Het is pas een dikke twintig jaar geleden dat je de toen net de pubertijd ontgroeide Rembrandt Frerichs met een spuitbus door de straten kon zien trekken. Hij was een bezeten graffiti-artiest, die meende deze vorm van straatkunst nodig te hebben voor zijn artistieke ontwikkeling. Waar dat op uitdraaide? In elk geval op zijn nieuwste cd ‘Graffiti Jazz’.
Toen het graffitivirus was uitgeraasd, dreef de zich steeds meer opdringende artisticiteit de pianist in de armen van de jazz. Toch bleef de zucht naar graffity sluimeren en wel zodanig dat de spuitkunst onderdeel van het leven van de nu 42-jarige musicus bleef. Dat is nu uitgemond in de cd Graffiti Jazz, “een eerlijke en directe poging om de euforie die het illegaal spuiten van graffiti oproept te vertalen in geluid, vorm en ritme”, aldus Rembrandt Frerichs. “Jazz als straatkunst: recht in je gezicht met uitdagende conventies.”
Zo, dat is nogal wat. Maak dat maar eens waar. Dat dit het Rembrandt Frerichs Trio lukt, mag als een grote verdienste worden beschouwd. Om uit de wurgende greep van de vlakheid van pianotrio’s te blijven is al een kunstje op zich, om de enorme diversiteit die Graffiti Jazz kenmerkt constant te handhaven, maakt van de cd een indringend document. Voeg daarbij het feit dat van de negen stukken er acht van de hand van de pianist zijn en één een zodanige andere verschijningsvorm heeft gekregen dat het evengoed een ‘Frerichs-stuk’ is. En je hebt een waar klankjuweeltje in handen.
Dat ene stuk is 50 Ways To Leave Your Lover van Paul Simon. De studio-opname daarvan wordt gedomineerd door het slagwerk. Bij het Rembrandt Frerichs Trio wordt de eigen aanpak vooral gekarakteriseerd door de nadruk weg te halen bij de drums en daar de even pregnante contrabas van Tony Overwater voor in de plaats te schuiven. Vingervlugge meesterklanken op de trage kolos. En hoor hoe de percussie van Vinsent Planjer hier op anticipeert. Frerichs’ piano vervangt de stem van Paul Simon, maar dat is één grote verrassing.
Zo gaat het in feite drie kwartier lang. Het is niet de piano die de frontpositie inneemt, nee, alle drie instrumenten spelen de eerste viool, om het maar eens flauwtjes uit te drukken. Het trio, dat zes jaar lang de pure, geïmproviseerde jazz aan de kant had geschoven, omdat het zich grotendeels met Arabische muziek heeft bezig gehouden, keert hier naar zijn oude liefde terug. De lange adempauze heeft in elk geval geleid tot een exposé van doorwrocht vakmanschap. Wat wordt er door alle drie schitterend geïmproviseerd!
Zoals in Skoeba, dat urenlang zou mogen duren, met zijn afgekapte ritmes die voortdurend worden vastgehouden en die het driemanschap een niet te stoppen voortstuwende kracht geeft. Of Ten Of Hearts met een samengebalde explosie aan ritmes, waar de piano ingenieus een melodie doorheen weeft.
En dan is er nog After Johannes. Je mag dit stuk zien als een grapje, maar dat is het om de wiedeweerga niet. Het is gebaseerd op de Derde Symfonie van Johannes Brahms, specifieker op het deel Poco Allegretto eruit. De 19e eeuwse componist schreef het als onderdeel van een symfonisch werk, het Rembrandt Frerichs Trio ontdoet het van zijn monumentaliteit en benadrukt de melodie. Dat resulteert in een teer en melancholisch, zich in je gemoed vasthakend themaatje dat volledig naar jazz wordt omgebogen: de piano die het als het ware zingt, de contrabas die er vlak onder met grootse, afgeronde klanken de basis voor legt en het slagwerk dat ritselend en soms accentuerend deze bijna 140 jaar oude melodie in een nieuwe, ditmaal niet vergulde, maar puur gouden lijst zet.
Kortom, zo heeft elk van de negen stukken zijn eigen charmes. Geen goedkope, op effectbejag gebaseerde. Maar volledig in de jazz gewortelde composities, bestand tegen elke stormkracht.
RINUS VAN DER HEIJDEN
REMBRANDT FRERICHS TRIO – GRAFFITI JAZZ
Zennez Records
Rembrandt Frerichs – piano en composities
Tony Overwater – contrabas
Vinsent Planjer – slagwerk en percussie
www.rembrandtfrerichs.nl
www.zennezrecords.com