‘A Drum Is A Woman’ vond Duke Ellington en daarom bracht hij in 1956 zijn gelijknamige album uit. De plaat is een symbolische vertelling over de geschiedenis van de jazz, waarin ene Madam Zajj de hoofdrol speelt. De madam is inmiddels drieënzestig jaar oud en nu heeft zij een tweede Madam gebaard die als werkelijke naam Lies Steppe heeft. Zíj is het die driemaal per week de luisteraars van Radio Klara met haar stem én jazz verwent. En sinds elf jaar de bezoekers van Jazz Middelheim in Antwerpen, dat de komende dagen zijn vijftigste editie het levenslicht doet zien.

Lies Steppe onder het portret van een jonge David Bowie.

Lies Steppe, programmamaakster, presentatrice. In die hoedanigheid heeft zij bij de radio de eervolle titel First Lady Of Jazz (van de openbare omroep in België) meegekregen. Maar ze lacht dat liever weg, maakt een omwegje en begint over Madam Zajj. Deze Madam is de hoofdpersoon in het project A Drum Is A Woman, waarin componist Duke Ellington op symbolische wijze de geschiedenis van de jazz in muziek vertaalt. Symbolisch, omdat Madam Zajj in feite de verpersoonlijking is van Ellington zelf en mag je dan als Lies Steppe een beetje trots zijn dat je aan zo’n legendarisch jazzicoon wordt gekoppeld?

MADAM ZAJJ

Hoe het ook zij, of Lies Steppe First Lady of Jazz is óf Madam Zajj, op Jazz Middelheim vertolkt zij sinds 2008 een vooraanstaande rol. Op de twee podia van het festival presenteert zij voor aanvang van de concerten de musici en hun muziek. Met die diepe, rustgevende stem die als hij opklinkt duizenden door elkaar kwebbelende mensen vanzelf tot stilte maant. Zodat zij op haar gemak – want ook dat maakt deel uit van haar handelsmerk – haar zegje kan doen. Die stem, een diepe alt, cultiveert Lies Steppe die op een of andere manier? “Op antenne klinkt hij misschien iets anders dan op café”, lacht zij. “Maar mijn stem heeft altijd al zo geklonken. Vroeger in het jeugdhuis zeiden ze al: jij klinkt raar.”

Naast de aankondiging van de concerten doet Lies Steppe ook nog eens video-interviews met musici, die vrijwel meteen op de website van Radio Klara worden uitgezonden. Én is zij gastvrouw die met alle liefde die ze in zich draagt, de musici opvangt en backstage begeleidt. “En af en toe doe ik ook even mee bij de collega’s van de radio”, lacht zij. “Het zijn heel lange, goed gevulde dagen tijdens Middelheim, maar ze laden me ook op.”

Lies Steppe, First Lady of Jazz (van de openbare omroep in België).

Lies Steppe zul je niet betrappen op onzorgvuldigheden. Alle interviews en aankondigingen stelt ze zelf met grote zorg samen. “Ik vind het een vorm van respect dat je tegenover de musici die zoveel geven van zichzelf, laat zien en horen dat je een beetje weet waar het over gaat. Anderzijds gaan de interviews er heel vaak ook spontaan aan toe. En dat zijn nogal eens echt toffe, spontane ontmoetingen.”

Wat opvalt is dat zij altijd een papiertje in de hand heeft voor de aankondigingen. “Ja, klopt”, beaamt ze. “Ik probeer daar van los te komen, maar het is zó’n gehol van hot naar her. Van papier lezen zal voor- en nadelen hebben. Het helpt me wel om mijn gedachten te ordenen. Ik zou willen dat ik het uit mijn hoofd even goed zou doen. Het is ook veel, hè. Per dag acht concerten, op zaterdag zelfs twaalf. Als ik de interviews niet meer zou hoeven doen, allé, dan zou ik het wel eens willen proberen om het zonder papier te doen.”

BILLIE HOLIDAY

Maar toch: Lies Steppe, First Lady of Jazz (van de openbare omroep). Want ze is gepokt en gemazeld als het om jazz gaat. “Het lijkt alsof jazz altijd in mijn leven is geweest”, merkt ze op. “Toch kreeg ik jazz niet van huis uit mee. Ik ging zelf op zoek in een bibliotheek in een dorpje in Limburg. En kwam daar bij de jazzbakken uit. Ik zong in die tijd, Billie Holiday was mijn grote favoriet. Ik luisterde ook naar Joni Mitchell, de link met jazz is dan dichtbij. Ik was een jaar of twaalf, veertien misschien toen de muziek van John Coltrane in mijn leven kwam. Ik had meer gevoel dan kennis van zijn muziek. Ik vond hem geniaal, muziek met een bijzondere energie. Misschien dat je als kind de onschuld erin wel oppakt.”

