Van musici tot wereldreizigers. Het zou de titel van een boek kunnen zijn. Dat boek bestaat (nog) niet en de benaming is ook niet helemaal een vlag die de lading dekt, maar Ineke Vandoorn en Marc van Vugt – om hen gaat dit artikel – zijn zowel musicus als wereldreiziger. En beide categorieën mensen hebben veel te vertellen. Daarom ging JazzNu bij het muzikantenpaar op bezoek voor het optekenen van een vruchtbaar muziekseizoen.

Ineke Vandoorn en Marc van Vugt, respectievelijk zangeres/pianist en gitarist/componist tourden in november vijf weken door Canada. Ze zijn er al elf keer geweest, maar ditmaal was anders dan alle voorgaande keren. Het boek Singing From the Inside Out – waarover verderop meer – geschreven door Ineke Vandoorn was de regelrechte aanleiding voor diverse uitnodigingen van scholen en podia in Canada om masterclasses, clinics en concerten te komen geven. Ruim vierentwintig in totaal, in negen steden en – voor de cijferfreaks – daarmee 21.000 reiskilometers overbruggend. “Die kilometers hebben we deels met een auto, deels vliegend afgelegd. We speelden bijvoorbeeld op jazzpodia in Ottawa en Vancouver, maar deden ook huisconcerten”, leggen beiden uit. “We speelden soms als duo en ook met ritmesecties, samengesteld uit Canadese musici.”

OVERGEVEN

“De ritmesectie wisselde een paar keer tijdens onze tournee”, zegt Marc van Vugt. “We speelden onder andere met Mark Kelso, in Canada een heel bekende drummer. En ook met gitarist Michael Occhipinti die we al vanaf 1991 kennen. Met hem werken we wel vaker. Je moet je onder deze omstandigheden overgeven aan dat het gaat worden wat het wordt. Voor we vertrokken zijn we thuis weken bezig geweest om alles voor te bereiden. Je kunt niet alles van tevoren inschatten, maar we zaten er niet ver naast. In Canada heb je veel goede musici, er gebeurt heel veel. Je móet wel op deze manier werken, omdat het anders niet te betalen is. Voordeel is dat je de kans krijgt om met veel verschillende mensen te werken. Opvallend was dat de musici zo goed waren voorbereid. Het is een eer dat ze zich zó in jouw muziek hebben verdiept. Zodoende klonken al onze eigen stukken bij elk concert anders. En het publiek? Sommige plekken zaten tjokvol, op andere plaatsen kwamen zeventig, tachtig liefhebbers opdagen. En soms dachten we wel eens: dat hadden er ook honderd kunnen zijn!”

Wat het Ineke Vandoorn en Marc van Vugt heeft gebracht? Ze hebben nu alweer uitnodigingen voor de toekomst. En daar geven ze graag gevolg aan. “Het is mooi om te merken hoe onze muziek in dat land past. Er is enorm veel goed geïnformeerd publiek, dat niettemin totaal verrast onze concerten bijwoont. Dit draagt dan weer bij aan onze ontwikkeling.” De beide Nederlanders waren op hun beurt verwonderd over de openheid van het Canadese publiek. “Als componist merkte ik dat het open staat voor mooie harmonieën, lyrische melodieën, maar ook voor vrije improvisaties. Ze zien daar meteen de klik tussen al die verschillende muzikale vormen. Het hybride van de muziek vinden ze heel interessant”, meent Marc van Vugt.

Het boek Singing From the Inside Out is de Engelse versie van Professioneel zingen voor iedereen, dat Ineke Vandoorn in 2009 uitbracht en waar ze zeven jaar aan werkte. “Het is een praktisch boek over zingen”, aldus de zangeres. “Het gaat niet alleen over zingen, ook over hoe op het podium te staan, met een band te zingen, hoe je stukken moet aankondigen. Al mijn ervaring van 25 jaar zit er in. Het boek is een superhit geworden, er zijn er duizenden van verkocht en het is al toe aan zijn derde druk. Strengholt bracht het uit met hardcover, in de winkel van de Volkskrant kon je een paperback kopen, die ook als warme broodjes over de toonbank ging. Scholen, koren, logopedisten, zangers en zangeressen schaften het aan. Het boek is van waarde voor zowel klassieke- als niet-klassieke zangers. De inhoud schakelt steeds heen en weer tussen praktijk en theorie. Sommige mensen zeiden: het is net of je naast me staat. Trijntje Oosterhout noemde het The Lonely Planet voor zangers.”

