De tijd tussen kerst en nieuwjaar is een tijd van tradities. Sommige zijn leuk, andere een stuk minder. Het festival Stranger Than Paranoia, bijna dertig jaar geleden bedacht door saxofonist Paul van Kemenade, behoort tot de leukere kersttradities. Omdat het festival dit jaar op slechts twee podia was en maar twee dagen duurde met in totaal drie verschillende groepen leek deze traditie op zijn achterste benen te lopen. Maar dit is schijn, want in alle stilte heeft het karakter van Paranoia een total makeover ondergaan.

Jeroen van Vliet, Paul van Kemenade, Eric van der Westen, Louk Boudesteijn en Pieter Bast vormen het klassieke Paul van Kemenade Quintet.

Paul van Kemenade kwam in 1993 tot de conclusie dat niet iedereen het een hoogtepunt vindt om zich in de laatste week van het jaar van kerstmarkt naar winkelparadijs te begeven en glühwein te drinken. Omdat daarnaast weinig tot niets was te beleven, begon hij met Stranger Than Paranoia dat een doorslaand succes werd. Aanvankelijk vond het alleen in de Tilburgse jazzclub Paradox plaats, maar steeds meer podia sloten zich aan. Er kwamen jaren waarin Breda, Nijmegen, Den Bosch en zelfs het Bimhuis zich aansloten.

Jeroen van Vliet en Paul van Kemenade.

Deze formule is niet uitgewerkt maar Paranoia heeft wel besloten om de formule te wijzigen en uit te breiden. Het afgelopen jaar waren er al regelmatig concerten waarbij de naam Stranger Than Paranoia, toen nog nauwelijks opgemerkt, werd gebruikt. Zo zal de toekomst eruit zien. Het hele jaar jazzconcerten, vooral onder de grote rivieren en met veel minder accent op de kerstweek. Wat wel blijft is de rol die de verschillende groepen van Paul van Kemenade spelen en het programmeren van bijzondere combinaties en onbekende groepen.

Eric van der Westen, Paul van Kemenade, Louk Boudesteijn en Pieter Bast.

Dit jaar speelde het klassieke kwintet van Van Kemenade uit 1989 in de Toonzaal (Den Bosch) en een dag later op kerstavond in Paradox. Het kerstavondoptreden van Van Kemenade in Paradox is een Tilburgse traditie die in stand blijft. Dit jaar was Paradox al weken van te voren uitverkocht, wat niet gold voor de avond daarvoor in de Toonzaal. De Toonzaal had het kennelijk niet zo nodig gevonden enige publiciteit aan deze avond te wijden, zodat de zaal half leeg bleef. Doodzonde, want de Belgische verrassing Echoes of Zoo verdient een hele grote en stampvolle zaal.

Jeroen van Vliet, Paul van Kemenade, Louk Boudesteijn en Eric van der Westen.

Maar eerst opende het oorspronkelijke kwintet van Van Kemenade met oude en nieuwe stukken. Dit kwintet dat ten grave gedragen leek, heeft een wonderbaarlijke wederopstanding beleefd. “Het was goed om met het kwintet te stoppen”, zei Van Kemenade, “maar ook goed om weer te beginnen”. Om te bewijzen dat dit echt zo was werd Mo’s Mood ingezet, een nummer dat in 1993 op kerstavond bij het eerste Paranoia-festival in Paradox werd gespeeld en in de uitvoering van nu nog steeds even mooi en passend is. Passend omdat het qua karakter lijkt op de nieuwste nummers die voor het klassieke kwintet zijn geschreven en recent op het nieuwe album Lockdown The End zijn uitgebracht.

Bart Vervaeck, Lieven Van Pée, Nathan Daems en Falk Schrauwen vormen Echoes of Zoo.

Daarna volgde direct het titelnummer van dit album als een sombere constatering dat het nooit meer zo zal worden als vóór Covid. Het heftige spel van Van Kemenade wekte toch wel de indruk dat hij die tijd ver van zich wilde afblazen, terwijl pianist Jeroen van Vliet met zijn luchtige spel gewoon bellen aan het blazen bleef. Bij Music in a Box, ook van het nieuwe album, mompelde Van Kemenade “Waarom ben je van mij heen gegaan? Ik mis je nog steeds”. Misschien toch een excuus dat hij met dit kwintet was gestopt? Een kwintet dat glinstert van plezier en geluk dat het toch weer goed is gekomen. En dat in Lockdown Knockdown overvallen werd door weemoed. Met een slepend laag tempo dat het gevoel geeft dat Covid nooit voorbij gaat, wat je niemand gunt maar wel mooie muziek oplevert. Heel anders dan, en met het grootste verschil als het oude nummer Call, dat op een aantal eerdere albums te horen is en juist uitstraalt dat er nog een heel leven voor je ligt. 

Bart Vervaeck

Een grote aantrekkingskracht van Stranger Than Paranoia is de presentatie van onbekende groepen. Dit jaar was dat de groep Echoes of Zoo uit Gent. Dit bleek weer zo’n Belgische groep te zijn met een jazzbenadering die we hier niet kennen. Het was even wennen na het Classic Quintet, met muziek van een collectief musicerende groep waarin jazz, punk, pop, Afrikaans en Midden-Oosten met elkaar om de aandacht en om de top van de apenrots streden.

Nathan Daems die ook percussie speelt met naast zich Lieven Van Pée.

Er klonk muziek van een getemd dier dat zich niet langer wilde laten kooien en waarbij drummer Falk Schrauwen de zweep erover haalt, je meesleurt het oerwoud in en met een spijkervast ritme van Arabische en andere maatsoorten de wilde dieren van bandleider en tenorsaxofonist Nathan Daems en gitarist Bart Vervaeck laat brullen.

Lieven Van Pée en Nathan Daems.

Of waarbij de chaos van geluiden en geuren van een Noord-Afrikaanse soek je meesleurt naar een onbekend doolhof van emoties waaruit je vreest niet meer te kunnen ontsnappen, totdat je door het ritmeduo naar de uitgang wordt geleid zodat het toch allemaal op zijn pootjes terecht komt. Eigenlijk is dit geen groep voor de intieme Toonzaal, maar meer voor een kale ruimte waar geen blind paard kwaad kan. Welk poppodium biedt zich aan?

Tekst en foto’s TOM BEETZ

STRANGER THAN PARANOIA

Willem Twee Toonzaal, Den Bosch, 23 december 2022

Paul van Kemenade Classic Quintet
Paul van Kemenade – altsaxofoon
Louk Boudesteijn – trombone
Jeroen van Vliet – piano
Eric van der Westen – contrabas
Pieter Bast – drums

Echoes of Zoo
Nathan Daems – tenorsaxofoon, percussie
Bart Vervaeck – gitaar
Lieven Van Pée – basgitaar
Falk Schrauwen – drums

Stranger Than Paranoia

Previous

Jesse Schilderink (rondetijd 5.51,84)

Next

Brebl dompelt einde bestaan onder in feest vol jazz en klassiek

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Lees ook