Frans Vermeerssen, Bo de Graaf en Efraim Trujillo vormen de blazerssectie van Reeds & Deeds.

Wat is jazz? Al ruim honderd jaar is een adequate, inhoudelijke omschrijving van dit muzikale fenomeen een open vraag. Muziekwetenschappers hebben er hun kennis op stukgebeten, maar nu, eind 2016 is er een kraakhelder antwoord. Niet in woorden, wel in daden. Reeds & Deeds, een in Nijmegen wortelend sextet, heeft elke omschrijving die ooit aan het begrip jazz is gehangen, in één ontwerp verenigd. Jazz is Reeds & Deeds en Reeds & Deeds is jazz. Punt uit.

Zes musici die binnen een handvol seconden een zaal platspelen. Dat flikte Reeds & Deeds met zijn openingsconcert tijdens de derde dag van het festival Stranger Than Paranoia. Als collectief klonk het zich daarbij meteen muurvast aan het podium van Paradox, de soli van alle zes de musici waren heuse hemelvaarten en het groepsgeluid veroorzaakte een swing die Paradox al een hele tijd moest ontberen. Reeds & Deeds is een all-starband, die wortelt in de rijke jaren vijftig en zestig van de jazz en voor geen ander vergelijkbaar orkest, waar ook ter wereld onder doet. Superlatieve bewoordingen, jazeker, maar desondanks zijn ze nog even ontoereikend als die welke proberen het begrip ‘jazz’ te omschrijven. Reeds & Deeds is top!

Makki van Engelen

RAHSAAN ROLAND KIRK

Het sextet, twee jaar geleden opgericht door Alex Coke en Bo van de Graaf, vertroetelt de muziek van de Amerikaanse rietblazer en multi-instrumentalist Rahsaan Roland Kirk. De groep heeft haar naam ontleend aan diens legendarische album Reeds & Deeds uit 1963. Ontleend, want van stukken naspelen is geen sprake. Het sextet Reeds & Deeds heeft Kirk’s muziek naar de tijd van nu getild, er nog meer vrijheid in geposteerd, de swing onverbiddelijk gemaakt en de schoonheid van jazz uit de vorige eeuw fel opgepoetst. Reeds & Deeds hield al die elementen kippenvelbezorgend ijzersterk overeind in vooral de up-tempocomposities.

Het concert werd geopend met Three For The Festival, waarin Bo van de Graaf op sopraansaxofoon de eerste solo neerzette. Efraim Trujillo nam de tweede op altsaxofoon voor zijn rekening en Frans Vermeerssen de derde op tenorsaxofoon. Met deze namen is meteen de kern van het ensemble geregeld, want het majestueuze klankspectrum ligt in het geluid van hun saxofoons. Met The Inflated Tear werd het concert voortgezet en daarin werd duidelijk gemaakt dat Rahsaan Roland Kirk veel meer is dan de man die drie saxofoons tegelijk bespeelt. Hij is vooral constructeur van composities, waarin de schoonheid vaak verborgen ligt onder verschillende lagen. Aangrijpend was de vertolking van From Bechet, Fats and Byas, dat pianist Michiel Braam begon als een soort variéténummer – met in het achterhoofd de muziek van Fats Waller. Het thema werd benadrukt door de tenorsaxofoon van Vermeerssen, Trujillo herhaalde het op tenorsax, waardoor het als op een presenteerblaadje aan de hele groep werd aangereikt. Met volop ruimte voor een lange improvisatie van de ritmesectie. Waarin Arjen Gorter, Makki van Engelen en Michiel Braam zich manifesteerden op hetzelfde hoge niveau als de blazende solisten.

Frans Vermeerssen

Slow Groove liet horen hoe Rahsaan Roland Kirk ooit de blues liet klinken en Lovelleveliloqui leunde er tegenaan, al zag het daar aanvankelijk niet naar uit. In up-tempo ging het naar de plek waar Bo van de Graaf een schitterende tenorsaxsolo inplantte om de compositie nadien weg te laten glijden in weer zo’n spekvette blues. Opvallend en geheel in stijl van dit Hof van Eigenzinnigheid was Lady’s Blues, waarin een duet van Bo van de Graaf en Michiel Braam was gebaseerd op Pietà ti prenda del mio dolor uit de Verdi-opera Aida. Dit fragment krijgen duizend aanwezigen volgende week maandag voorgeschoteld tijdens de Nieuwjaarsreceptie van het gemeentebestuur van Nijmegen. Daar zijn Van de Graaf en Braam uitgenodigd om een minuut of tien wat mopjes te komen spelen. Verdi komt dan voorbij en ook André Hazes. En óf het dan gezellig wordt, daar in Nijmegen.