Het boek van Ineke Vandoorn is zo vaak geraadpleegd, dat het een beduimelde indruk maakt.

BEWUST

“Als vocalisten al schrijven, gaat het altijd over zangtechnieken”, weet Ineke Vandoorn. “In pop- en jazzmuziek spelen andere zaken, zoals expressie en professionaliteit. Nadat het boek was verschenen, werd ik me pas bewust van de inhoud. Daarom heb ik voor de Engelse versie, die in januari 2016 uitkwam bij ArtEZ Press een andere titel gekozen: Singing From the Inside Out. Professioneel zingen betekent voor mij namelijk de diepte ingaan. Het belangrijkste verschil tussen klassiek en niet-klassiek is dat musici tijdens een klassieke opleiding worden getraind om bestaande rollen te brengen. Maar bij pop, jazz en wereldmuziek geldt: wie ben jij, hoe treed je naar buiten? Hier creëer je zelf je traditie. De artistieke welteverstaan.” Waarop Marc van Vugt aanvult: “Bjørk is een van de grootste creatieve geesten van de popmuziek, terwijl je je kunt afvragen of ze wel zo’n goede zangeres is.”

“Waar het om gaat”, zegt Ineke Vandoorn. “is de ondertitel van het boek: Exploring the Voice, the Singer and the Song. De manier waarop ikzelf zing is nog altijd dezelfde. Ik ontdek steeds meer facetten van mezelf en ik durf ze ook nog te brengen.” En Marc van Vugt: “Als ik nu componeer voor jou, zijn de noten lager dan vroeger. Niet omdat je ouder bent, wel relaxter. Een deel van wat je als musicus in het begin doet, is je spiegelen aan voorbeelden. Op zeker moment doe je vooral je eigen ding, je bent relaxter en durft te gaan voor wat je zelf wilt doen. Daardoor ga je anders klinken op den duur. Relaxtheid heeft ook te maken met de rust die je hebt als je tevreden bent. Op een gegeven moment doe je dingen, omdat ze gewoon zo gaan.”

“Wij beiden hebben onze conservatoriumopleiding als middeleeuws ervaren: dit is goed, dit is slecht”, zo blikt Ineke Vandoorn terug. “Daar kon ik helemaal niet tegen. Na mijn klassieke piano-opleiding ging ik jazz- en popzang doen. Ik overwoog het conservatorium in Hilversum, maar daar ging het al net zo als bij andere opleidingen. Dus heb ik dat niet gedaan, ‘no way’.” “Wij zijn”, zegt Marc van Vugt, “net als Paul van Kemenade, veel meer schatplichtig aan Niko Langenhuysen (jazzmusicus, contrabassist en pianist, maar vooral initiator van nieuwe initiatieven op het gebied van jazz en improvisatiemuziek, rvdh).”

VRIJE GEESTEN

Marc van Vugt en Ineke Vandoorn zijn vrije geesten waar het het promoten van muziek en het vinden van nieuwe ingangen daartoe betreft. Híj bijvoorbeeld startte aan het begin van het lopende muziekseizoen in Houten de concertserie Marc Meets… Op vrijdag 18 maart is het volgende concert met als gasten (pop)zangeres Leonie Meijer en (jazz) violist Oene van Geel. En natuurlijk Marc van Vugt zelf. Een initiatief dat hijzelf bedacht om het verdwijnen van podia en de draconische bezuinigingen op kunst en cultuur ‘te lijf te gaan’. “Ik dacht bij mezelf: ik wil een plek hebben waar ik op een gemakkelijke manier concerten kan geven en in een ad-hocsfeer zaken kan uitproberen”, verklaart de gitarist/componist. “Een serie huiskamerconcerten zou daartoe mooi zijn, maar daar is het nooit van gekomen. In Houten heb je een ontzettend leuke plek: Theater aan de Slinger. Vorig jaar werd bekend dat het theater er een kleine zaal bij zou krijgen. Ik mailde de directeur: ik zoek een huiskamer om muziek te brengen, maar die van mij is te klein. Ik kreeg meteen een mail terug: kom maar eens praten.”

