Zoektochten naar nieuwe elementen en invalshoeken zijn onlosmakelijk verbonden met het karakter van jazzmuziek. Sterker nog: zij heeft er vaak haar bestaansrecht aan te danken. Die zoektochten hebben talloze vormen aangenomen. Nu is er weer een opgedoken die zich toespitst op nieuwe toevoegingen aan eeuwenoude instrumenten. Violist Oene van Geel en pianist Philipp Rüttgers tekenen ervoor met de cd ‘Changing Landscapes’.
Oene van Geel en Philipp Ruttgers hebben het gezocht in uitbreidende mogelijkheden voor hun instrument. Naast de altviool zet de eerste een Quinton in, een vijfsnarige altviool. De piano van de ander krijgt steun van een zogeheten Microphonic Soundbox. Een Quinton heeft een extra, vijfde lage snaar, waarmee de bespeler een deel van het bereik van een cello kan benutten. De Soundbox is een soort houten kistje, dat met zowel de hand als een strijkstok kan worden bespeeld en dat fraaie op ambient lijkende tonen kan voortbrengen.
Als je Changing Landscapes beluistert, hoor je hoe listig de beide musici hun nieuwe hulpmiddelen hebben ingezet. Het totale klankbeeld krijgt de impact van een klein kamerorkest, de nieuwe klanken die worden gegenereerd lichten elk detail uit en voegen daar uitgebreide perspectieven om te improviseren aan toe. Dat geeft deze cd unieke franjes. Je hoort ieders doorleefde vakmanschap. Oene van Geel die de altviool in de volle breedte beheerst, in de loop der jaren voor zijn vocabulaire ook een cajón en zijn eigen stem heeft ingezet en Philipp Rüttgers, die zijn voorliefde voor elektronica nooit onder de dekmantel heeft gehouden. De uitbuiting van die ervaringen hoor je op Changing Landscapes voortdurend.
Voor hun gezamenlijke cd brachten beide musici eigen composities in. Ze werden voor de gelegenheid gearrangeerd, waarbij vorm en dynamiek in nieuwe vormen werden gegoten. Dit was echter niet voldoende. Improvisatie staat bij beiden hoog in het vaandel en daarom kon het niet uitblijven dat er vooral ruimte moest worden geschapen voor die individuele inbreng. Waarbij steeds in het oog moest worden gehouden dat ze telkens ieder bij dezelfde uitkomst uitkwamen.
Daarin zijn Van Geel en Rüttgers wonderwel geslaagd. De muziek van Changing Landscapes – de titel is niet voor niets zo gekozen – is gelaagd, dobbert langs prachtige, bedachtzame melodieën en evengoed langs gestructureerde improvisaties. De oosterse invloeden die de klassiek geschoolde violist in de voorbije jaren onderging, zijn subtiel verwerkt, de voorkeuren van de pianist voor elektronica en componisten die zich met hedendaagse gecomponeerde muziek bezig houden zijn ingenieus door de muziek verweven.
Changing Landscapes telt dertien stukken. Zes zijn er van de hand van Philipp Rüttgers, drie van Oene van Geel en de rest is van hen beiden. Zoals de eenheid van opvatting en uitvoering in elke noot op de cd doorklinkt, zo heeft ook hun blik op muziek een in elkaar glijdende eenheid opgeleverd. Nergens hoor je naden, oneffenheden of facetten die op meningsverschillen tussen de twee zouden kunnen duiden. Beider samenwerking heeft in alle opzichten geleid tot een onverzettelijke bunker, die is volgepropt met pure schoonheid.
Dat laatste wordt mede veroorzaakt door de keuze voor Studio 1 van het voormalige Muziek Centrum van de Omroep in Hilversum. De akoestiek daar is om van te dromen en die droom kreeg handen en voeten door de aanwezigheid van geluidstovenaar Jared Sacks. We schreven er al eerder over: Sacks tilt muziek van het allerhoogste niveau zomaar de hemel in. Bij Changing Landscapes flikt hij dat opnieuw.
RINUS VAN DER HEIJDEN
PHILIPP RÜTTGERS EN OENE VAN GEEL – CHANGING LANDSCAPES
Just Listen Records
Oene van Geel – altviool, Quinton en composities
Philipp Rüttgers – piano, Microphonic Soundbox en composities
www.oenevangeel.com
www.philippruettgers.com