Espen Eriksen

LIJDENDE PIANO

Het mag duidelijk zijn, Reeds & Deeds kent geen scrupules waar het vrijheid en eigen invulling betreft. Dat ondervond ook de piano, die vreselijk te lijden had gehad van de bonkende handen van Michiel Braam. Die na het concert nog maar eens herhaalde: “Ik voel de laatste jaren steeds meer dat ik elk concert moet spelen, alsof het het laatste is.” Ocharm Epsen Eriksen, de Noor die met zijn trio het tweede concert van deze avond diende te realiseren. Ondanks alle inspanningen van geluidstechnicus Bernard Jussen en Eriksen zelf om in de pauze tussen de twee concerten de Yamaha-vleugel weer enigszins in het gareel te krijgen, lukte dat maar ten dele. Een pianostemmer in huis was geen overbodige luxe geweest.

Flat Earth Society in volle glorie.

Waarbij het overigens de vraag is of het concert van het Espen Eriksen Trio dan meer inhoud had gekregen. Ondanks de intrinsieke schoonheid die de drie opriepen met hun vaak bedachtzame klanken, ontkwam de muziek niet aan het inmiddels vastgelopen begrip pianotrio. Deze driemanschappen vissen vrijwel allemaal in dezelfde vijver en vervelen daardoor al na korte tijd. Slechts een pianoreus als Brad Mehldau kan er nog wat nieuws aan toevoegen. Espen Eriksen niet.

Flat Earth Society sloot de derde festivalavond af. Zoals van de Vlamingen gewend komt in relatief korte stukken al het denkbare op muzikaal gebied voorbij. In een mooie afwijkende podiumopstelling, met de koper- en rietblazers in een halve boog tegen de achterwand en het slagwerk prominent voorop. En altijd heeft het dozijn snoepers van de muziekgeschiedenis er zin in. De ene keer klinken ze als een brassband, dan weer zijn ze improvisatielaboratorium, jongleurs met tempi, ritmes en klankkleuren, voeren ze solistische hoogstandjes uit, zijn ze een pastiche van rijke muziekculturen.

Contrabassist Kristof Roseeuw van Flat Earth Society.

Maar bovenal zijn ze exploitanten van tijdelijke chaos, die weldadig aandoet, de toehoorders vrolijk stemt en wenkbrauwen doet fronsen vanwege de onontkoombare vraag: hoe is dit allemaal toch mogelijk? Nou, gewoon: Flat Earth Society straalt het antwoord aan alle kanten uit: Kom maar, laat ons u overweldigen!

RINUS VAN DER HEIJDEN
beeld GEMMA VAN DER HEYDEN

Stranger Than Paranoia
Paradox Tilburg, 27 december ’16

Reeds & Deeds – hommage aan Rahsaan Roland Kirk
Bo van de Graaf – sopraan- en tenorsaxofoon
Frans Vermeerssen – sopraan- en tenorsaxofoon
Efraim Trujillo – sopraan-, alt- en tenorsaxofoon
Michiel Braam – piano
Arjen Gorter – contrabas
Makki van Engelen – slagwerk

Espen Eriksen Trio
Espen Eriksen – piano
Lars Tormod Jenset – contrabas
Andreas Bye – slagwerk

Flat Earth Society
Peter Vermeersch – klarinetten en leider
Benjamin Boutreur – altsaxofoon
Michel Mast – tenorsaxofoon
Bruno Vansina – baritonsaxofoon en fluit
Bart Maris – trompet
Thomas Mayade – trompet
Marc Meeuwissen – trombone
Peter Delannoye – trombone
Berlinde Deman – tuba
Pierre Vervloesem – gitaar
Peter Vandenberghe – piano en toetsen
Kristof Roseeuw – contrabas
Teun Verbruggen – slagwerk

 www.strangerthanparanoia.nl

 

Previous

Het Orgel Trio zet muziek Charlie Parker in nieuw kader

Next

24e Stranger Than Paranoia onevenwichtig van aard

Lees ook