De maat van het mondstuk, een schnabbel en de hoogte van het honorarium dat daaraan verbonden was, dat waren gespreksonderwerpen van Tilburgse musici die in de jaren vijftig van de vorige eeuw het orkest De Swingers vormden. Praten derhalve, maar hoorde daar ook niet ‘doen’ bij? Zeker weten. ‘Doen’ werd ingezet met de oprichting van de Tilburg Big Band, die dit jaar het zestigjarig bestaan viert.
Het was op 10 januari 1958 dat de beroepsmusici Theo Doorenbosch, Jan Nooijens, Tom Bartels sr., Cees de Bekker en Leo van Wezenbeek in een Tilburgs etablissement de koppen bij elkaar staken, arrangementen van My Blue Heaven, Song Of India en Blue Skies op de lessenaar zetten en gas gaven: de eerste noten van de Tilburg Big Band verstierven. Maar het duurde nog vijf jaar voordat het orkest voor het eerst een podium betrad. Nadien heeft dit talloze keren plaatsgevonden. En nu, in het feestjaar 2018, gebeurt dat zaterdag 26 mei voor de tig-ste keer in muziekpodium Paradox, waar de Tilburg Big Band na vele omzwervingen een vaste stek heeft gevonden. En uiteraard het jubileumconcert plaats vindt.
We zitten aan een tafeltje in een leeg Paradox, waar de Tilburg Big Band zojuist zijn zondagse repetitie heeft afgewerkt. Aangeschoven zijn Harrie Maes, het oudste lid van het orkest en Anthony Lubbers, het jongste. De eerste speelt vanaf het begin – “Ik weet het ook niet precies meer, zeg maar vanaf 1960” – in de big band, de tweede sinds anderhalf jaar. Maes is 77 jaar, Lubbers 25. Maar leeftijd maakt niets uit bij ‘hun’ orkest: het is het speelplezier, de rijkdom aan repertoire en de professionaliteit die beiden boeit. Uiteraard heeft trompettist Harrie Maes er velen zien komen en gaan in die bijna zestig jaar. “Dat is voor mij de grootste verandering geweest. Ik schat dat ik toch tussen de honderdvijftig en tweehonderd musici heb meegemaakt. Daar waren nogal wat conservatoriumstudenten bij. Velen kwamen via Maino Remmers, onze vorige dirigent. ‘Hup, jij gaat naar de Tilburg Big Band’ luidde vaak het commando.” Thans bekende musici als Hein van de Geyn, Paul van Kemenade, Henk Koekkoek, Pieter Bast, Rik Bartels, Toon Segers, Jan van den Berg en Hans Sparla deden ooit hun eerste ervaring op bij het Tilburgse semi-professionele orkest.
AFSTUDEREN
Anthony Lubbers is vierdejaars student aan Fontys Conservatorium in Tilburg. 19 juni studeert hij af. Of hij dan bij de Tilburg Big Band blijft? “Absoluut. Ik heb hier mijn netwerk opgebouwd. Zo’n anderhalf jaar geleden werd ik gevraagd, omdat de oude lichting saxofonisten vrijwel geheel was opgestapt. Ik moest er even over nadenken maar kwam al snel tot de conclusie dat het goed is om in een big band te spelen. In mijn eerste en tweede studiejaar viel ik wel eens in. Nu ben ik op tenorsaxofoon vast bandlid. Ik ben gegroeid in het lezen van muziek en herkennen van patronen. En je leert met anderen te spelen. Bijna elke week studeer je een nieuw stuk in. En nu moet ik weg, repeteren bij een ander orkest, de Don Carlos Backing Band. Daarnaast speel ik in nog vier orkesten. Die groepen vormen na mijn eindexamen mijn inkomen.”
Inmiddels zijn Laeititia van Krieken en Henk Vellema ook aan tafel komen zitten. Beiden zijn musicus in de Tilburg Big Band, maar ook bestuurslid. Vellema is al veertig jaar actief, Laetitia van Krieken pas twee jaar. Zij meldde zich nadat ze had gehoord dat de big band in acute nood verkeerde. Eerstens had het orkest al enige tijd geen pianist. Die plek nam zij in. Juist in de periode dat de big band wankelde. “De hele saxofoongroep was weg en moest worden vervangen”, blikt Harrie Maes terug. “Bovendien overleed onze contrabassist Jean Reijnders en kreeg dirigent Maino Remmers gezondheidsproblemen. Tot overmaat van ramp vertrokken wat bandleden naar het buitenland en belandde altsaxofoniste Renske Elzerman in het ziekenhuis. Ik denk dat er nog een man of twaalf over was. En dat allemaal in een tijdsbestek van een jaar. Door Facebook, advertenties en via-via zijn we aan nieuwe mensen gekomen.”
“We dachten daarbij om een connectie te leggen met jonge muzikanten”, vult Laetitia van Krieken aan. “De gitarist en baritonsaxofonist zijn bijvoorbeeld ook afkomstig van het conservatorium. Bovendien kregen we het idee meer projecten op te gaan zetten. Dat resulteert onder meer in de deelname van zangers en zangeressen tijdens ons jubileumconcert. Voorts zijn we van plan om jonge solisten in te zetten. Dit soort lijntjes willen we continueren.” De pianiste is niet de eerste de beste. Zij is ook componist, arrangeur en zij zingt. Zij speelde tussen 1997 en 2004 als toetsenist bij popgroep The Nits. Later richtte zij de Laetitia van Krieken Big Bang op, waarbij onder andere het Zapp String Quartet en gitarist Anton Goudsmit meespeelden.