“Maar ik luisterde ook naar andere dingen. Bij Klara heb ik ook avant-gardeprogramma’s gedaan, veel elektronica en verrassende muziek gedraaid. Binnen de jazz vind ik die hele grote vrijheid interessant. Dat kan ik trouwens ook in andere genres waarderen. Ik ben voorstander van veel mengvormen. En vind het goed dat muziek evolueert. Ik denk dat jazz en hiphop bijvoorbeeld een hele goede mengvorm is.”

Lies Steppe stond bijna negentien jaar geleden mee aan de kribbe van Radio Klara, dat is voortgekomen uit Radio 3. We hebben het over België, het land dat Lies Steppe heeft gebaard, waarop zij trots is en waar zij de kans om jazz in al haar verschijningsvormen aan den volke te tonen, met beide handen heeft aangegrepen. “Ik kon na mijn conservatoriumstudie op dat moment niet leven van mijn muziek. Ik werkte in een fabriek in Tongeren aan de lopende band. Niks mis mee, maar na een paar maanden wilde ik toch iets anders. En Klara kwam toevallig op mijn pad. Ik ben op zekere dag naar Brussel getogen om een stemtestje te gaan doen en ik mocht meteen beginnen. Dat was eind 1999. Ik kreeg meteen het programma Mixtuur toe geschoven en leerde op alle vlakken snel bij. Het was de periode van Rob Leurentop en Marc Van den Hoof en toen zij met pensioen gingen, werd ik naar voren geschoven.”

Lies Steppe met kat Dizzy.

DRIE PROGRAMMA’S

Mixtuur was haar eerste eigen programma, dat ze afwisselend met Bart Vanhoudt presenteerde. Inmiddels heeft Lies Steppe er drie: Round Midnight op de zondagavond, op vrijdagavond Take 6 en op maandagavond Late Night Jazz. In Round Midnight kiest de presentatrice voor klassiekers. “Zondag is classic, met vooral muziek uit de gouden jazzera, de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. Dan diep ik oude platen op en vertel ik daar verhaaltjes bij. Heel interessant, hoor. Ik heb altijd wel voorkeur voor wat onder de oppervlakte borrelt. En het nieuwe zou niet kunnen zijn zonder wat er aan vooraf ging”, zegt ze stellig. In Take 6 neemt Lies Steppe de gelegenheid te baat om nieuwe albums te draaien en tijdens Late Night Jazz verkent zij de wereld van jazz en aanverwante muziek door interessante concerten en nieuwtjes. “Ik draai dan ook nieuwe platen met avontuurlijke muziek, vertel toffe dingen uit de Londense scene of bijvoorbeeld iets over Sun Ra.”

En dat vertellen gaat op geheel eigen wijze. Bij Klara doen de medewerkers alles zelf. “Ik schrijf mijn eigen teksten. En ja, daar kruipt inderdaad wel wat tijd in. Ik ben graag met taal bezig. Ik vind het daarbij heel tof om dingen uit te leggen zonder te betuttelen. Het mag een beetje ‘all natural’ klinken. Ik heb me nooit willen profileren als intellectueel, maar wat ik maak moet wel juist zijn. Ik werk er lang aan om iets eenvoudigs te zeggen.”

“Al wat met muziek heeft te maken probeer ik echter zuiver te houden. Muziek komt altijd op de eerste plaats. Ik heb heel veel vrijheid om te draaien. Waarbij ik hoop dat mijn presentaties persoonlijk zijn en niet elitair. Natuurlijk is niet iedereen geïnteresseerd in de zaken die ik breng. Maar Klara is een prettige plek, waar ik nog altijd voor verrassingen kan zorgen. Ik kan er een frisse blik kwijt. Het is toch mooi dat er een plek is waar mensen dit soort zaken vinden. Ik heb geen moment spijt gehad dat ik bij Klara ben gaan werken. Ik heb er een persoonlijk stekje gevonden. Waar ik dingen kan doen die heel dicht bij mij staan. Ik kan er nog steeds groeien.”

