Het is feest bij de Concertzender, want dit respectabele omroepinstituut bestaat in 2024 veertig jaar. Een feestjaar derhalve, maar ook een jaar waarin enkele veranderingen de Concertzender een vastere plek in het omroepbestel moeten verschaffen. Én jazz in de lucht wordt getild. Directeur Sem de Jongh geeft toelichting.
Jazz- en wereldmuziek. Daar gaat de Concertzender op inzetten. Eind deze maand komt World of Jazz in de lucht. “Ik had het idee hiervoor al heel lang”, zegt Sem de Jongh. “Het is heel goed mogelijk om klassieke muziek (ook een pijler bij de Concertzender, rvdh) en jazz/world in tweeën te splitsen. We hebben er twee jaar geleden onderzoek naar gedaan en daar kwamen verschillende uitkomsten uit. De belangrijkste: er is geen jazzzender. Radio 4 besteedde in het verleden veel aandacht aan jazz. Toen jazz en wereldmuziek uiteindelijk werden overgeheveld naar Radio 6 ging het een tijdje goed, maar uiteindelijk werd de programmering vooral soul- en popachtig. Toen mensen van de NPO (Nederlandse Publieke Omroep) die ook meededen aan ons onderzoek de uitslag vernamen zeiden ze: ‘Moeten jullie doen!’ Er is altijd vrij veel onwil geweest om op de radio voor jazz te kiezen. Na de Bimpro-actie (strijd van de Bim om jazzmuziek op Radio 4 te behouden, rvdh) kreeg de aandacht voor jazz een boost: als de NPO het niet doet, doet de Concertzender het wel.”
De Concertzender richt zich al sinds zijn geboorte in 1984 op klassieke muziek, oude muziek, jazz, wereldmuziek, chanson, nieuwe muziek en popmuziek. En hij doet dat door niet voor de gemakkelijke weg te kiezen, maar ook de piepkleine groep luisteraars te bedienen, die op zoek is naar nieuwe muziekvormen. Daarbij wordt niet geschuwd om computermuziek of hedendaagse geïmproviseerde elektronische klanken de ether in te zenden. “Wij hechten zeer aan nieuwe hedendaagse- en experimentele muziek”, zegt Sem de Jongh vol overtuiging. “Daar hebben wij een enorm aandeel in. Deze muziek uitzenden blijft een van onze belangrijkste taken. Want bij andere zenders hoor je deze muziek niet tot nauwelijks.”
“Hedendaagse- en cross-overmuziek reserveren wij voor een klein deel van ons publiek. We zijn niet echt op luistercijfers gericht. Onze donateurs malen daar ook niet om. De fondsen waar wij uit kunnen putten zien het belang in van wat wij doen. Juist daaraan ontlenen wij ons bestaansrecht.” Met die keuze creëert de Concertzender een wezenlijk verschil met de publieke omroep. Daarvan onafhankelijk opereren, is dat mogelijk? “Onze wens was altijd om samen te werken met de NPO. Vanwege de publieksfunctie. Die laat de NPO soms liggen, dus doen wij het nu zelf.”
De komst van World of Jazz “gaat meer kleur geven aan onze bedoelingen”, zegt Sem de Jongh. “Op de radio gaat het steeds slechter met jazz, op tv was Matthijs van Nieuwkerk de enige die er wel eens aandacht aan besteedde. Er is kortom bij de publieke omroep weinig jazz te beluisteren. Wij kunnen vanaf nu zeggen: er is weer een jazzzender. Arjan Went gaat als programmaleider het nieuwe programma runnen, samen met een technisch team.” Went deed veel ervaring op bij de Wereldomroep en bij Radio 6.
De Concertzender is meer dan een radiozender met zo’n 15.000 luistermomenten per dag. Hij is ook opnameproducent met ruim tweehonderd live-registraties per jaar én beheerder van een on-line muziekarchief, waarin achtduizend opnames zijn ondergebracht. Een nieuw initiatief voor jongvolwassenen zijn de Concertzender-podcasts waarin thema’s en programma’s duidelijk in woorden worden uitgelegd.
