Leonard Bernstein. Als mensen hem kennen, dan weten zij dat hij de componist is achter de wereldberoemde en iconisch geworden musical ‘West Side Story’. Maar de man die honderd jaar geleden geboren werd, was veel meer. Behalve dirigent bij The New York Philharmonic was Bernstein degene die een groot deel van het Amerikaanse muzikale erfgoed in zijn composities verwerkte. Dit alles kan reden zijn voor een uitbundige herdenking. Joan Reinders en ‘zijn’ Millennium Jazz Orchestra zagen dit dan ook zo, en namen de uitdaging aan. In de flanken gedekt door sopraan Claron McFadden. Een maidentrip.
Het oeuvre van Leonard Bernstein is immens. Daarom moet het voor Joan Reinders een megaklus zijn geweest om een programma samen te stellen dat de enorme artisticiteit van Bernstein recht zou doen. Daar is hij glansrijk in geslaagd. De Bernstein Celebration Tour waarmee Joan Reinders en het Millennium Jazz Orchestra elf plaatsen in Nederland aandoen – dit concert in Arnhem was het derde in de reeks – plaatst de zo Amerikaanse muziek van Leonard Bernstein in een opmerkelijk Nederlands kader.
KLAKKELOOS
Want dat is de grootste verdienste van deze Celebration Tour: Joan Reinders zet niet zomaar klakkeloos de gekozen composities van Bernstein op de lessenaars. Hij bewerkte ze voor het Millennium Jazz Orchestra met zijn eraan verbonden twee solisten. Dat is een ‘hell of a job’ geweest. Want de veelzijdigheid van de componist Bernstein maakt, dat om aan de kern van zijn muziek te geraken, je de ziel geen geweld mag aandoen. Als dat lukt, dan kun je spreken van nieuwe Bernstein-muziek. En die pluim mag Joan Reinders met gerust hart op zijn revers spelden.
Het lag voor de hand dat West Side Story een vooraanstaande plaats innam in het programma van de Bernstein Celebration Tour. De drieëntwintig composities van de musical uit 1957 werden immers vrijwel alle hits. De rest van het programma bestond uit werk uit The Skin Of Our Teeth, Wonderful Town, On The Town en Fancy Free, andere markante pijlers in het oeuvre van Bernstein. Allemaal muziekstukken die balanceren op de rand van klassiek, Broadwayklanken, jazz, harmonie-orkest, blues, latin en andere muziekgenres.
Het is juist deze kaleidoscopische kracht die de componist in zijn werken legde, die Joan Reinders aantrok. Je kunt als arrangeur dan wel denken: ik heb een goed orkest achter mij staan en dus ga ik eens lekker met die muziek aan de slag; dat orkest moet dan wel worden gevoed met de juiste ingrediënten. En die zijn volop voortgevloeid uit de pen van Reinders. Die hoorde je meteen in het openingsstuk van het orkest, Prologen uit West Side Story en ook in It’s Gotta Be Bad To Be Good met een prachtig gedoseerde hoofdrol voor de baritonsaxofoon van Job Helmers. Maar vooral in Three Dance Episodes, waarin een samenspraak tussen sopraansaxofoon, klarinet en fluit een prachtig detail vormde. En verderop een heus stukje New Orleansjazz op sopraansaxofoon opdook, waar de milde vloedgolf van het Millennium Jazz Orchestra swingend overheen spoelde. Ware klasse!
ZANG
Joan Reinders heeft in zijn bewerkingen van Bernsteinmuziek een ruime plek gereserveerd voor zang. Om die te vertolken reist de Bernstein Celebration Tour afwisselend met twee sopranen: Laura Bohn en Claron McFadden. De laatste had dienst tijdens dit concert. Zij maakte een sterke entree met Something’s Coming, schitterde in Spring Will Come, maar breide een verbluffend slot aan het concert met Somewhere uit West Side Story. Hier hoorde je hoe haar stem, als ze naar het hoog klom, als een edelsteen aan alle kanten schittert. Haar afkomst als klassieke zangeres trad hier overduidelijk aan de oppervlakte: het volume dat zij voortbrengt en de loepzuivere dictie in het hoge register deden de zaal sidderen. Eerder tijdens het optreden gaf zij daar al blijk van in A Little Bit In Love, maar Somewhere was zo overweldigend dat het je hoofd nederig deed buigen.
De aanwezigheid van Claron McFadden gaf het concert een apart karakter mee. In I Feel Pretty bijvoorbeeld miste je de swing die specifieke jazzzangeressen bezitten, in America koos Claron McFadden voor korte, afgebeten frases. Maar telkens was de techniek die zij bezit om moeiteloos te pendelen tussen klassiek en lichtere muziek het baken waarop verbazing om hetgeen te beluisteren was, dit zo mooie concert liet dobberen.
JAZZ
En de jazz? Die kwam prachtig tot uiting in Cool uit West Side Story. Bernstein liet een eenvoudig motiefje uitmonden in een fuga waarin hij de veelzijdigheid van herhaling die deze muziekvorm kenmerkt, tot in het kleinste detail uitwerkte. En wat te denken van Prelude, Fugue and Riffs, de enige compositie die Bernstein specifiek schreef voor jazzorkest (en klarinet). Prelude stond voor het koper in het orkest, Fugue voor de rieten en Riffs voor het hele orkest. Het Millennium Jazz Orchestra draaide er zijn hand niet voor om.
RINUS VAN DER HEIJDEN
Foto’s GEMMA VAN DER HEYDEN
Millennium Jazz Orchestra – Bernstein Celebration Tour
Parkzaal Musis Arnhem, 7 oktober ‘18
Millennium Jazz Orchestra
Joan Reinders– leiding en arrangementen
Claron McFadden– sopraan
www.millenniumjazzorchestra.nl
