Vibrafonist Vincent Houdijk start deze week met zijn Polestar Project. Dat wordt tot klinken gebracht door een – zeg maar – ‘weirde’ combinatie van instrumenten: Vincent Houdijks vibrafoon, een elektrische fagot en handpans.
De vibrafoon is een instrument dat zeker tot de jazz mag worden gerekend: Lionel Hampton, Milt Jackson, Bobby Hutcherson, Mike Manieri, Cal Tjader en vele anderen hebben deze ‘bak’ met metalen toetsen een vaste plaats gegeven binnen de jazz. In Nederland is Vincent Houdijk een bevlogen musicus, die zijn vibrafoon onder een breder publiek wil brengen. Maar dat niet alleen. Zijn boodschap is breder, er zijn immers nog andere instrumenten die je zelden of nooit door jazzmusici ziet en hoort bespeeld. In zijn zoektocht om de vibrafoon aan andere anonieme instrumenten te koppelen, kwam hij uit bij een elektrische fagot en handpans.
Je mag derhalve verwachten dat Vincent Houdijk met zijn kwintet VinnieVibes plus gasten Paul Hanson met zijn elektrische fagot en Kabeçaõ met zijn handpans voor avontuurlijk concerten gaan zorgen. Van 28 oktober tot 11 november toeren zij door Nederland met het Polestar Project. Om het plaatje compleet te maken: met altsaxofoon, gitaar, contrabas en basgitaar, drums en dus de vibrafoon, fagot en handpans.
“De vibrafoon mag in de jazz dan wel een soort voetafdruk hebben, maar dikwijls is het zo dat niemand een vibrafoon nodig heeft”, zegt Vincent Houdijk. “Als ikzelf niets initieer, kan ik weinig spelen. Samen met mijn kwintet VinnieVibes breng ik nu drie werelden samen, er is sprake van een soort drieluik. Ik ben aan het componeren geslagen, waarbij de vraag zich voordeed hoe ik naar de fagot en handpans toe kon schrijven. Ik heb daarvoor veel beluisterd op YouTube en vaak overleg met Paul en Kabeçaõ gepleegd. De stukken zijn klaar, nu de beide gasten in Nederland zijn kunnen we nog veranderen en aanpassen. Ik heb het repertoire zelfs zo geschreven, dat we het ook kunnen spelen als ze na de tournee weer vertrokken zijn.”
Sinds april 2020 is Vincent Houdijk bezig met het Polestar Project. “Corona gaf daar alle tijd toe. Ik wilde heel graag iets organiseren met buitenlandse musici. Ik heb daarvoor zelfs een hurdy gurdy (een draailier) gecheckt en een polyfone boventoon zangeres overwogen. Maar haar agenda bleek vol. Toen heb ik Carlos benaderd (Kabeçaõ is de artiestennaam van Carlos Rodrigues, rvdh), met wie ik wel eens heb gejamd tijdens een festival in Portugal. En ook kwam ik uit bij Paul Hanson. Hij is de grondlegger van de elektrische fagot en heeft zich gespecialiseerd in de vermenging van elektronische effecten en improvisaties. Hij past zijn Hocket Delay-techniek toe, waarbij hij werkt met gitaarpedalen. En kan zodoende alle kanten op.”
“Voor Kabeçaõ heb ik speciaal in toonsoorten moeten schrijven, omdat hij geen noten kan lezen. Elke handpan kent namelijk maar één toonsoort. Hij is volstrekt autodidact., maar wel een autoriteit op deze instrumenten. Ik heb de muziek een beetje in Carlos’ meditatieve sfeer gehouden.” Tijdens de concerten worden nieuwe stukken gespeeld, die uit solopassages voor de fagot en de handpans bestaan, of met de gehele bezetting worden uitgevoerd.
Toen Vincent Houdijk Paul Hanson – hij speelde onder andere bij Tower of Power en bij Bela Fleck & The Flecktones – benaderde, was die meteen enthousiast. “Paul had anderhalf jaar niet gespeeld, hij was als een kind zo blij met mijn aanbod. Bij Carlos liep het iets moeilijker. Hij is on-line niet zo actief, maar uiteindelijk was hij ook enthousiast. Ik heb wel twee, drie weken aan hem moeten trekken. Aanvankelijk was hij ook nog wat huiverig vanwege corona en hij vertelde over rugklachten, maar op het laatst zei hij: we gaan ervoor. Nu vindt hij het fantastisch. Ik denk dat hij er wat tegenop zag, omdat hij geen ervaring heeft met jazz. Hij is van oorsprong een straatartiest, die zichzelf geleerd heeft om de handpans te bespelen.”
In deze donkere tijden van Covid-19 blijft het doembeeld dat Mislukking heet, als een onweerswolk boven elk georganiseerd initiatief hangen. Daar zijn diverse redenen voor. De belangrijkste zijn de voortdurend veranderende gezondheidssituatie, waarvoor overheden steeds maar weer beperkende maatregelen bedenken. De andere reden is dat veel potentiële concertbezoekers nog niet durven of willen om evenementen te bezoeken. Dat zorgt voor musici voor bijna onmogelijke situaties om speelgelegenheid te creëren. Daarvan is ook Vincent Houdijk zich ten zeerste bewust.
“Het Munttheater in Weert, waar het tweede concert van de tournee zou plaatsvinden, heeft het optreden gecanceled. Er waren te weinig kaarten verkocht. Ook op andere plekken loopt het niet zoals gewild. Ik hoop dat fondsen die dit project hebben gehonoreerd, ook in die gevallen gaan uitbetalen of achteraf financieel bijspringen. Ik weet niet hoe dat in de praktijk werkt, maar als er nog meer concerten worden afgezegd, betekent dat een ramp.”
De onzekerheid waarmee Vincent Houdijk nu kampt, treft vele, vele anderen. Nieuwe beperkende maatregelen zouden musici nog verder in de verdrukking brengen. Maar bij de vibrafonist blijft het zonnetje achter de wolken schijnen. Temeer daar hij uitzicht heeft op een nieuwe, revolutionaire vibrafoon. “Ik heb contact met Adams Musical Instruments in Ittervoort. Zij zijn speciaal voor mij een instrument aan het ontwikkelen met een bereik van drieëneenhalf octaaf. Dat houdt in dat de vibrafoon er aan de onderkant een half octaaf bij krijgt. Het is vanwege patenten nog niet helemaal af. Maar voor de tournee probeert Adams zo’n drieëneenhalfs-octaaf-vibrafoon klaar te hebben.”
RINUS VAN DER HEIJDEN
