Durk Hijma – gitaar
Rob van Bavel – piano
Cas Jiskoot – contrabas
Joost Kesselaar – drums
Jasper Blom Quartet & Pablo Held
Jasper Blom – tenorsaxofoon
Jesse van Ruller – gitaar
Pablo Held – piano
Clemens van der Feen – contrabas
Martijn Vink – drums
Cyrille Aimée
Cyrille Aimée – zang
David Torkanowsky – piano
Jeremy Bruyère – contrabas, basgitaar
Onbekend – drums
Teis Semey Trio
Teis Semey – gitaar
Jasper Høiby – contrabas
Sun-Mi Hong – drums
Nick van der Schoot Trio
Nick van der Schoot – piano
Wiro Mahieu – contrabas
Gijs Dijkhuizen – slagwerk
Janne & De Vogels
Janne Schra – zang
Kristján Martinsson – piano
Lucas Dols – contrabas
Mark van Kersbergen – drums
Suzan Veneman Sextet
Joao Driessen – tenorsaxofoon
Suzan Veneman – trompet
Vincent Veneman – trombone
Timothy Banchet – piano
Tijs Klaassen – contrabas, basgitaar
Wouter Kühne – drums
