Bert Palinckx, artistiek directeur en programmeur van November Music. Foto Gemma van der Heyden

Bert Palinckx is artistiek directeur van November Music. Vanuit die functie neemt hij het grootste gedeelte van de programmering van dit bijzondere festival, dat dit jaar voor de 25e keer wordt georganiseerd, voor zijn rekening. Hoe dit allemaal in zijn werk gaat – en nog veel meer – vertelt hij bij koffie en een koekje. “We zijn best een net festival geworden.” 

“Aan deze vijfentwintigste editie verbinden we eigenlijk niet zoveel feestelijks”, steekt Bert Palinckx van wal. “We hebben er wel aan gedacht, maar zien het meer als een toevalligheid, dat 25-jarig bestaan. Een viering past niet zo bij een festival dat actuele muziek programmeert. We kijken liever vooruit.” Gelukkig maar, want zo kan het gebeuren dat de programmering elk jaar weer voor verrassingen zorgt. November Music 2017 begint morgen (2 november, red.) met het Bosch Requiem 2017 – Memorial Park. Een festivalopening met telkens een verschillend Requiem vindt al een aantal jaren plaats in de St. Janskathedraal in hartje ’s-Hertogenbosch, maar is nu verplaatst naar ‘overbuurman’ Theater aan de Parade. En wordt dit jaar voor het eerst volledig georganiseerd door November Music.

Anthony Fiumara is de componist van ‘Bosch Requiem – Memorial Park’ waarmee November Music 2017 opent. Foto Roger Cremers

“Wij gaan het anders doen dan in voorgaande jaren”, legt de artistiek leider uit. “We willen het Requiem enigszins uit de kerkelijke hoek halen en wat meer theater toevoegen. Een belangrijke reden voor verandering is ook de akoestiek van de kathedraal. De directeur van het Nederlands Kamerkoor verzuchtte tijdens de voorbereidingen al: ‘Asjeblief niet in de kathedraal’. Ook de enorme kosten voor de technische voorzieningen in de kerk speelden mee. We zouden het Requiem aanvankelijk in de Catharinakerk laten opvoeren, maar in juni kregen we te horen dat dit niet door kon gaan. Dat was nogal een domper, omdat we voor de komende zes jaar alles hadden afgestemd op dit gebouw. Waarna we meteen gingen denken: we gaan de theatrale kant van het Requiem benutten en dan zitten we in Theater aan de Parade ook goed. Memorial Park begint morgenavond buiten. Dan is het koopavond en wordt het Requiem een evenement voor de stad. Als de uitvoerders zich naar binnen verplaatsen, blijft het hele muziekstuk buiten te horen.”

JOHN ZORN

Dat is de opening, maar helemaal spraakzaam wordt Bert Palinckx als hij het over een van de toppers van het festival krijgt: John Zorn. “Als er iemand model staat voor het concept van November Music dan is hij het wel. Ik heb contact opgenomen met zijn manager die zei: ‘Schrijf maar een brief, dan sturen wij die wel door. Als je niets hoort, dan gaat het niet door’. Het was vier maanden stil, tot ik op vakantie in Kroatië een mail kreeg. Ik heb terug gemaild en zoals het altijd gaat bij Zorn kreeg ik na drie minuten al een reactie. Een maand later ben ik naar New York gevlogen, heb hem een uur gesproken, waarna het ’s avonds rond was. Zorn gaf aan dat hij geen oude projecten wilde doen, daarom wilde hij alleen spelen met eigen mensen. ‘I don’t trust anyone else’, was zijn boodschap. Als je Zorns muziek hoort, zoals die Amerikanen dat doen; dat is zo bijzonder. Ik kan me voorstellen dat Zorn niet wil dat die zo energieke muziek door anderen wordt gespeeld.”

John Zorn is hét speerpunt van November Music 2017. Foto John D. Catherine T. MacArthur Foundation

“Elk van de negen concerten wilden we tijdens November Music op een andere plek hebben en ook nog in één dag. Dat betekende geen pauzes, niet voor Zorn maar ook niet voor mij, omdat ik alle concerten wil meemaken. Hoe moet het dan met eten, vroeg ik voorzichtig. ‘Ik eet niet tijdens concerten’, was het korte antwoord. Dit alles was twee jaar geleden, en nu komt-ie! Volgens mij heeft hij er wel zin in. Met hetzelfde project is Zorn ook in Serajevo geboekt. Zodoende kunnen wij de kosten delen. Vrijdag komen ze met z’n achtentwintigen in Nederland aan. Natuurlijk heeft dit project veel geld gekost. We hebben steun gekregen van het fonds Brabant C en van de gemeente ’s-Hertogenbosch. Ik ga er hierbij van uit dat we veertig mille aan kaartverkoop binnenhalen. Een aantal concerten is al uitverkocht.”

