Tijdens een interview met Michiel Stekelenburg, eerder deze maand in JazzNu, komt zijn nieuwe album ‘Catharsis’ uitgebreid ter sprake. De gitarist/componist vertelt iets over het maakproces waarbij hij heeft geput uit oud en nieuw materiaal. De bezetting voor het septet leverde geen vragen op en de componist geeft volmondig toe dat er weinig inbreng van zijn medemusici was bij de totstandkoming; alle stukken zijn gecomponeerd en gearrangeerd door hemzelf. Hij heeft zowel met de drie blazers als met de musici van de ritmesectie eerder gespeeld in verschillende formaties. Dit album houdt nauw verband met een persoonlijk pad dat hij sinds de Covid-periode heeft gevolgd.
Daarom is deze recensie eerder een spontane beschrijving van de luisterervaring dan een analyse. Samen met het interview is dat hopelijk een uitnodiging tot verder onderzoek bij de lezer. De cd is recent uitgekomen en er staan enkele concerten van het septet op stapel.
Ik heb het album zeker tien keer afgespeeld, eerst in stukken, in de auto, onderweg naar werk. Inmiddels heb ik, in loops achter elkaar, zonder afleiding of multitasking geluisterd. Een catharsis is een zuivering. Dat kan gaan om lichaam of geest of beide. Muziek kan zeker de sensatie van zuivering teweeg brengen en dit ensemblewerk slaagt in die missie.
Bij herhaald afluisteren van het hele album komt alleen halverwege het tweede nummer een frons op het voorhoofd. Misschien is er bewust gekozen voor ontwrichting. Ik kan de saxofoonsolo die ruim een minuut lang de rest van het geheel doorkruist, niet anders omschrijven. In de titel Heartwork zit het woord artwork verborgen. Bij mij komt het gekunstelde aspect ervan in mijn hoofd op, ook bij herhaald luisteren. Behalve dit moment vloeit de muziek bijna een uur lang, als een organisch geheel langs rust of haast, harmonie en dissonantie. De contouren zijn zacht en dan weer scherp, melodisch, modaal, stil, druk, opgewekt of melancholiek. Het vakmanschap van de muzikanten staat nergens in de weg van de emotie.
Het album begint met sfeervolle, meerstemmige blazerswolken en het is alsof een zwoele zuidenwind begint te waaien. Het moet een geweldige ervaring zijn om deze muziek, live, bij een openluchtfestival zoals Antibes of Marciac, onder de sterrenhemel te beleven. Er zit een Andalusische bries in de eerste helft van het album die bij tijden aanzwelt tot een zomerstorm.
Zoals bij Tempest, een uptempo stuk dat wordt ingezet met een stevige gitaarriff die de sfeer bepaalt. Denk aan What’s the Buzz, uit Jesus Christ Superstar. De riff wordt afgezet door meerstemmige blazerslijnen waaruit de elektrische gitaar losbarst in een solo. Deze wordt opgepakt door de trompet (of is het de trombone?) en achterna gezeten door de tenorsaxofoon, waarna via het arrangement naar een abrupt eind wordt gespeeld.
Het grootste deel van het album is uitgeschreven en hierdoor is dit album een ensemblewerk waar de solo’s elk min of meer gelijkwaardige bijrollen vervullen. De hoofdrol van de gitaar valt niet op. Alles vloeit in elkaar over zonder dat het een brij wordt. De gitaar van Stekelenburg lijkt in enkele solo’s Pat Metheny te kanaliseren. De ‘sound’ van deze cd roept bij mij associaties op met Shadows and Light van Joni Mitchel, waarbij ik ook nog steeds ergens in het middenrif geraakt word.
Elke solist en elk instrument komt op momenten verrassend naar de voorgrond. Bij het openingsnummer As one komt de gitaarsolo loepzuiver uit het blazersarrangement tevoorschijn, bijna als een onverwachte zonnestraal vanachter een wolkenstapel. Het samenspel van de blazers is bij alle arrangementen naadloos.
Bij Catharsis neemt de tenorsaxofoon de melodie voor zijn rekening en volgen gitaar- en trombonesolo. Bij Flow is het de trompet, en de contrabas komt bij Morning Song aan het woord. Met diep en warm samenspel tussen gitaar en drums komt de zon over de horizon op een breekbare Bachmelodie. Bij het pastorale Renewal treedt de piano naar voren.
Stekelenburg geeft in het interview aan dat hij bij dit album volledig vanuit het muzikale geheel heeft gedacht. Het resultaat is een ensemble-album dat ook bij herhaaldelijke beluistering blijft boeien.
MONICA RIJPMA
MICHIEL STEKELENBURG
Catharsis
Challenge Records International
Michiel Stekelenburg – gitaar,composities en arrangementen
Jesse Schilderink – tenorsaxofoon
Tom Ridderbeekx – trompet
Sam Thomas – trombone
Sjoerd van Eijck – piano
Thomas Pol – contrabas
Jasper van Hulten – drums