Deze uitgave van ArtEZ Press is de Engelse tegenhanger van ‘Professioneel zingen voor iedereen’.

“Daaruit is Marc Meets… voortgekomen. De zaal is groot genoeg voor mijn concept, terwijl je de musici nog altijd hoort ademen. Ik kan er doen wat ik voor ogen heb en wil daarbij heel graag over grenzen heengaan. Improvisatie is een deel van de serie, maar ook mensen ontmoeten. ’s Middags komen we met de muzikale gasten bijeen en dan spelen we de boel door. ’s Avonds ontvang ik de mensen, ik zorg voor iets bij de koffie en richt een plek in voor cd-verkoop. Er komen mensen uit alle delen van het land op de serie af.”

Marc Meets… telt acht concerten, door omstandigheden gaan er dit eerste seizoen zes door. Er kwam al een project met veertien muziekstudenten voorbij, een initiatief rond stommefilm-pionier George Méliès en een met de zangeressen Ineke Vandoorn en Izaline Calister en de gitaristen Marc van Vugt en Ed Verhoeff. Ontmoetingen van musici uit telkens totaal verschillende circuits. Het staat nu al vast, dat de concertserie volgend seizoen een tweede editie krijgt.

DANS

Ineke Vandoorn heeft haar vleugels ook verder uitgespreid. Ditmaal naar de wereld van de dans. Zij werkt met choreografe Cecilia Moisio samen aan een stuk voor beweging en stem. Cecilia Moisio ontving in 2014 de Prijs der Nederlandse Dansdagen. Haar fysieke stijl ditmaal mét zang komt terug in het project Circles. “Ik verzorgde bij Cecilia stemcoaching”, zegt Ineke Vandoorn. “En dacht: oh, die stemmen van die dansers. Ik zei tegen Cecilia dat ik met haar graag een productie wilde maken. Met stem en beweging dus. Circles is nu een ‘work in progress’. Vorige zomer tijdens de Nederlandse Dansdagen was de eerste aanzet in de Torenkamer van het Bonnefantenmuseum in Maastricht. Tien jaar geleden was ik daar al eens en dacht: hier wil ik ooit een project doen. Dat is nu gebeurd. Circles gaat over het krijgen en ontvangen van kritiek in de wereld van de kunsten. Over de binnen- en buitenwereld en hoe je daarmee omgaat. Wij doen samen onderzoek. Cecilia is gewend alles vast te leggen, ik wil dat niet. Delen van de productie zijn conceptueel, andere delen vast. We zitten dicht op de huid van het publiek en gebruiken delen uit recensies over ons werk.”

“Ook spelen we met de gedachten uit het publiek. De mensen zitten niet alleen in een cirkel om de voorstelling bij te wonen, maar hun blik en gedachten worden er ook bij betrokken. Precies zoals in het dagelijks leven gebeurt met ‘likes’ en ‘niet-likes’. Dit voorjaar komen er nog twee voorstellingen van Circles in het reizende festival Moving Futures (17 maart Lux Nijmegen, 22 april Kikker Utrecht). In het najaar gaan we de voorstelling verder uitbreiden en in januari volgt dan het lange stuk I can see myself through your eyes.

RINUS VAN DER HEIJDEN
beeld GEMMA VAN DER HEYDEN

www.inekevandoorn.com

www.marcvanvugt.com

www.theateraandeslinger.nl

Previous

Frank Carlberg opent Monk-jaar op majestueuze wijze

Next

Available Jelly behoort nu echt tot het verleden

Lees ook