Als het North Sea Jazz Festival 2024 een taart is, werd de kers op de taart al meteen opgegeten, nog voordat een hap van de taart was genomen. Nog geen drie uur nadat de deuren waren geopend had ik al drie topconcerten gehoord. Zo’n sterke opening kon ik me de laatste jaren niet herinneren. En dat alles bij een muziekfestival waarvan het er steeds meer op gaat lijken dat er tegelijk twee festivals op één locatie zijn. Twee werelden van pop en jazz die elkaar de rug toekeren of elkaar omarmen. De keus van JazzNu lag voor de hand, maar of we een snufje pop konden weerstaan is de vraag.
De kers op de taart was het kwartet Potter/Mehldau/Patitucci/Blake. Een wat lastige naam voor een kwartet, maar het bestond ook niet echt. Deze toppers hadden niet eerder met elkaar gespeeld en met enige trots werd zelfs vermeld dat ze niet hadden gerepeteerd. Het klonk ongeloofwaardig, want het leek of ze al jaren met elkaar muziek uit de jazztraditie die hout snijdt hadden gespeeld. Chris Potter nam meteen de leiding met zijn brede tenorsaxofoongeluid. Een leiding die razendsnel gedeeld werd met de vingervlugge, zangerige contrabassist John Patitucci, de subtiel swingende pianist Brad Mehldau en de als een wals door de muziek denderende drummer Johnathan Blake. De muziek blies in één klap al het gezeur weg dat er geen jazz meer te horen is.
Meteen daarna kreeg die kers nog extra glans door de compositie-opdracht die aan Tijn Wybenga was verstrekt. Wybenga die vrij plotseling als een komeet aan de Nederlandse jazzhemel schittert met zijn eigen big band van jong Nederlands talent en met prestigieuze opdrachten die hem toevallen. Toch was zijn compositie voor het Metropole Orkest een onverwachte verrassing. Van dit orkest met zijn hoge aaibaarheidsfactor had Wybenga een woest roofdier gemaakt. Nooit eerder klonk dit orkest op NSJ zo heftig en agressief. Nog steeds konden de strijkers zich als een zwoele deken om gastzangeres Lizz Wright wikkelen, maar ze gingen nu ook de strijd aan met koper en blazers. Met accenten van sopraansax en gitaar lieten de strijkers hun rauwe kant tonen. Het opzwepende contrastrijke orkest stuwde Wright en gasttrompettist Ambrose Akinmusire op tot het beste dat zij te bieden hadden.
Als het om heftigheid en impact gaat, liet tenorsaxofonist Isaiah Collier horen dat je daar niet echt een enorm orkest voor nodig hebt. En het begon nog zo rustig. De leden van zijn kwartet floten op fluitjes en rammelden met belletjes om een lieflijk bos met vogeltjes te suggereren. Iets wat in hun woonplaats Chicago nooit te horen is, maar waar wel naar verlangd wordt. ‘Freedom’ zong Collier, steeds harder herhaald. De lieflijke roep die zich ontpopte als een woedend protest. Was zijn op zijn hoofd gewikkelde Palestijnensjaal daar ook niet een symbool van? Zijn roep om vrijheid werd op sopraansax tot muziek gemaakt en op tenorsax afgemaakt met de wildst denkbare en tot in de perfectie uitgevoerde en tot waanzin gedreven circulair ademende solo, waar geen eind aan leek te komen.
Dat alles ging wel ten koste van het jonge jazztalent dat ook om aandacht schreeuwt, maar nu werd weggeblazen door jazzbeulen. Trompettiste Milena Casado was een van de slachtoffers. Haar rustige muziek leek in vergelijking een wat suffe exercitie van schoonheid, maar wie de moeite nam goed te luisteren hoorde een groot trompettalent die met haar hoorn de band wist wakker te schudden.
Met pianiste Myra Melford, voorvechtster van de vrouw in de jazz, hebben we een door de wol geverfde jazzmuzikant die tegen die mannenheftigheid weerstand kan bieden. Het probleem was wel dat ze daarvoor de moeilijkste weg koos; avant-garde luistermuziek met disruptieve thema’s en gekke intervalsprongen. Muziek waarin je je in alle rust moet laten onderdompelen. NSJ is niet de meest ideale plek om geconcentreerd te luisteren.
