Laten we eerlijk zijn. Monica Akihary is niet een zangeres die zich naar de voorste rij van de Nederlandse jazzscene dringt. Eerder is ze bescheiden en onopvallend. Toen ze begin dit jaar werd gebeld door de directeur van het Fonds Podiumkunsten, Viktorien van Hulst, was het enige dat ze kon bedenken dat er iets niet goed was met haar declaratie. Bijna iedereen, inclusief zij zelf, had er geen seconde aan gedacht dat aan haar de Boy Edgarprijs 2023 zou worden uitgereikt. Na haar optreden tijdens de uitreiking in het Bimhuis wist iedereen waarom zij die prijs had gekregen.
In het juryrapport wordt zij een improvisator en verhalenverteller genoemd. De zangeres, actrice en schrijfster Manoushka Zeegelaar Breeveld die de ceremoniemeester van de avond was, deed daar niet voor onder. Met humor praatte zij het programma aan elkaar, voerde de spanning op en vulde tijdens de snelle podiumwisselingen de gaten.
Monica Akihary opende de avond met haar vaste groep Boi Akih waarmee ze nog maar net haar kakelverse cd From and to Infinity had opgenomen. Met Boi Akih liet zij meteen horen wat muziek voor haar betekent. Of zoals het juryrapport het verwoordde: ‘Waarin ze optrekt met vele muzikale partners. Het avontuur opzoekt in samenwerkingen en niet stopt waar het schuurt’.
In deze groep kwamen de Molukken, Nederland, Guinee en Hongarije samen. Later die avond voegden zich daar nog een aantal andere nationaliteiten bij. Akihary zingt haar teksten in het Haruku en een enkele keer in Engels. Haruku, de taal van haar vader, werd thuis nooit gesproken en ze leerde die pas toen ze daarin vanwege de mooie, open klanken wilde zingen. Maar belangrijker dan dat is haar levenspartner en gitarist Niels Brouwer, die ze al sinds de middelbare school kent en die de muziek componeert en arrangeert. Zonder Brouwer was Boi Akih er niet geweest en misschien ook geen Boy Edgarprijs.
Het werd niet zo gebracht, maar de prijs zou in feite voor het koppel Brouwer – Akihary geweest kunnen zijn. Hoewel Brouwer zich deze avond zo veel mogelijk op de achtergrond probeerde te houden, vormde hun samenwerking bij alle groepen de kern van de muziek. Akihary zong haar Haruku-teksten met een intieme emotie van laag tot hoog. Niet-Molukkers konden er geen woord van verstaan, maar de woorden troffen de luisteraars als een pijl van Amor.
Boi Akih dat al sinds 1997 bestaat heeft niet stil gestaan. Niels en Monica hebben van een Molukse jazzgroep een wereldgroep gemaakt waarin Indiase, Aziatische en Afrikaanse invloeden zich met haar Molukse roots hebben verbonden tot een uniek gekleurd mengsel van vele invloeden en verbanden.
Zeker zo verrassend was het om te ontdekken dat Monica Akihary een zangeres is die met hetzelfde gemak gevoelige teksten in Haruku zingt als far-out avant-garde. Met de Argentijnse tenorsaxofonist Ada Rave werden associaties opgeroepen die met geluidsonderzoek, Greetje Bijma en Willem Breuker hebben te maken. Rave haalde bizarre geluiden uit haar saxofoon. Grommend, klakkend en met veel lucht werden schijnbaar onsamenhangende noten de ruimte ingeblazen die perfect pasten bij de al net zo vrije geluiden die Akihary zong.
Toen Tsammy Tsara Tsara, een legende uit Madagaskar, zich er met zijn traditionele gitaarachtige kabosy bij voegde en de free jazz plaats maakte voor meer structuur, viel op hoe fraai de snaren van Niels Brouwer en Tsammy kleurden met Akiharys stem.
Samen met Regina en Maria Lekransy werd een traditioneel Moluks lied gezongen, gevoelig en mooi waarmee een liefdevol eerbetoon werd gebracht aan de Molukken. Waarna met de kraakelektronica van Ruben Krieftenbelt met hetzelfde gemak de avant-garde kant van Akihary werd belicht.
Franky Douglas, in 1994 zelf winnaar van de prijs en vriend van huize Akihary mocht de door Jan Wolkers gemaakte wisseltrofee ‘John Coltrane’ (en de bijbehorende geldprijs van vijfentwintigduizend euro) overhandigen, waarna de avond naar een hoogtepunt toe werkte met een grote groep jazzmusici.
Met hard swingende jazz en lekkere arrangementen onderstreepten de blazers met saxofonist Yedo Gibson (Brazilië), trompettist Peter Somuah (Ghana) en trombonist Salvoandrea Lucifora (Italië) hoe belangrijk de multiculturele invloeden voor Akihary zijn. Dat deze musici waanzinnige solo’s speelden – in dit verband moet met name gewezen worden op de volledig loos gaande Gibson – was al snel duidelijk.
Ook dat Akihary met zo’n groep flitsende jazzmusici zich als een vis in het water voelde en haar punt maakte dat ze tot de veelzijdigste Nederlandse zangeressen en stemkunstenaars moet worden gerekend.
Tekst en foto’s TOM BEETZ
UITREIKING BOY EDGARPRIJS 2023
Bimhuis Amsterdam, 6 december 2023
Monica Akihary –stem
Niels Brouwer – gitaar
Dodó Kis – blokfluit
Nora Mulder – orgel
Sekou Dioubate – kora, n’goni
Bintou Kouyaté – percussie
Ada Rave – tenorsaxofoon
Tsammy Tsara Tsara – kabosy, citer
Peter Somuah – trompet
Camille Verhaak – klarinet
Salvoandrea Lucifora – trombone, tuba
Yedo Gibson – tenorsaxofoon
Nathaniel Klumperbeek – elektrische bas
Yoràn Vroom – drums
Ruben Kieftenbelt – modulaire synthesizer
Regina en Maria Lekransy – zang
Manoushka Zeegelaar Breeveld – MC
Dag Tom,
Wat fijn , ook al was het kort, je te ontmoeten in het Bimhuis.
Wat een prachtig verhaal heb je geschreven, werkelijk zo mooi en ook echt alle muzikanten genoemd en meer dan dat. En ook hele mooie foto’s!!!!!
Dank je wel!!!!!
namens ons allen,
Monica