Nu 2024 het jaar is waarin het veertigjarig bestaan van de Concertzender wordt gevierd, is het logisch dat het instituut put uit alles wat het voorhanden heeft. Vanaf het begin van zijn bestaan maakte de Concertzender concertregistraties. Ter gelegenheid van het jubileum worden er veertig programma’s van een uur gemaakt, met opnames van elk jaar uit het bestaan. “Wij willen daarmee de betreffende musici in het zonnetje zetten”, zegt Sem de Jongh. “Wat gebeurde er toen? Waar zijn jullie nu mee bezig? Ook de programmamakers komen aan bod, ze mogen zelf een programma maken met live-muziek. Verder komt er op 13 september een jubileumconcert in Zaal 100 in Amsterdam, met cross-over, hedendaags en elektronische popmuziek. En tot slot verzorgen wij op 15 september in de Vondelkerk in Amsterdam het slotconcert van het festival De Muze van Zuid. Misschien dat het aantal jubileumconcerten in september zelfs nog wordt uitgebreid.”
De website van World of Jazz krijgt een eigen plek.“ Dat wordt het diapositief van de huidige site”, legt Sem de Jongh uit. “De nieuwe site is nu bijna klaar en wordt op 30 april officieel gelanceerd. Je kunt dan vanaf 2006 alles terug luisteren, tienduizenden programma’s, een helse klus om dat digitaal te klaren.”
De lancering van World of Jazz wordt op 23 april in TivoliVredenburg in Utrecht vooraf gegaan door een groot evenement, waarvoor speciaal een radioprogramma met live-muziek wordt opgenomen, met publiek. “Als aftrap gaan we daarna ook een toertje maken door het land. We gaan graag naar Rotterdam, Tilburg, Utrecht om ons gezicht te laten zien. We willen dat de podia aanhaken bij de Concertzender. De Bim is al geïnteresseerd, evenals TivoliVredenburg in Utrecht en De Pletterij in Haarlem. Festivals tonen ook interesse. Op deze manier willen we ook sponsors aantrekken, dat hoeft immers niet verkeerd te zijn.”
Over geld gesproken, het grootste deel daarvan komt van particuliere donateurs. De begroting van de Concertzender bedraagt 170.000 euro. Voor dat bedrag moeten ook extra fondsen worden aangesproken. Zij staan voor een kwart van de inkomsten, de donateurs voor de helft, het restant moet komen uit de inkomsten van opnames. En hoe zit het met landelijke- en plaatselijke overheden? Sem de Jongh: “De afgelopen jaren hebben we enorm gelobbyd bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Maar het antwoord is telkens ‘nee’. We proberen nu om andere fondsen te benaderen.”
De Concertzender werkt onder de paraplu van de Publieke Omroep Amsterdam (POA). Daaronder vallen ook AT5, Funx en Salto. Funx en de Concertzender zenden zelfstandig uit onder de licentie van de POA. “Op een andere manier zouden we de zaak financieel niet rond krijgen”, aldus Sem de Jongh.
Tot slot de vraag hoe de programmering en uitzendingen van de Concertzender er nu precies uitzien. “De hoofdzender is de bron van alles wat we doen”, aldus Sem de Jongh. “Daarop is een opeenvolging van programma’s van telkens een uur te horen. Die bundelen we in bepaalde thema’s. Je kunt alle programma’s ook los beluisteren. De podcasts zijn afgeleiden van de radioprogramma’s. De opnames die we veertig jaar lang maakten, zijn we nu aan het digitaliseren. Het gaat om een totaal van achtduizend, waarvan er 2500 al on-line zijn.”
“Op de hoofdzender is al heel veel jazz te beluisteren. Die is straks ook te horen op World of Jazz. Die vullen we in de ochtend en middag aan met unieke opnames. Vanaf 18 uur is er sprake van themaprogramma’s die meer op een bepaalde materie ingaan, die duren tot 23 uur. Denk aan concertopnamen, programma’s die ingaan op de actualiteit, programma’s waar specialisten aan het werk zijn. Op die manier denken we een mooie, prikkelende en volwaardige jazz-en wereldmuziekzender te hebben, de enige in Nederland!”
RINUS VAN DER HEIJDEN
Sem de Jongh is directeur van de Concertzender sinds 2009. Hij werkt 32 uur per week als zodanig. De Concertzender telt 2,25 fte’s, verdeeld over directie, programmaleiding, techniek en fondsenwerving. De zender wordt verder gevuld door 180 vrijwilligers. De Concertzender zendt 24/7 lineair uit via de kabel, internet en app en non-lineair via 22 themakanalen.
Sem de Jongh volgde een conservatoriumopleiding. Hij bekwaamde zich als producent muziek, microfoontechniek, muzikale montage en klankregie. In die hoedanigheden is hij ook verantwoordelijk voor de technische aspecten van de Concertzender.
De icoontjes in het blok boven dit artikel zijn ter herkenning gekoppeld aan de themakanalen van de Concertzender.
