Waar heb dat nou voor nodig? Een opmerking die voortkomt uit de schuchterheid die veel Nederlanders kenmerkt. Die vraag kan zich zomaar hebben aangediend bij de vaderlandse jazzliefhebber die pasgeleden heeft gehoord dat het Amerikaanse label OKeh een cd/dvd uitbracht, waarop het Branford Marsalis Quartet de historische mijlpaal A LOVE SUPREME van John Coltrane vertolkt.

Tja, waar heb dat nou voor nodig? Wie het antwoord wil weten, kan het best deze dubbelaar aanschaffen, want in woord en beeld wordt een overduidelijk antwoord gegeven waarom het Branford Marsalis Quartet zich heeft gewaagd aan zíjn visie op Coltrane’s spiritueelste werk: A Love Supreme. Op 9 december 1964 werd de vierdelige suite opgenomen in de Van Gelderstudio in New Jersey. En in de uitvoering van het ‘klassieke’ John Coltrane Quartet, met McCoy Tyner op piano, Jimmy Garrison op contrabas en Elvin Jones op slagwerk, kreeg het prompt eeuwigheidswaarde.

Dus nogmaals: waar heb dat nou voor nodig om zó’n monument in de jazzgeschiedenis nog eens te gaan herhalen? Wie begint met deze produktie Branford Marsalis Quartet performs Coltrane’s A Love Supreme live in Amsterdam te beluisteren via de cd, krijgt wellicht nog geen duidelijk antwoord. Maar wie eerst de dvd in de speler schuift en ziet met welke bevlogenheid het kwartet de vierdelige suite uitvoert, wordt een heel stuk wijzer. En onder de knop ‘Interviews’ op de dvd geeft Marsalis zelf een verklaring: hij wilde zijn eigen visie op het werk laten horen.

Dat is het Marsalis Quartet goed gelukt. Zeker wat het aandeel van de leider zelf en slagwerker Jeff ‘Tain’ Watts betreft. Branford Marsalis steekt op tenorsaxofoon Coltrane rechtstreeks naar de kroon. Waarbij direct moet worden aangetekend dat in het spel van Trane heel wat meer spiritualiteit – toch de basis van de suite – en blues is verwerkt. Marsalis mikt vooral op spierballenacrobatiek en daar is hij goed in geslaagd.

TE SUBTIEL

Marsalis-LoveContrabassist Eric Revis en pianist Joey Calderazzo komen aanvankelijk te subtiel over, omdat ze de kracht ontberen die A Love Supreme overeind moet houden. Dat blijkt uit deel 1 van de suite, Acknowledgement en meer nog daar waar deel 2 wordt ingezet: Resolution. Toch is dit het deel waarin de twee zich revancheren, waarbij de suggestie zich aandient dat zij in het eerste deel slecht te horen zijn. Dit zou kunnen door bijvoorbeeld een foutieve microfoonopstelling.

Hoe het ook zij, de versie die het Branford Marsalis Quartet geeft van A Love Supreme is een rechtstreekse ode aan de jazzreus Coltrane. Het initiatief van Marsalis kan ook worden gezien in het licht van de instandhouding van de jazztraditie. Precies zoals de Nederlandse Bachvereniging dat doet met de Matthäus Passion van Bach. Overigens een visie waar Branford Marsalis zelf niet van wil horen. Hij speelt A Love Supreme uitsluitend, omdat hij er zijn eigen visie op heeft geplakt. Dit kan niet genoeg worden herhaald.

In deel 3 Pursuance vliegt de zaak volledig in brand. Een grootse drumsolo van Jeff ‘Tain’ Watts reikt naar een onwaarschijnlijke climax, meteen gevolgd door een onverweldigende reeks chorussen van de pianist. Die gaat over in een razend exposé van de ritmesectie, waarna Branford Marsalis met dezelfde verschroeiende inzet zijn tenorsaxofoon er nog eens overheen gooit.

