Oude en tevens glorieuze tijden lijken te gaan herleven, nu er een Zuid Nederlands Workshop Orkest in oprichting is. Initiatiefnemers zijn de jazzmusici Jeroen Doomernik en Paul van Kemenade. Zij hebben het in de jaren tachtig zo roemruchte Brabants Leerorkest als uitgangspunt genomen voor een nieuw initiatief, dat zich gaat richten op jongeren tussen de 15 en 25 jaar. Voorlopig nog in Brabant, maar Limburg en Zeeland staan ook op het verlanglijstje. “De titel is niet voor niets Zuid Nederlands Workshop Orkest.”
Paul van Kemenade liep al een aantal jaren met het idee rond een vervolg te geven aan ‘zijn’ Brabants Leerorkest (BLO), dat hij in 1980 startte en waarmee hij ruim vier jaar lang workshops inrichtte. Uiterst succesvol, want “een groot deel van de deelnemers van toen is goed terecht gekomen in een bloeiende muziekpraktijk”, zeggen Van Kemenade en Doomernik. De laatste maakte ook deel uit van het BLO, evenals musici als Eric Vloeimans, Pieter Bast, Paul de Leest en Jack Maas. “Maar dat was toen, we gaan nu beginnen aan het Zuid Nederlands Workshop Orkest (ZNWO)”, zegt Jeroen Doomernik. “In ’s-Hertogenbosch bijvoorbeeld zijn ontzettend veel jonge musici die graag willen leren. Ik leid al 25 jaar de Stichting Jazzwerkplaats, een van de grootste workshopstichtingen van het land. Met het ZNWO willen we jongeren bereiken tussen de 15 en 25 jaar, precies zoals vroeger bij het BLO. We mikken daarbij niet specifiek op talentvolle musici, maar veel meer op hen die iets te vertellen hebben op hun instrument. Die eigengereid zijn en een eigen invulling geven aan de muziek.”
EXPLOSIE
“Tijden veranderen”, weten Paul van Kemenade en Jeroen Doomernik heel zeker. “Iedere aankomende musicus is tegenwoordig goed onderlegd, internet is daar een geweldige hulp bij. Jongeren communiceren zo rap met muziek. Wij moesten het doen met plaatjes beluisteren, nu gaat het van ‘bats’, hebben ze meteen muziek. Op dit moment is er een explosie aan jonge musici. Velen daarvan willen leren en dat kan het best via workshops. Jazz is bij hen springlevend, nu het publiek nog. Je kunt het publiek niet kwalijk nemen dat het niet op de hoogte is van jazz. De discipline jazz werd niet gehoord of gezien en daarmee kweek je geen nieuw publiek. Voor muziekonderwijs is al vele jaren geen geld meer. Daarmee is vrijwel alles kapot gemaakt en een verloren generatie gekweekt. Nu er weer geld is toegezegd voor educatie, kan er worden opgebouwd, maar dat gaat twintig jaar duren. Workshops hebben de toekomst. Docenten en leerlingen komen elkaar daar weer tegen. Zo vullen workshops een gat in de markt op.”
Paul van Kemenade wijst in dit verband op zijn vele concertreizen, onder meer naar China en Rusland. “Daar bestaat het publiek voor de helft uit jongeren”, zegt hij. “Onze muziek is daar veel meer onderdeel van de bestaande cultuur. Waarom daar wel en hier niet?” En Jeroen Doomernik: “Hier bestaat de muziekcultuur voor jongeren uit Giel Beelen. Toen Paul begon met het BLO, was er niks. Nu is het weer zo. Wij zorgen voor een invulling van alles wat er ooit was en door de politiek naar de klote is geholpen. Brabant was ooit een bolwerk op het gebied van jazz en geïmproviseerde muziek. Denk aan Wilhelmina in Eindhoven, de Kaketoe in Den Bosch en Paradox in Tilburg. De eerste twee podia zijn er al niet meer. Toch is wat daaruit is voortgekomen nog steeds voelbaar. Wij hopen met het ZNWO op een nieuw begin.”
“We willen de groep waarmee we gaan starten podiumervaring laten opdoen”, verklaart Paul van Kemenade. “Als ik met mijn oude kwintet ergens speelde, dan was het Brabants Leerorkest daar ook bij. En zo moet het straks ook zijn: als je met je eigen groep speelt, dat daar het Zuid Nederlands Workshop Orkest ook bij aansluit. Bij ons kunnen leerlingen dingen uitproberen, zaken móeten bij ons fout gaan. Dat is in tegenstelling tot de officiële podia, die gebukt gaan onder subsidiedruk en waar alleen maar scoren telt. Jonge musici krijgen daar geen kans, alles moet productie-áf zijn. In het ZNWO leren ze op hun bek te gaan. Wij springen in op wat er niet is.”
VLAGGENSCHIP
Het Zuid Nederlands Workshop Orkest moet in de ogen van Jeroen Doomernik en Paul van Kemenade een nieuw vlaggenschip worden in het Zuid-Nederlandse muzieklandschap. “Het doet er niet toe of deelnemers ontzettend goed kunnen spelen. Ze moeten wel muziektheoretisch onderlegd zijn en hun instrument goed beheersen. Ze moeten het niet erg vinden op hun bek te gaan en risico’s te nemen. We zoeken naar musici die iets van zichzelf hebben. Ze hoeven nog geen eigen geluid te hebben, daar kunnen wij wel aan kneden. Als iemand denkt dat hij er nog aan toe is in te schrijven voor het ZNWO moet hij of zij weten dat we niet aan afkraken doen”, zeggen beiden stellig.
De eerste werving voor het ZNWO vindt plaats op zaterdag 16 december in Paradox in Tilburg. “Daarna zien we wel verder. We doen een oproep voor deelnemers aan iedereen: docenten, leiders van fanfares, drumleraren, noem maar op. Het mag vooral geen prestigekwestie worden, nee zeg! Het ZNWO heeft een eigen stem, het mag niet afschrikken, iedereen is welkom. Waarbij we aantekenen dat het niet om een beginnersworkshop gaat, we zijn geen uitlegcafé. De muziek die wordt gespeeld komt vooral van ons beiden. We hebben echter ook Brabantse componisten uitgenodigd. Een ervan is Jesse Passenier. Ons uitgangspunt is jazz van nu in de volledige breedte. We zijn niet gebonden aan restricties, we laten de leerlingen het hele palet gebruiken, zonder dat ze er iets van af weten.”
ONTMOETEN
De repetities van het ZNWO beginnen in januari, om de week op maandagavond in Paradox. “Het gaat vooral ook om ontmoeten, niet om een meester-gezelverhaal. Wij staan beiden voor het orkest; twee leiders is uniek. De uitdaging voor de leerlingen is om te willen optreden. Vaak wordt iemand dáárom musicus. Het eerste optreden van het orkest is al geboekt, tijdens het festival Stranger Than Paranoia 2018. Maar optredens op het Jazzwerkplaatspodium van Jazz in Duketown en November Music zijn ook mogelijk.”
Geïnteresseerden in de selectiedag voor het Zuid Nederlands Workshop Orkest op 16 december kunnen een mail sturen met opgave van naam, leeftijd en instrument naar quintet@paulvankemenade.nl, met een cc naar info@jeroendoomernik.nl.
RINUS VAN DER HEIJDEN
Foto’s GEMMA VAN DER HEYDEN
