Moet je het nu Indonesische jazz noemen? Of jazz die in Nederlands Indië was te horen in de nadagen dat het land een Nederlandse kolonie was? Feit is dat de muziektheatervoorstelling ‘Brown Sugar Baby’ een tijdsbeeld geeft van jazz in een land dat enerzijds zich spiegelde aan muziek uit het Westen en anderzijds een politiestaat was.
Brown Sugar Baby is een productie van Het Nationale Theater. In deze naam zit de aard van de voorstelling al enigszins verborgen: de nadruk komt op toneel te liggen, maar muziek speelt zeker geen ondergeschikte rol. Zij wordt live op het podium vertolkt door Kurt Schwab, Kim Soepnel en Eddie B. Wahr. Tekst en regie zijn in handen van Eric de Vroedt, artistiek leider van Het Nationale Toneel tekstschrijvers en regisseur. Hij tekende eerder al tekende voor het theaterstuk De eeuw van mijn moeder. In totaal geven elf musici en acteurs, onder wie Hein van der Heijden, Esther Scheldwacht en Mariana Aparicio Torres (winnaar van de Theo d’Or 2023) gestalte aan Brown Sugar Baby. Enkele acteurs spelen met de musici mee.
Eric de Vroedt baseerde zijn nieuwe toneeltekst op de verschillende jazzbands, waarin zijn grootvader in Nederlands Indië speelde. Een verborgen familiegeschiedenis speelt ook een rol in het stuk. Voor de composities tekenden Remco de Jong en Florentijn Boddendijk. Zij zijn de vaste componisten van Eric de Vroedt. De muziek is zoveel als mogelijk is authentiek uit de jaren dertig van de vorige eeuw. De beide componisten gebruiken arrangementen uit die tijd, maar hebben de muziek opnieuw ingespeeld, omdat er geen goede opnames zijn van de Indo-jazzbands uit die periode. Een deel van de muziek is in de studio opgenomen, de rest wordt live gespeeld. Er worden vintage microfoons gebruikt om de (afgeknepen) sound uit voornoemd tijdvak goed na te kunnen bootsen en een deel van de instrumenten is ook uit deze periode.
Het verhaal speelt zich af in de turbulente nadagen van de Nederlandse kolonie, toen het Indonesische nationalisme door de Nederlanders steeds harder werd onderdrukt. Eric de Vroedt zegt dat Brown Sugar Baby ook een politieke lading heeft: “Alle debatten die nu hevig woeden in Nederland, leefden al volop in de koloniale tijd. De kloof tussen straatarm en steenrijk, de angst voor een tsunami van ‘inlanders’, complottheorieën, polarisatie, oorlog en terreur. In de jaren dertig was Nederlands-Indië een samenleving op drift: op sommige plekken even jazzy en sexy als Berlijn, op andere plekken een meedogenloze politiestaat. De kolonie was veel opwindender én onderdrukkender dan we geneigd zijn te denken.”
Het verhaal van Brown Sugar Baby speelt zich af in 1935 in Hotel der Nederlanden in Batavia, Nederlands-Indië. De Indische familieband Brown’s Sugar Babies maakt zich klaar voor de grote finale van een jazzconcours. Backstage gaat er van alles mis. Bovendien is een van de zangeressen haar stem kwijt. Terwijl de problemen zich razendsnel opstapelen, zet bandleider Kurt alles op alles om zijn show te redden.
Tot slot zomaar een gedachtesprongetje van deze auteur: voor wie een andere link zou willen leggen met jazz en Indonesië zou in zijn of haar platenkast kunnen speuren naar het album A Night in Indonesia van het Paul van Kemenade Quintet uit 2001. Het titelstuk schreef de componist/bandleider naar aanleiding van een tournee een jaar eerder door Indonesië. Het is prachtig voortkabbelende, door de piano neergelegde muziek. Hier kun je echter een dubbele bodem aantreffen, want het groepsspel van het kwintet reikt heel wat verder dan traag en saai voorbijgaan. Er gebeurt veel meer dan je bij een eerste beluisteren opmerkt.
Wellicht is onder Brown Sugar Baby een soortgelijke dubbele bodem te ontdekken.
RINUS VAN DER HEIJDEN
Foto’s ANNE-CLAIRE DE BREIJ
Brown Sugar Baby gaat op 10 april in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag in première. De tournee van 27 voorstellingen loopt tot en met 4 juni.