Toen de grote zaal aan het einde voor driekwart was leeggelopen, gebeurde het. Na de wildst denkbare pianosolo, waarbij Melford alle toetsten tegelijk probeerde in te drukken en ik niet gek opgekeken zou hebben als ze languit op het klavier was gaan liggen, nam gitariste Mary Halvorson het over met de mooiste en gevoeligste solo die je je kunt voorstellen. Alsof er een muzikale revolutie had plaatsgevonden. De hele groep was daarna als een blad aan de boom omgeslagen, van vrijwel onnavolgbare freejazz tot fraaie gevoelsmuziek.
Een aardige feature van NSJ is de aanstelling van een artist in residence. Meestal een muzikant die alle drie dagen optreedt met verschillende musici en andere concepten. Of dat dit jaar bij basgitariste Meshell Ndegeocello ook gaat gebeuren is onzeker. Op dit moment is het te vroeg om er een oordeel over te geven, maar het zou me niet verrassen als ze steeds met dezelfde musici zou optreden. De eerste avond was nog niet veelbelovend. Het eerste half uur gebeurde er niets. Meshell zat op een stoel en keek wat voor zich uit. Er was muziek of zoiets, van de anderen. Naast mij vroeg iemand of het al begonnen was. Ik dacht het wel, maar zeker was ik er niet van. Toen Meshell eindelijk haar basgitaar pakte was muziek zonder een herkenbaar concept het resultaat, maar wel met een Meshell die indringend speelde en de noten als bommen liet vallen.
De vraag of de muziek al was begonnen hoefde bij contrabassist Avishai Cohen niet te worden gesteld. Hij baste met een vijftal Cubaanse musici het publiek tot dansen. Een probleem voor de zaalbeveiligers die iedereen op hun stoel probeerden te krijgen. Een strijd die ze uiteindelijk verloren toen Cohen het publiek zelf ook opriep om wél te dansen. Wat wil je. Buiten regende het en binnen was de vrolijkste zomermuziek te horen die denkbaar is.
En al die popmuziek? Het mag eigenlijk niet van dit blad, maar stiekem toch maar even naar Raye gegaan. Echte pop, ondanks dat ze aankondigde ook wat jazzachtigs te doen. Niet gehoord, maar wat een prima orkest stond daar om een geweldige zangeres met een stem waar menige soulzangeres jaloers op zou zijn, te horen. Eigenlijk best een mooie afsluiting van een dag die zo spectaculair begon.
Tekst en foto’s TOM BEETZ
NORTH SEA JAZZ FESTIVAL
Ahoy Rotterdam, 12 juli ’24
TIJN WYBENGA/LIZ WRIGHT/AMBROSE AKINMUSIRE/METROPOLE ORKEST
Tijn Wybenga – dirigent
Lizz Wright – zang
Ambrose Akinmusire – trompet
Metropole Orkest
POTTER/MEHLDAU/PATITUCCI/BLAKE
Chris Potter – tenorsaxofoon
Brad Mehldau – piano
John Patitucci – contrabas
Johnathan Blake – drums
MESHELL NDEGEOCELLO – MUSIC FOR CRICKET
Meshell Ndegeocello – zang en basgitaar
Justin Hicks – zang
Josh Johnson – tenorsaxofoon
Chris Bruce – gitaar
Jebin Bruni – toetsen
Kyle Miles – contrabas
Tom Skinner – drums
Abe Rounds – percussie
AVISHAI COHEN BANDA IROKO
Avishai Cohen – contrabas en zang
Virgina Alves – zang
Yosvany Terry – altsaxofoon en shekere
Diego Urcola – trompet en trombone
Abraham Rodriguez Jr. – conga’s
Jose Angel – percussie en zang
MYRA MELFORD FIRE & WATER QUINTET
Ingrid Laubrock – tenorsaxofoon
Tomeka Reid – cello
Mary Halvorson – gitaar
Myra Melford – piano
Lesley Mok – drums
MILENA CASADO
Milena Casado – trompet en zang
Morgan Guerin – EWI
Lex Korten – piano en toetsen
Ben Street – contrabas
JK Kim – drums
ISAIAH COLLIER & THE CHOSEN FEW
Isaiah Collier – tenor- en sopraansaxofoon
verdere bezetting onbekend
RAYE
Raye – zang
verdere bezetting onbekend
De schrijver heeft zeker gelijkt betreft de titel, het is dan ook vooral een feestje voor de rijke elite in Nederland die deze taart kunnen eten.