In deel 4, dat Coltrane Psalm noemde, keert de rust weer naar een ingetogen slot. Verschil met Trane is dat zijn geloof in god en de spirituele invloeden waaraan hij zich blootstelde, dit deel een sacraal karakter gaven. Bij Marsalis c.s. is het een ingetogen slotdeel van een imposant gebrachte suite. Zelfs de contrabassolo die dit vierde deel van de compositie inluidt, sluit op die ingetogenheid aan. Waar in het spel van Garrison in 1964 de blues triomfeerde, klinkt de contrabas van Eric Rives als was hij ingehuurd om klassieke kamermuziek te vertolken.

ALICE COLTRANE

De dvd van deze A Love Supreme bevat naast de concertuitvoering in Amsterdam op 30 maart 2003 ook een reeks interviews. Het grootste deel hiervan eist Trane’s weduwe Alice op, die in zijn laatste levensjaren deel uitmaakte van zijn band. Ze wordt geïnterviewd door Branford Marsalis zelf, die er een genoeglijk onderonsje van maakt. Vooral om te kletsen over de grootheid van John Coltrane, maar ook over ontwikkelingen in muziek en het verschil tussen Europese- en Amerikaanse muziek. “Het verschil is”, zegt Marsalis, “dat je Igor Stravinsky eeuwig kunt horen.”

Ook komt het tot in de perfectie uitgevoerde meesterschap van John Coltrane ter sprake. Zijn vrouw vertelt in het interview dat hij bij de voorbereiding van A Love Supreme nog werkte aan het stuk. Soms ging hij om twee uur ’s nachts het bed uit om in de garage te oefenen. En toen hij vlak voor de plaatopname de laatste voorbereidingen trof, isoleerde hij zichzelf gedurende een week. Ook voor vrouw en kinderen. “Hij kwam als Mozes van de berg”, zo herinnert Alice Coltrane zich. Bij het punt gekomen waarop de muziek van Trane werd geanalyseerd, merkte zij op dat “John voor als eerste op een punt was gekomen, waar nog nooit iemand was geweest.”

b.mEen anekdote. Branford Marsalis sprak eens met Stephen Stills, bandlid van het zo beroemde Crosby, Stills, Nash & Young. Stills had een concert van Trane bijgewoond en ging diep onder de indruk naar het toilet. Plotseling ging de deur open en betrad Coltrane al toeterend de wc-ruimte. Doorblazend friste hij zich wat op aan de wastafel. Hij oefende immers altijd, zo wordt op de dvd wel duidelijk.

De dvd wordt afgesloten met interviews met onder andere Michael Brecker, David Sánchez, Miguel Zenón en Ned Goold. Er worden diverse kanten belicht van het meesterschap van Coltrane. Jeff ‘Tain’ Watts omschrijft het karakter van Coltrane’s muziek in een paar woorden: “Het is de schreeuw van de Amerikaanse kerk.”

VERSCHIL

Deze Live in Amsterdam van het Branford Marsalis Quartet kent nog een enorm verschil met de vertolking van A Love Supreme door Coltrane. Nam de tenorsaxofonist in 1964 de suite onvoorbereid – dat wil zeggen zonder repetitie met zijn bandleden – op, Marsalis zegt dat hij Trane’s muziek pas op de manier kan spelen zoals zij op deze cd/dvd is vastgelegd, omdat hij het stuk vele, vele malen heeft gespeeld. Toen pas kon hij er een eigen gezicht aan geven. “Als je deze muziek wilt veranderen, moet je haar zó goed kennen. En dan nog lukt het pas als je er het nodige respect voor kunt opbrengen.”

Dáár had dat nou voor nodig.

 

RINUS VAN DER HEIJDEN
beeld: CEES VAN DE VEN

 

Live at the Bimhuis Amsterdam
Okeh Records
www.branfordmarsalis.com

dvd: live-concert in Bimhuis op 30 maart 2003.
Interviews met Alice Coltrane en musici.
bonus: een dag met Branford Marsalis Quartet
in Amsterdam voor en na het concert
cd: Branford Marsalis Quartet
Live at the Bimhuis

Previous

Batik met kleine bezonken stappen naar groot geheel

Next

spotify playlist Mark Schilders

Lees ook