SCHOUDERS ERONDER
Het mag op zijn zachtst gezegd verwonderlijk heten dat zij nu haar schouders zet onder het bestaan van de Tilburg Big Band. “Ik vind in een big band spelen gewoon leuk”, verklaart Laetitia van Krieken. “Ik vind het avontuurlijk en een uitdaging om snel weer nieuwe stukken in te studeren. Zo’n dikke vijfentwintig jaar geleden speelde ik ook in de Tilburg Big Band toen nog onder Jan Nooijens (legendarische leider, componist en arrangeur van Tilburg Big Band, rvdh). Pianisten zijn tegenwoordig moeilijk te krijgen, maar als iemand zich aandient mag het, hoor”, lacht zij. “Ik heb geen super-ambities om in deze big band te spelen, maar ik ben er gewoon ingesprongen omdat ik dat nodig vond. Samen met Henk (Velema). De Tilburg Big Band is een vereniging en wij zijn daar voortrekkers van.”
Henk Velema speelt in de Tilburg Big Band trompet, maar erbuiten doet hij nog veel meer voor het orkest. Hij beheert bijvoorbeeld het archief en zet de bladmuziek op pdf. Daar kan iedereen bij om deze te downloaden. In 1977 studeerde hij af aan het Brabants Conservatorium. “Het was de tijd van de big-bandconcoursen”, herinnert hij zich. “Die werden in Schouwburg Tilburg gehouden, georganiseerd door het bestuur van de Tilburg Big Band. Ik studeerde in 1977 af op het Brabants Conservatorium en meldde me toen hij de big band van Hub Musch in Eindhoven. En nu speel ik tegelijk met percussionist Harrie Claesen al veertig jaar bij de Tilburg Big Band.”
Een van de (weinig) vrouwelijke leden van het nu jubilerende orkest is basgitariste Dorieke Schippers (36). “Ik speel hier nu een kleine twee jaar. In het begin viel ik in, nu heb ik een vaste plek. Ik vind het een heel mooie kans om deel uit te maken van dit orkest. Ik zit tussen goede musici van wie ik veel kan leren. Ik speelde voorheen in amateur-big bands, maar de manier van werken bij de Tilburg Big Band is totaal anders. Bij de zondagse repetities leer ik veel, de rest doe ik thuis. Het is een feestje om naast een keigoede drummer te spelen. Ik heb altijd mensen om me heen die beter zijn dan ik. Luisteren en veel spelen, dat is mijn stijl van leren. Of ik al lang bas? Ik startte toen ik 24 jaar was, maar op mijn derde ben ik al begonnen met muziek maken.”
VERANDERD REPERTOIRE
Het repertoire van de Tilburg Big Band heeft in de loop der jaren een ware metamorfose ondergaan. Begonnen met composities van Bert Paige, Count Basie, Duke Ellington, Glenn Miller en vooral Stan Kenton verschoof het repertoire naar muziek van Bert Joris, Pat Metheny en Michel Camilo. “Het is niet zo dat elke soort muziek bij ons past, maar het big-bandrepertoire is breed”, zegt Harrie Maes. “Onze dirigent Daan Morris zorgt voor de stukken en arrangeert ze ook. En we hebben een programmacommissie. Soms brengen mensen uit de band ook materiaal mee.” En door de verschillende dirigenten die het orkest in de loop van zestig jaar had, is het oeuvre uiterst breed gebleven.
Voor het jubileumconcert van 26 mei is een aantal oud-leden uitgenodigd om te komen soleren: Hans Sparla, Henk Koekkoek, Pieter Bast, Claire Porter, Jan Westerterp en Renske Wassink. “We hebben hen gevraagd zich een stuk te herinneren uit het oudere repertoire”, zegt Laetitia van Krieken. “Zo wordt onder meer American Patrol naast moderner werk gespeeld. Wat zang betreft zijn er ook een paar klassiekers te horen, onder meer van Peggy Lee. Plus een aantal bekende standards.”
Het moge duidelijk zijn: de Tilburg Big Band is niet alleen een springplank naar een verdere carrière, er wordt ook doodgewoon veel plezier beleefd. “Ik heb wel de intentie gehad ooit beroeps te worden, maar het is er nooit van gekomen”, lacht Harrie Maes. “Dat ik bijna zestig jaar bij deze big band heb kunnen spelen heb ik ook te danken aan mijn vrouw. Ik was en ben elke zondagmorgen van huis. Als zij daarmee niet had ingestemd, was mijn muzikale leven heel anders gelopen. Voor veel anderen is zo’n vrije zondagochtend van huis zijn, een probleem. Maar de zondag is gewoon de beste dag. Of ik ook nog ergens anders speel? Jazeker, in een koperkwartetje met twee trompetten, een tuba en een trombone. Het vertolkt licht klassiek en wat jazzachtige dingen. En op mijn piccolotrompet speel ik ook Händel. Dat is een typische componist voor piccolotrompet. Ik amuseer me dus wel.”
CARMINA BURANA
Tot slot weet Henk Velema nog te melden dat de Tilburg Big Band na het jubileumconcert meteen weer aan de bak moet. “Op 10 juni is er een Korendag in Concertzaal Tilburg. Die sluiten wij af met delen uit de Carmina Burana. Dirigent Daan Morris arrangeert de muziek. Dat wordt dus weer volop huiswerk voor ons.”
RINUS VAN DER HEIJDEN
Foto’s GEMMA VAN DER HEYDEN
Jubileumconcert Tilburg Big Band
Paradox Tilburg, 26 mei ‘18
