Geheel in de stijl van Doek gaat de zeventiende editie van het gelijknamige festival in Amsterdam er geheel anders uitzien dan de voorgaande zestien. Doek is dat immers aan zijn stand verplicht. Het collectief van improviserende musici wil namelijk altijd onderzoeken, experimenteren en vandaaruit concerten beleggen. Dat houdt in dat er telkens nieuwe wegen worden ingeslagen, ook met het jaarlijkse Doek Festival. Dit jaar is The Market (de markt) het thema van drie dagen muziek.
Volgens coördinatrice Carolyn Muntz vormt het thema ‘Markt’ de basis voor improvisaties die het gehele festival beheersen. “Doordat het Bimhuis wordt ingericht als een markt, kun je zeggen dat het festival dit jaar het karakter krijgt van een soort muziektheater. Alle stoelen gaan eruit, de musici treden in elke hoek van de concertruimte op, het publiek loopt tussen de kraampjes door en doordat er ook een bar is opgesteld, hoeft niemand de ruimte te verlaten”, licht de coördinatrice toe.
TROUWKAPEL
Op vrijdag – de openingsdag – is er een city- of urbanmarkt, zoals Carolyn Muntz het omschrijft, op zaterdag is het Bimhuis ingericht als een bazaar. Op deze tweede dag is er ook een soort trouwkapel, op vrijdag zijn er allerlei kraampjes met onder meer cd’s. Of zoals het persbericht het zeer enthousiast omschrijft: ‘uitwisselingen van spullen, diensten, geuren, smaken, culturen, klanken, blikken, blozen, vloeken en valuta’. “Op het podium van het Bimhuis zijn ook kraampjes opgesteld, evenals aan de zijkanten. De musici zijn overal. Zo ook het publiek, dat vrij door de ruimte kan lopen en de kraampjes bekijken.”
En daar overheen is de muziek gespannen. Bij binnenkomst al worden de bezoekers verwelkomd door een orkest, dat op vrijdag muziek speelt van Misha Mengelberg en op zaterdag van Cor Fuhler. Maar meteen daarna gaat het vooral om de acht Doek-leden Eric Boeren, John Dikeman, Kaja Draksler, Oscar Jan Hoogland, Wilbert de Joode, Michael Moore, Jasper Stadhouders en Wolter Wierbos, die speciaal voor de twee Market-thema’s nieuw werk hebben geschreven. Zij gaan beide dagen een improviserende confrontatie aan met bijzondere gasten als beeldend kunstenaars, theatermakers, muzikanten en performers. Onder hen schitteren de namen van Harald Austbø, Nelli Bodt, Ibelisse Guardia Ferragutti, Onno Govaert, Dana Jessen, Sieto Noordhoorn, Annelie Koning en Mola Sylla. Ook enkele van deze gasten brengen nieuw werk mee, waardoor de improvisaties elkaar in elk geval gaan bestuiven.
Een speciale rol op vrijdag is weggelegd voor zangeres Ibelisse Guardia Ferragutti, die ook performer is. Zij leidt het publiek door de ruimte en is dirigent. “Ibelisse is zeker een gangmaker”, zegt Carolyn Muntz beslist. “Op zaterdag staan de dansers Makiko Ito en Miri Lee centraal, die met zanger Mola Sylla een belangrijke rol gaan vervullen.”
SATURNALIA
Vrijdag en zaterdag in het Bimhuis, maar dan is de koek nog niet op. Zondag is Sexyland op het NDSM-eiland in Amsterdam de place-to-be, waar onder het thema Saturnalia het Doek Festival 2019 wordt afgesloten. Daarvoor worden vier groepen samengesteld, met Doek-musici en gasten als violiste Mary Oliver, gitarist Miguel Petruccelli en drummer Tristan Renfrow, tenorsaxofonist Ab Baars, drummer Onno Govaert en pianist Nico Chientaroli. Alle musici vloeien nadien ineen in de finale Bacchanalia: La Orquesta die met anderhalf uur muziek de 17e editie van het Doek Festival afsluiten.
Carolyn Muntz vindt het maar wat spannend. Het Doek Festival krijgt elk jaar een ander gezicht. “In de maanden augustus en september gaan de musici van Doek met elkaar praten en dan bekijken ze wat ze belangrijk vinden voor het festival van het komende jaar. Vorig jaar richtten we de schijnwerpers op Stichting Doek, in 2017 belichtten we de Amsterdamse scene, plus die van Berlijn en Chicago. En we hebben ook al eens een samenwerking gedaan met Anthony Braxton. Er is altijd maar één lijn: improvisatie. Met daarbij de vraag: wat is op dit moment interessant?”
De muziek waar Doek voor staat en die zij ook uitdraagt, heeft nauwelijks nog bestaansgrond in Nederland. Carolyn Muntz is zich daar terdege van bewust. “TivoliVredenburg programmeert onze muziek wel, Plusetage in Baarle-Nassau ook, maar die organiseren maar zo’n acht concerten per jaar. De Pletterij in Haarlem programmeert wel eens, de Zomer Jazz Fiets Tour doet het op die ene dag, eenmaal per jaar. Bartho van Straaten van Paradox in Tilburg heeft mij wel eens gezegd, dat hij er niets meer voor voelt, omdat er geen hond naar dit soort concerten komt.”
ONTMOEDIGEN
De Doek-coördinator laat zich er niet door ontmoedigen. “Wij gaan door, we spelen ook veel in het buitenland. We hebben geluk dat sinds onze start in 2001 fondsen ons gunstig gezind zijn, dan ben je niet zo afhankelijk van podia. En bovendien hebben we in Amsterdam nog Zaal 100 en vooral De Ruimte, dat is voor ons een soort thuisbasis. In de hoofdstad is sprake van een heel grote scene voor de muziek van Doek. Maar ja, afzetting ervan blijft altijd beperkt.”
Waar Doek voor staat vindt Carolyn Muntz moeilijk om te benoemen. Toch doet zij een poging. “Wij willen een goede scene ontplooien voor Doek-musici, zodat die scene ook baat heeft bij Doek. We willen muziek ontwikkelen en doorgeven. Binnen Doek mixen sommige mensen geïmproviseerde- en gecomponeerde muziek. Want er zijn nogal wat musici die een andere benadering hebben van muziek. De term free jazz gebruiken we niet. Dan denken mensen meteen aan Cecil Taylor en Albert Ayler. Wij zijn namelijk niet vies van een mooie melodie! Doek maakt meestal geen gebruik van akkoordenschema’s, want dan ga je over het thema improviseren. Bij ons is meer sprake van groepsimprovisatie en ruimte voor improvisatie voor elke musicus, ook voor een drummer!”
RINUS VAN DER HEIJDEN
Foto’s GEMMA KESSELS
Doek Festival 2019 – The Market
Bimhuis Amsterdam, 14 en 15 juni ‘19
Doek Festival 2019 – Saturnalia: Closing Party
Sexyland Amsterdam, 16 juni ‘10
