Nijmegen heeft een jazzhonk zoals een gezellig jazzhonk moet zijn. Het heet Brebl en is een kale ruimte met klapstoelen, een podium en bar. En toiletten in een ruimte waarvan het niet helemaal duidelijk is of die binnen of buiten is. De inrichting is helemaal van deze tijd. Er staat niets dat gekocht is. Alles is hergebruikt, van de stort gehaald of als afdankertje gekregen. Het onderkomen was maar bedoeld voor een paar jaar en staat op het terrein van de oude verlaten Honigfabriek. Nu negen jaar later komt er dan toch een eind aan en wordt het industrieel erfgoed verbouwd tot luxe horeca. Dus Brebl exit en de laatste week van 2022 is ook de laatste week voor Brebl. Maar gelukkig mag Brebl anderhalf jaar intrekken bij de overburen, totdat ook die worden verbouwd.
Op kerstavond werd het einde van Brebl feestelijk gevierd met het beste dat Nijmegen te bieden heeft. Uiteraard met de bijna pater familias te noemen saxofonist Bo van de Graaf, de curator van deze avond. Zelf opende hij het Brebl-afscheidsconcert met zijn kwintet Cycle dat zich oorspronkelijk had laten inspireren door Chick Corea’s album Circle. Net toen Cycle in 2020 op doorbreken stond, stak Covid een spaak in het wiel. Deze avond nam Bo revanche en dat deed hij met zijn kwintet waaraan als extra harpiste Beate Loonstra was toegevoegd.
Het begin leek nogal warrig maar wie de muziek van Bo van de Graaf kent, weet dat hij meestal werkt met projectie van filmfragmenten. Wie zijn ogen sloot en de door elkaar gehusselde beelden van Fellini’s films visualiseerde, hoorde dat die schijnbaar warrige muziek perfect paste bij die maffe filmfragmenten. De band ging op een meer gestructureerde manier verder met mooie duo’s van bandoneon en harp, en met Bo zelf die op tenorsax, alleen met contrabas en een beetje percussie, bijna schmierend zijn bewondering voor Sonny Rollins etaleerde.
En toen kwam Bo’s kerstverrassing. Plotseling stonden trombonist Joost Buis en saxofonist Frank Nielander op het podium, liep pianist Christoph McCarty naar de microfoon om een opera-aria in te zetten waarin we Verdi’s Danza Sacra herkenden. En dan laat Brebl horen dat het niet behoort tot de navel starende intellectualistische jazzincrowd en krijgt concertpianist Sebastiaan Oosterhout de gelegenheid om te laten zien dat een klassieke musicus zijn neus niet hoeft op te halen voor een jazzhonk. Hij had een diepgaande studie van Franz Liszt gemaakt en was met name gedoken in diens driedelige werk Années de Pèlerinage, waarvan hij een flink deel op de enigszins gammele Brebl vleugel heel mooi en gevoelig speelde.
De bezoekers kregen daarna de kans om vijf minuten een blik te werpen in de nieuwe locatie aan de overkant. Het bleek een heel ander soort ruimte, nog niet de helft van het huidige Brebl, met twee verdiepingen waarbij alle gluurders die de trap op wilden gaan om de concertverdieping te bekijken, werd gevraagd om een nieuwe klapstoel mee naar boven te nemen. Zo was de verhuizing ook meteen geregeld. Dat alles onder verleidelijk pianospel van Michiel Braam die zich beneden op de plek voor de toekomstige bar had genesteld.
Uiteindelijk duurde de avond nog een stuk langer dan de nachtmis toen Frank Nielanders groep Bad Birdie een uitgebreid eerbetoon bracht aan de jong overleden altsaxofonist en fluitist Thomas Chapin. Een jazzmuzikant die veel opnamen maakte aan het eind van de vorige eeuw, maar tamelijk onbekend is gebleven. Ooit in 1995 speelde hij in Nederland met bassist Mario Pavone en liet daarbij op Nielander een diepe indruk achter.
Niet alleen Frank Nielanders groep Bad Birdie was naar een compositie van Chapin genoemd, maar dit optreden ook naar het album Rides waarop dit nummer was verschenen. Ook andere Chapin-composities zoals Insomnia, Haywire en Spanky House kregen in Brebl een nieuw leven. De muziek van Chapin heeft een schijnbare eenvoud, maar is vooral uitdagend vanwege zijn ritmische complexiteit en is typisch en karakteristiek voor zijn tijd. Met fundamenten uit de bebop, in strakke composities ingebedde free jazz en regelmatig omhoog poppende country & westerninvloeden.
Daarbij paste uitstekend de synthesizer van Bart van Dongen en de lapsteelgitaar die Joost Buis regelmatig omwisselde met zijn trombone. Nielander zelf overtuigde niet alleen met uitgekristalliseerd saxofoonspel maar ook als een ware pleitbezorger voor Thomas Chapin waarmee hij de nieuwsgierigheid aanwakkerde naar het antwoord op de vraag wie Chapin nu eigenlijk was geweest.
Tekst en foto’s TOM BEETZ
KERSTAVOND JAZZ&CLASSIC IN BREBL
Brebl, Nijmegen, 24 december 2022
Cycle
Bo van de Graaf – sopranino-, sopraan-, alt- en tenorsaxofoon
Beate Loonstra – harp
Christoph McCarty – piano, zang
Michel Mulder – bandoneon
André Groen – drums en vibrafoon
Dion Nijland – contrabas
Bad Birdie Rides Again – The music of Thomas Chapin
Frank Nielander – sopraan-, alt- en tenorsaxofoon, viool
Joost Buis – trombone en lapsteelgitaar
Dion Nijland – contrabas
Bart van Dongen – toetsen
Thomas Jaspers – drums
Sebastiaan Oosterhout: Liszt
Sebastiaan Oosterhout – piano
Sneak Preview Brebl 2.0
Michiel Braam – piano