Alles in Porgy en Bess ademt nostalgie. Bij binnenkomst kijkt een portret van een man met de looks van Gregory Porter op ons neer. Het is de oprichter van dit etablissement: Frank Koulen. In 1944 kwam hij met de geallieerden mee om Zeeuws-Vlaanderen te bevrijden. In Terneuzen vond hij de liefde van zijn leven, hij vestigde er zich en stichtte een gezin.
Na een aantal jaren werd door de dankbare ouders met grote vreugde en blijdschap de geboorte van hun jongste spruit aangekondigd: Lunchroom Porgy & Bess. De feestelijke opening was op zaterdag 20 april 1957, klokslag drie uur. De zwarte Frank Koulen liet lang voor de zwartepietendiscussie ontstond de geuzennaam De Neger van Terneuzen aan dit gebouw kleven. De lunchroom noemt zich tegenwoordig cultuurpodium en in 2017 wordt zestig jaar na dato het jubileumfeestje gevierd.
In de tijden van De Neger werd er veel dixieland en swing geprogrammeerd, maar er werden ook grote namen binnengehaald. Musici als Art Blakey, Chet Baker en Boy Edgars Big Band spreken tot de verbeelding. Er kwam een jazzfestival met streetparades, toen nog een onbekend fenomeen in Nederland. En Terneuzen was jazz. De jazzkroeg was beroemd en berucht in de hele provincie. Ook de na de dood van Frank Koulen in 1985 bleef de programmering op peil, met vaak grote namen. Het monopolie op jazz in de provincie Zeeland lag lange tijd in Terneuzen. De gemeente Terneuzen heeft op de grote welkomstborden tegenwoordig zelfs een symbolische saxofoon staan als teken dat de club in het dna van de stad zit. Het podium is vermaard bij veel oudere Zeeuwen.
Het gebouw in de Terneuzense winkelstraat is in eigen beheer. In 1985 nam een stichting de toko over. Dankzij veel lokale geldgevers is er in de loop van de jaren altijd geïnvesteerd in podium en monitortechniek. Er is een moderne led-lichtinstallatie, een backline met een bas, een Steinway en noem maar op. Er zijn tegenwoordig ook avonden (of zondagmiddagen) met literatuur, klassieke muziek, blues, toneelgezelschappen en plaatselijke helden om lokale muziekgezelschappen een podium te bieden. Publiek en muzikanten voelen zich er veilig en welkom. Jaarlijks zijn er ongeveer vijftien jazzconcerten plus nog wat tijdens het samen met Middelburg georganiseerde Zeeland Jazz. Er zijn rond de 150 zitplaatsen.
Maar het is tegenwoordig lastig om de tent vol te trekken. Jazz is minder populair en de concurrentie van een grote schouwburg of andere activiteiten in de regio maken het lastig. Zeeuws-Vlaanderen is een officiële krimpregio met een verwachte daling van de bevolking tot 2040 van zestien procent. Het gebied vergrijst het snelst in Nederland. In 1995 was 17,1 procent van de bevolking 65 jaar of ouder en in 2016 is dat 24,2 procent. De stad Terneuzen heeft slechts een 25.000 inwoners en het achterland is dun bevolkt. Aan de Belgische kant biedt Gent ook een aantrekkelijk jazzprogramma. Voor bezoekers aan de noordelijke kant van Terneuzen is er de Westerschelde met een dure toltunnel. Een lastige positie, dus nieuwe jazzy bezoekers zijn altijd welkom.
In het programma wordt gezocht naar een mix van gouwe ouwe oftewel muzikanten die in het verleden ook publiek trokken, èn de wat opgerekte jazzgrenzen van het podium. Tot die laatste categorie behoort dan bijvoorbeeld het Lama Trio met Joachim Badenhorst die zojuist hun toernee hier afsloten. Voor het nieuwe jaar stond deze week een reguliere gast gepland en dat was Roy Hargrove. Daar is een erg vaste relatie mee; bij zijn laatste concert verklaarde hij zelfs: “I am a Terneuzenaar!” Andere regelmatige gasten zijn Rony Verbiest en Philip Catherine. België ligt nu eenmaal in de achtertuin.
En als we nog wat tips mogen geven voor 2017:
– op zondag 2 april speelt de Joris Posthumus Group met zijn vijf Japanse vrienden: Tokyo’s Bad Boys
– vrijdag 21 april speelt Ambrose Akinmusire (exclusief voor Nederland) zijn The Imagined Savior Is Far Easier To Paint samen met talenten van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen.
beeld en tekst EDDY EN ELLA WESTVEER