Lies Steppe: “Binnen de jazz vind ik die hele grote vrijheid interessant.”

WARMTE EN SFEER

“Ik denk dat radio een belangrijke waarde heeft. Klara is een gids voor mensen, die ook warmte en sfeer geeft. Het is een echte cultuurzender, die erg heeft ingezet op onthaasting. Een plek waar je tot rust kunt komen. We hebben een bepaald publiek dat op zoek is naar diepte. De naam Klara is afgeleid van Kla-ssieke Ra-dio. Overdag hoor je veel klassiek, maar tegenwoordig ook gemengde muziek. In de avonduren wordt heel expliciet de avontuurlijke kaart getrokken. En hitparades, daar doen wij niet aan.”

Jazz op de radio en dan ook nog in hoeveelheden als bij Klara, in Nederland kunnen we er alleen nog maar van dromen. “Wij zijn een openbare zender, die werkt voor de gemeenschap”, zegt Lies Steppe. “We hebben altijd wel bestaansrecht gehad. Ik heb er niet zoveel zicht op of de overheid een belangrijke rol speelt bij Klara. Chantal Pattyn, ons nethoofd, strijdt echt voor de inhoud. Avantgarde en jazz horen daar zeker bij.” Hoe mooi is dan ook de slogan van Klara: Blijf Verwonderd. Daar werkt de omroep met veel succes elke dag aan.

“We moeten het wel met steeds minder geld doen. Onze ploeg steekt gewoon een tandje bij, maar er moeten wel middelen voor zijn. Klara zet in op podcasts en reeksen en ook op een digitaal aanbod naast de dagelijkse programmering. Zo maakte ik onlangs Woodstock met Geert Buelens, een vierdelige reeks over de festivalcultuur in de jaren zestig en speur ik tijdens de zomer op zondagavond uitgebreid en drie uur lang  naar de favoriete platen van mijn gasten in het programma My Favorite Things. Ondanks grote besparingen hechten we er bij Klara aan om ook een aantal eigen projecten te doen.”

Aan die eigen projecten draagt Lies Steppe een behoorlijk steentje bij. Tijdens Klara in de Singel bijvoorbeeld. Of bij het Klara Festival en Iedereen Klassiek. En uiteraard Jazz Middelheim. “Middelheim is ontstaan als een radiofestival. Het is heel lang een omroepfestival gebleven. De VRT was toen mede-organisator tot de Stad Antwerpen de fakkel overnam. Directeur Bertrand Flamang is al langer verantwoordelijk voor de programmering. Klara maakt opnames van alle concerten op he hoofdpodium en die worden rechtstreeks uitgezonden. Dat betekent elke dag marathonuitzendingen en interviews.”

Lies Steppe: “Al wat met muziek heeft te maken probeer ik echter zuiver te houden. Muziek komt altijd op de eerste plaats.”

INVLOED

En als Klara zijn medewerking aan Jazz Middelheim opzegt. Wat zouden daar de consequenties van zijn? “Het lijkt me niet zinvol om in doemscenario’s te denken, de samenwerking verloopt momenteel zeer goed. Ik wil de invloed van de zender niet overschatten”, zegt Lies Steppe. “Het zou jammer zijn als een traditie als deze eindigt. Klara versterkt het festival.”

En dan koestert Lies Steppe nog een traditie. Zij is van jongsaf ook zangeres. Toen ze achttien jaar was ging ze jazzzang studeren aan het conservatorium van Brussel, waar ze David Lynx als docent had. Na twee jaar stopte ze. Met de groep Steppe nam zij twee cd’s op. De voorbije jaren lag het accent meer op haar andere activiteiten. “Maar ik ga zeker nog zingen”, zegt ze heel beslist.

RINUS VAN DER HEIJDEN
Foto’s GEMMA KESSELS

 

Jazz Middelheim gaat op donderdag 15 augustus van start en duurt tot en met zondag 18 augustus. Hoogtepunten in de programmering zijn het David Murray Quartet, Pharoah Sanders Quartet, Tribute to Toots Thielemans, Louis Cole Big Band, Charles Lloyd, Enrico Rava en Ambrose Akinmisure.

www.jazzmiddelheim.be

www.klara.be

www.liessteppe.be

 

Previous

Grupo Nuevo brengt volledig pakket aan wereldritmes

Next

Klankenpalet van SMANDEM moet je live zien én voelen

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Lees ook