“John Zorn is zoals gezegd bij alle negen concerten aanwezig. Hij speelt er zelf twee. Daar heb ik niet om gevraagd, kwam-ie zelf mee. Ik heb hem wel het verzoek voorgelegd om een compositie-opdracht te aanvaarden. Hij liet weten dat hij daar nooit aan voldoet, maar hij komt wel naar Den Bosch met een nieuw werk. Of de komst van John Zorn een hartenwens is van me? Een beetje wel. Hij is nu 63 jaar. Heeft een ontzettende hekel aan reizen. Over een paar jaar kan hij best zeggen: ik reis niet meer. Dan hebben wij hem wel gehad, in de stad die zoveel raakvlakken heeft met Jeroen Bosch. Zorn is een enorme fan van deze schilder. Hij vindt het daarom ook heel leuk hier te komen spelen.”

Marike van Dijk brengt het project ‘The Stereography Project ft. Jeff Taylor’. Foto Kees Muizelaar

HEINER GOEBBELS

Gevraagd naar verdere hoogtepunten in de programmering, hoeft Bert Palinckx niet eens na te denken. “Ik ben een enorme fan van de Duitse componist en theatermaker Heiner Goebbels. In 2013 was hij ook bij ons. Ik vind hem een van de interessantste makers van dit moment. Er zijn overeenkomsten met Zorn; hij is dezelfde ‘selfmade man’. Hij heeft eveneens muziek gestudeerd en net als John Zorn alles zelf bedacht. Ensemble Insomnio brengt onder meer Goebbels’ Industry & Idleness. De componist is zelf aanwezig. Ik heb hem gevraagd een lezing te geven, wil hij graag doen. Heiner is een van mijn helden. Van mij mag hij altijd wel naar November Music komen!”

Waar Bert Palinckx met ongeduld naar uitkijkt is deel drie van de Minimal Music Marathon. The Theatre of Eternal Music Brass Ensemble brengt The Second Dream van een van de grondleggers van de minimal music, La Monte Young, uitgevoerd door acht trompettisten. “Dit werk bestaat slechts uit vier noten en duurt anderhalf uur. Wel met kwartnoten erbij, hoor”, lacht Bert Palinckx. “La Monte Young was altijd onbetaalbaar, komt door de rechten op zijn muziek. Vorig jaar zakte hij wat met zijn prijzen, omdat zijn muziek steeds minder werd gespeeld. Nu is het voor ons haalbaar. Young is een echte ‘control freak’. Er komt een heel lichtplan mee, uitsluitend uitgevoerd in de kleur magenta. Voldoen we daar niet aan, dan wordt zijn muziek gewoon niet uitgevoerd. Wij zijn een van de weinigen die aan zijn eisen kunnen voldoen.”

“Bijzonder dit jaar is het optreden van het Metropole Orkest met Cory Henry. We moeten gewoon een publiekstrekker hebben en dat is Cory Henry natuurlijk wel. Er zijn genoeg mensen uit de geïmproviseerde hoek die zeggen: hé, Cory Henry, die ken ik.”

Tony Roe, voorman van Tin Men and the Telephone – altijd in voor noviteiten – treedt op met het Metropole Orkest. Foto Gemma van der Heyden

Bert Palinckx trad in 1999 aan als artistiek directeur van November Music. “Ik begon de eerste jaren met musici als Luc Houtkamp, Fred van Hove, Daan van de Walle, Blast. Toen ik startte was het festival wat klassieker, met weinig impro in de programmering, waar bijzonder weinig mensen op af kwamen. Waarop ik dacht: dat gaan we zo niet volhouden, we moeten wat minder elitair te werk gaan. Rond 2008 is er een ommezwaai gekomen. Ik hield voor ogen dat in de komende jaren de subsidie wel eens verminderd zou kunnen worden. En wilde daarom ruimer en internationaler programmeren. Als mensen in die eerste opzet een bepaald concert niks vonden, dan stonden ze met lege handen. Daarop heb ik een soort parallelprogrammering ingevoerd: iets meer concerten aan de klassieke- en iets meer aan de improkant. We hadden daarbij geluk, omdat tegelijkertijd de Verkadefabriek ging draaien. We konden daardoor grotere evenementen laten zien, met name op het gebied van muziektheater.”

VERKADEFABRIEK

“Vanaf 2009 liep de tent wat bezoekersaantallen betreft vol. We begonnen toen ook met de VPRO-festivalbijlage, kregen subsidie, de Verkadefabriek ontpopte zich gigantisch, ik wist niet wat me overkwam. Nu kunnen we drie festivals in één bieden: gecomponeerde muziek, jazz en impro en muziektheater. Daardoor draaien vaak drie concerten tegelijk, waardoor we dan 1200 mensen op de been hebben. Bij ons zul je nooit het woord ‘experiment’ horen vallen. Mensen houden nu eenmaal niet van experimentele muziek. Als je haar toch zo noemt, loopt de helft van de toehoorders al weg. Bovendien zijn concerten bij ons niet te lang, ze beginnen altijd op tijd en eindigen op tijd, zodat de mensen altijd weer thuis kunnen komen. We zijn best een net festival geworden, maar dit werkt wel. Ook de entreeprijzen houden we beperkt. In Amsterdam betaal je vaak een tientje meer.”

Tijdens de Fiumara-marathon wordt werk gespeeld van onder andere Mayke Nas. Foto Gemma van der Heyden

Het is niet voorgekomen dat in de jaren dat Bert Palinckx programmeert, hij moeite had edities van het festival rond te krijgen. Door al zijn reizen maakt hij kennis met velerlei soorten muziek, uiteraard ook die welke hij niet kent. Omdat de voorbereidingen voor met name grote projecten soms jaren vergen, schuiven andere initiatieven vanzelf door naar volgende jaren. Over de aard van zijn keuzes maakt hij zich ook al niet druk: “Ik programmeer muziek die ik waardeer. Die hoeft niet altijd mijn smaak te zijn, kan ook niet natuurlijk. Ik werk nauw samen met Koen Graat, die vooral jazz en wereldmuziek programmeert. Daarvoor trekken we vaak de wereld in. Tien jaar geleden hebben Koen en ik besloten internationaal naar unieke projecten te gaan zoeken. Als je een festival bent voor de muziek van nú, dan moet je laten horen wat er in de wereld speelt. Ik ben nu al druk om Ensemble Modern te boeken voor de 2019-editie. Dan praat je wel over het beste moderne-kamermuziekgezelschap ter wereld. Dat nodigen we niet zomaar uit, dan moet het iets unieks worden. Daarom kost zo’n project ook twee jaar voorbereiding. Ensemble Modern doen we trouwens samen met Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam.”

Maarten Ornstein maakt deel uit van een trio, waarvan naast hem Mike Fentress en Rima Khcheich deel uitmaken. Foto Gemma van der Heyden

RANDJE

“Voor volgend jaar tref ik voorbereidingen voor Medeski Martin & Wood. Als je daar iets bijzonders omheen maakt, wordt een concert ook voor hen belangrijk. We werken ook samen met podia, bijvoorbeeld De Bijloke in Gent. Zo kun je van elkaars ideeën dingetjes meepikken. Uiteindelijk beslis ik over de keuzes die worden gemaakt. Bij November Music moet er altijd een randje aan zitten. Gelukkig hoeven wij niet mooi te programmeren. Dit jaar zijn er iets minder Nederlandse musici gecontracteerd, omdat we de zaken niet altijd rond kregen. Sommigen zijn doorgeschoven naar volgend jaar. We zijn daar heel precies in. Je zou ook kunnen denken: lukt het niet, dan pakken we die of die wel. Je moest eens weten wat we elk jaar aan musici moeten invliegen, de meesten zijn niet op tournee. Voor hun vervoer hebben we onafgebroken twee chauffeurs op de weg.”

En soms heeft de artistiek directeur stoute plannen. Bijvoorbeeld als hij mijmert dat hij wel een zomereditie van November Music zou willen. “Leuk toch, November Music in juli.” Wat hij ook wel ziet zitten zijn afleveringen die in de open lucht plaatsvinden, ook al is het november. “Winters worden immers steeds warmer”, lacht hij. “We hebben niet als doel om steeds groter en groter te worden. We willen wel meer publiek bereiken. En ja, dan wordt het wel groter, ja. Volgend jaar? Er zijn natuurlijk geen twee John Zorns, dus dan verzinnen we weer iets anders.”

“Ik ben ook zomaar in deze functie gerold, elk jaar word ik wel beter, denk ik. Tomoko Mukaiyama (pianiste, beeldend kunstenaar, componist en regisseur, red.) had ik ook wel willen hebben. Zij doet wat met kleding, een project dat alleen nog maar in China is te zien geweest. Een verbintenis met November Music kregen we nu niet rond.”

Dimitri Verhulst brengt met Corrie van Binsbergen een ingekorte festivalversie van het prachtige ‘Godverdomse dagen op een godverdomse bol’. Foto Gemma van der Heyden

LIEFDE VOOR MUZIEK

En dan de hamvraag: wil Bert Palinckx het roer nog lang in handen houden? “Als er niets anders op mijn pad komt, zou ik zeggen: waarom niet? Dit is de leukste baan die je kunt hebben. En zolang ik nog ideeën heb… Dit geldt ook voor Koen en zakelijk directeur Theo van Dooremalen, met wie ik al zo lang samenwerk. Wij doen dit uit liefde voor de muziek.”

RINUS VAN DER HEIJDEN

November Music 2017 ontrolt zich van 2 tot en met 12 november op twintig locaties in ’s-Hertogenbosch. In die elf dagen worden tachtig concerten georganiseerd. Meer informatie is te vinden op de website:

www.novembermusic.net

Previous

Jazz International Rotterdam succes zonder grote namen

Next

Opening November Music groots en triomfantelijk

Lees ook